Podłoże teoretyczne
„Opowieści społeczne” (Gray 1997) zostały pierwotnie opracowane przez Carol Gray w odpowiedzi na nagły wgląd, jaki miała, gdy próbowała zmienić zachowanie studenta, który nieustannie wołał przez audytorium pełne rówieśników do prowadzącego do nich wykładowcę. Pomimo jej bogatego doświadczenia w pracy z młodzieżą z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, jej wypróbowane strategie zawiodły. Carol uświadomiła sobie w dyskusji ze studentem, że po prostu wierzył, że wykładowca zwraca się do niego bezpośrednio. Był nieświadomy prawdziwej natury sytuacji; brakowało mu wymaganego zrozumienia społecznego, które umożliwiłoby mu odpowiednie zachowanie. Dlatego przy opracowywaniu historii społecznych do wykorzystania z dziećmi i młodzieżą ze spektrum autyzmu nacisk kładzie się nie na zmianę zachowania poprzez uzyskanie zgodności, ale na dzielenie się dokładnymi informacjami i zrozumieniem sytuacji; konkretnie, aby podać szczegółowe informacje o tym, czego dana osoba może oczekiwać w danej sytuacji i czego można się od niej spodziewać.
Co się dzieje?
Historie społeczne są zatem pisane jako stosunkowo krótkie, proste opisy sytuacji społecznych, aby informować i doradzać jednostce w konkretnej sytuacji, która może ją niepokoić lub aby pomóc przygotować się do wydarzeń towarzyskich. Gray (2002) zaleca, aby co najmniej 50 procent wszystkich historii społecznych opracowanych dla konkretnego dziecka, nastolatka lub osoby dorosłej z zaburzeniami ze spektrum autyzmu musiało pochwalać to, co ta osoba obecnie robi dobrze. Podobnie jej historie mają być pisane uspokajającym i cierpliwym stylem, unikając „korektywnego tonu”.
Zastosowanie do autyzmu
Trudności we wzajemnych interakcjach społecznych są jedną z głównych cech autyzmu. Opracowano historie społeczne, aby pomóc poprawić interakcje społeczne u dzieci ze spektrum autyzmu poprzez proste i jasne opisy sygnałów społecznych i odpowiedniego zachowania. Kluczowe cechy historii społecznościowych to:
- stały – dziecko może czytać historię społeczną w kółko i nie kładzie się nacisku na „zanikanie” użycia historii społecznej, a wręcz przeciwnie, aby można było ponownie przeglądać niezbędne informacje społeczne;
- napisany prostym językiem – językiem, który odzwierciedla język ucznia;
- na podstawie obserwacji – przed pisaniem dokonywane są obserwacje dziecka; prowadzone są dyskusje z innymi pracownikami, członkami rodziny, osobami, które znają go najlepiej, a także z samym uczniem. Carol Gray podkreśla, że proces pisania historii jest równie ważny jak produkt;
- jawne – historia społeczna ujawnia zasady, oczekiwania i kody zachowań tam, gdzie często są one dorozumiane lub zakładane;
- merytoryczne – uczeń otrzymuje informacje o tym, kto co robi i dlaczego;
- skoncentrowany na myślach i uczuciach – opisywanie tego, co myślą i czują inni ludzie oraz jaki ma to związek z ich zachowaniem.