Esthesis-Ouch-Epi-Ptoe: Matka demonów w Tajemnej Księdze Jana. Nazwa jest powiedzeniem filozoficznym z języka greckiego i prawdopodobnie oznacza "percepcja zmysłowa nie jest w stanie wzbudzenia". Zob. Bentley Layton, Gnostic Scriptures, 43. Podawana jest także inna wersja: Esthesis-Z-Ouch-Epi-Ptoe, która może oznaczać "siedem zmysłów (?) nie jest w stanie pobudzenia".
Ewa: Legendarna pierwsza matka ludzi z Księgi Rodzaju i wielu tekstów gnostyckich. Czasami mówi się, że imię to jest spokrewnione z hebrajskim słowem oznaczającym "życie". W Septuagincie Ewa nazywa się Zoe, co po grecku oznacza "życie".
Eleusis: Święte miejsce w pobliżu Aten, w którym sprawowano tajemnice eleuzyjskie. Tajemnice dotyczyły matki zboża Demeter i jej córki Kore, czyli Persefony. Wspomniane w kazaniu Naassene.
Elkesai: Elchasai, "ukryta moc", oznaczająca ukrytą moc boga. Elkesai jest opisywany jako prorok i założyciel Elkesaitów, żydowsko-chrześcijańskiej grupy chrzczącej, do której należał ojciec Mani i w której Mani został ochrzczony. Wspomniane w O pochodzeniu Jego Ciała.
Eloai: Syn Yaldabaotha w O pochodzeniu świata.
Elohim: hebrajskie słowo oznaczające "boga". Elohim jest boskim ojcem w Księdze Barucha; Elohim jest dzieckiem Ewy i demiurgiem w niektórych tekstach setskich.
Emmacha Seth: Imię niebiańskiego Seta w tekstach setskich.
Enoch: Postać z Księgi Rodzaju, o której mówi się, że chodził z bogiem i został przez niego w tajemniczy sposób zabrany. Na podstawie jego niezwykłych osiągnięć przypisuje się Enochowi kilka odkrywczych ksiąg doświadczenia z Bogiem. Wspomniane w Ewangelii Wielkiej Wieczerzy i gdzie indziej.
Eros: Bóg miłości i kochanek Psyche w mitologii greckiej. Wspomniane w O pochodzeniu świata.
Eleleth: Jeden z luminarzy myśli gnostyckiej. Eleleth nazywany jest wielkim aniołem w Rzeczywistości Władców i odgrywa w tym tekście odkrywczą rolę.
El: Eloah, Elohim (końcówka liczby mnogiej) itd., po hebrajsku "bóg". Rdzeń służy do tworzenia nazw mocy tego świata w tekstach gnostyckich, na przykład Eloaios czy Poimael. Samo imię El znajduje się w Ewangelii Judasza (porównaj Eleleth?).
Echamot: forma mądrości w Ewangelii Filipa, od hebrajskiego hochmah. Achamot to niższa mądrość w tekstach walentyńskich.
Echmoth: "Mała mądrość" w Ewangelii Filipa, z języka hebrajskiego i aramejskiego oznacza "jak śmierć".
Edem: Lub Eden, imię boskiej matki w Księdze Barucha. Nazwa wywodzi się z języka hebrajskiego i oznacza "ziemię" (edem) lub miejsce raju (ogród "Eden", być może ogród "rozkoszy"); w Septuagincie ogród Eden jest po grecku nazywany edem.

embargo : Całkowity zakaz importu lub eksportu określonego produktu lub wstrzymanie wszelkiego handlu z danym krajem.

eksport : Sprzedaż produktów do innego kraju.

Ea: Akadyjskie imię sumeryjskiego boga Enki.

El: Lewantyński ojciec bogów. Jego imię oznacza "bóstwo".

Eljon: W tłumaczeniu "Najwyższy" jest to hebrajski epitet lub tytuł głowy panteonu. W tekstach biblijnych używa się go zarówno w odniesieniu do El, jak i Jahwe.

Enki: sumeryjskie imię mezopotamskiego boga mądrości, przebiegłości i podziemnego oceanu słodkowodnego. Jego akadyjskie imię to Ea.

Enkidu: towarzysz i przyjaciel tytułowego bohatera Eposu o Gilgameszu.

Enlil: sumeryjskie imię ojca bogów Mezopotamii. Jego akadyjskie imię to Ellil.

Ereshkigal: Bogini i władczyni podziemnego świata Mezopotamii. Jej akadyjskie imię to Allatu. W niektórych tradycjach jest siostrą Inanny (Isztar).

ekonomia: nauka o tym, w jaki sposób społeczeństwo decyduje się wykorzystywać zasoby do produkcji towarów i usług oraz rozdzielać je w celu konsumpcji wśród różnych konkurujących ze sobą grup i jednostek.

e-commerce: Kupowanie i sprzedawanie towarów przez Internet.

Ewangelie synoptyczne: (po grecku "widzenie razem") Ewangelie Mateusza, Marka i Łukasza. Te trzy Ewangelie mają podobną sekwencję, dużą ilość materiału wspólnego dla nich wszystkich i jeszcze więcej materiału wspólnego dla dwóch z nich. Ta wspólność jest wynikiem związku literackiego, a problem synoptyczny stawia pytanie o dokładny związek między trzema Ewangeliami. Najbardziej powszechne rozwiązanie, hipoteza dwóch źródeł, sugeruje, że Mateusz i Łukasz używali Ewangelii Marka i Q jako źródeł.
Ekspozycja Walentyna: (NHC XI,2; II-IV w.) Nazwa nadana przez uczonych tekstowi Walentyniana bez tytułu w Kodeksie XI. Wyszczególnia kosmologię Walentyniana, w której głównymi postaciami są Ojciec, który jest korzeniem Wszystkiego, pleroma, syn, granica lub granica (horos), upadek i pokuta Sophii, stworzenie świata i demiurg i ewentualna renowacja. Końcowa sekcja zawiera liturgie chrzcielne i eucharystyczne.
egzegeza odwrócona: technika interpretacyjna polegająca na odczytywaniu Pisma Świętego w sposób przeciwny do konwencjonalnej interpretacji. Tak więc Bóg w Biblii hebrajskiej może być interpretowany jako złowrogi demiurg, bohaterska postać, taka jak Mojżesz, może być narzędziem demiurga, Szymon Mag jest postrzegany jako odkupiciel itp.
Ewangelia dzieciństwa Jakuba: (140-170) Jedna z nielicznych ewangelii z II wieku, które dotyczą dzieciństwa Jezusa. Przypisuje się go Jakubowi Sprawiedliwemu, bratu Jezusa, ale dotyczy przede wszystkim historii Maryi, jej niezwykłych narodzin, jej dzieciństwa i życia w świątyni, jej dziewictwa i związku z Józefem oraz narodzin Jezusa.
Ewangelia dzieciństwa Tomasza: (140-170) Czasami znana jako Ewangelia Tomasza, jest to zupełnie inne dzieło niż koptyjska Ewangelia Tomasza. Ewangelia dzieciństwa zawiera wiele historii o cudach, których akcja toczy się w młodości Jezusa. Niektóre cuda są złośliwe i mściwe i zupełnie niepodobne do cudów uzdrowienia i odrodzenia typowych dla kanonicznych Ewangelii. Historia, w której Jezus tworzy gliniane ptaki i ożywia je, znalazła drogę do Koranu 5:110.
Ewangelia Filipa: (koniec II wieku) Walentyński zbiór powiedzeń, przypowieści i rozszerzonych medytacji podkreślających symboliczną, metafizyczną interpretację typową dla walentynianizmu. Może to być antologia fragmentów innych pism. Ważną rolę, choć często traktowaną metaforycznie, odgrywają sakramenty walentyniańskie, a zwłaszcza obrzęd komnaty weselnej. Mężczyzna i kobieta są postrzegani jako ważne elementy każdego człowieka, które muszą być zjednoczone w komnacie ślubnej. Tytułowy Filip jest wspomniany tylko raz, gdy apostoł Filip opowiada historię, w której cieśla Józef zasadził drzewo, z którego zrobiono krzyż. Ewangelia Filipa zawiera słynny fragment, w którym Jezus całuje Marię, opisaną jako jego małżonka.
Ewangelia ebionitów: (100-160) zaginiona ewangelia napisana w połowie drugiego wieku w Syrii lub Palestynie, używana przez żydowsko-chrześcijańskich ebionitów, do której odwołują się pisma herezjologa Epifaniusza. Brakuje narracji o dzieciństwie, przedstawia Jana Chrzciciela i Jezusa jako wegetarian i mówi, że Jezus przyszedł, aby znieść ofiary.
Ewangelia Egipcjan: (80-150) (1) Zaginiona ewangelia z II wieku, która przetrwała jedynie w cytacie Klemensa Aleksandryjskiego i innych ojców kościoła. Zachowane fragmenty są nieco podobne do Ewangelii Tomasza. Hipolit połączył Ewangelię Egipcjan z naaseńskimi gnostykami. Najbardziej znanym fragmentem jest dyskusja między Jezusem a Salome, w której Salome pyta, jak długo będzie trwała śmierć, a Jezus odpowiada: "Dopóki wy, kobiety, rodzicie dzieci". Fragment może być ascetyczny, zniechęcający kobiety do poczęcia lub może odnosić się alegorycznie do duchowej śmierci.
Ewangelia Wielkiej Wieczerzy: Inna nazwa tekstu katarów/bogomilów, Tajemna Wieczerza.
Ewangelia Hebrajczyków: (80-150) Zaginiona ewangelia z II wieku, która wywodzi się z sekty żydowsko-chrześcijańskiej, prawdopodobnie ebionitów, i przetrwała w cytacie Klemensa Aleksandryjskiego, Orygenesa, Cyryla Jerozolimskiego i Hieronima. W prawdopodobnie najbardziej znanym fragmencie Jakuba Sprawiedliwego pojawia się zmartwychwstały Jezus.
Ewangelia Świętych Dwunastu: Nowoczesna ewangelia apokryficzna napisana przez wielebnego GJ Ouseleya, który twierdził, że był to zaginiony oryginał czterech kanonicznych Ewangelii i został zachowany przez esseńczyków. Twierdził również, że było to wynikiem channelingu od Emanuela Swedenborga, Anny Kingsford, Edwarda Maitlanda i księdza o imieniu Placidus. Po raz pierwszy ukazał się w odcinkach w latach 1900-1901.
Ewangelia Nazarejczyków: (100-160) Rozszerzona wersja Ewangelii Mateusza używana przez żydowsko-chrześcijańskich Nazarejczyków, o której po raz pierwszy wspomniał Hegesippus około 180 roku. Odniesienia lub wyciągi znajdują się u Orygenesa, Euzebiusza, Epifaniusza i Hieronima. Większość zachowanych odniesień to niewielkie, ale znaczące wariacje na temat tekstu Ewangelii Mateusza.
Ewangelia Zbawiciela: (120-180) Nienazwana ewangelia gnostycka, prawdopodobnie z II wieku, znaleziona w Papyrus Berlinensis 22220. Została zakupiona przez Muzeum Berlińskie w 1967 roku, ale odkryta dopiero w latach 90. XX wieku przez dwóch amerykańskich uczonych, Paula Mireckiego i Charlesa Hedricka. Pozostałe fragmenty Ewangelii Zbawiciela są poważnie zniszczone, ale tekst składa się z serii przemówień Jezusa Zbawiciela, w tym niektórych tradycyjnych powiedzeń, z niektórymi fragmentami dialogu między Jezusem a uczniami, zwłaszcza Andrzejem.
Ewangelia Tomasza: (NHC II,2) Zbiór wypowiedzi przypisywanych Jezusowi. Incipit lub wstęp twierdzi, że są to tajemne wypowiedzi wypowiedziane przez żywego Jezusa i zapisane przez Didymosa Judasza Tomasza. Zbiór jest umownie podzielony na 114 powiedzeń, z których kilka to krótkie dialogi. Jezus nigdy nie jest określany jako Chrystus i nie ma narodzin z dziewicy, cudów ani bezpośredniego odniesienia do jego ukrzyżowania. Wypowiedzi Tomasza mają na ogół bardziej ezoteryczny charakter niż wypowiedzi Jezusa w Ewangeliach Nowego Testamentu. Około połowa powiedzeń znajduje się również w kanonicznych Ewangeliach, ale uczeni są podzieleni co do tego, czy Tomasz niezależnie zachował te wypowiedzi, czy też zaadaptował je z kanonicznych Ewangelii. Uczeni nie zgadzają się również co do daty ewangelii, przy czym szacunki sięgają od połowy I wieku do połowy do końca II wieku. Kwestionuje się również, czy Tomasz jest wytworem gnostycyzmu, czy jakiejś innej pokrewnej formy wcześniejszego chrześcijaństwa, ponieważ brakuje mu wyraźnego odniesienia do gnozy. Nag Hammadi Codex II zawiera kompletną koptyjską wersję Ewangelii Tomasza skopiowaną w połowie IV wieku, ale ta wersja jest prawie na pewno tłumaczeniem z greckiego oryginału, chociaż syryjski jest również możliwy. Pod koniec XIX wieku w Oxyrhynchus w Egipcie znaleziono fragmenty papirusu pochodzące z końca II wieku, zawierające trzy wcześniejsze kopie ewangelii napisane po grecku.
Ewangelia Prawdy: (II wiek) dyskurs Walentyniana przypisywany przez wielu uczonych samemu Walentynowi. Dzieło nie ma tytułu w NHC I i XII, ale po pierwszym wersecie jest identyfikowane jako Ewangelia Prawdy, do której odnosi się Ireneusz. W serii pięknych metafor i przypowieści gnoza jest głoszona jako źródło prawdziwego zbawienia. Jezus jest postrzegany jako owoc gnozy oraz jako przewodnik i nauczyciel. Jego ukrzyżowanie było spowodowane błędem, który jest korzeniem ignorancji i zapomnienia. Zażyłość z Ojcem jest celem gnozy, a odpoczynek lub spoczynek jest nagrodą. wielcy mistrzowie: szefowie zakonów templariuszy i szpitalników.
Ewangelia Barnaby: (XIV - XVI w.) Późnośredniowieczna islamska ewangelia apokryficzna, która czerpie z kanonicznych Ewangelii, ale interpretuje życie Jezusa zgodnie z zasadami muzułmańskimi; na przykład Jezus twierdzi, że nie jest Mesjaszem i prorokuje o Mahomecie. Ewangelia Barnaby jest postrzegana jako celowe fałszerstwo, chociaż różni uczeni sugerowali, że miejscami czerpie ona ze starszych tradycji, być może nawet tradycji gnostyckich. W jednym z dziwniejszych epizodów Judasz Iskariota zostaje ukrzyżowany w miejsce Jezusa, co przypomina gnostyckie podejście do śmierci Jezusa.
Ewangelia Jana : (ok. 90-100) Znana również jako Czwarta Ewangelia, kanoniczna Ewangelia, która przedstawia historię życia i śmierci Jezusa w nieco inny sposób niż Ewangelie synoptyczne Mateusza, Marka i Łukasza. Ewangelia Jana faworyzuje rozszerzone dyskursy nad wypowiedziami typowymi dla Ewangelii synoptycznych, a rola Jezusa jest bardziej wzniosła. Rozpoczyna się słynnym hymnem do Logosu. Najwcześniejszy zachowany rozszerzony komentarz do Ewangelii Jana pochodzi od Heracleona, a Walentynian Ptolemeusz skomentował fragmenty wprowadzające. Z czterech kanonicznych Ewangelii punkt widzenia Ewangelii Jana najbardziej przypomina gnostycki, a autor prawdopodobnie miał nieco gnostyckie podejście lub Ewangelia miała przeciwdziałać tendencjom gnostyckim. Katarowie posługiwali się przede wszystkim Ewangelią św. Jana, a podczas obrzędu consolamentum, który przemieniał Katarskiego Słuchacza w Katarskiego Doskonałego, jej kopię umieszczano na głowie wtajemniczonego.
Ewangelia Judasza: (130-170) Sethian gnostycki tekst w Codex Tchacos, osadzony w ostatnich dniach życia Jezusa. Jezus rozmawia ze swoimi uczniami, którzy wpadają w złość z powodu jego śmiechu, i bierze Judasza na bok i uczy go prywatnie, obejmując w swoich dyskursach typowo gnostycką kosmologię. Pod koniec Ewangelii Judasz otrzymuje pieniądze od arcykapłanów, aby wydali im Jezusa. Kiedy tłumaczenie Ewangelii Judasza zostało po raz pierwszy opublikowane przez Towarzystwo National Geographic w 2006 roku, zarówno tłumaczenie, jak i komentarze zakładały, że odwraca rolę Judasza jako zdrajcy i czyni go najbardziej zaufanym uczniem Jezusa, który przekazał Jezusa na jego prośbę. Nowsza rekonstrukcja tekstu i tłumaczenia sugeruje, że Judasz rzeczywiście zdradził Jezusa i jest agentem demiurga.
Ewangelia Łukasza: (ok. 80-90) Najdłuższa z czterech kanonicznych Ewangelii Nowego Testamentu, autorstwa anonimowego, ale tradycyjnie przypisywana Łukaszowi, towarzyszowi Pawła. Podobnie jak Ewangelia Mateusza zawiera genealogię i cudowne narodziny Jezusa, ale różni się znacznie szczegółami. Była to pierwsza część dwuczęściowej pracy, której drugą częścią są Dzieje Apostolskie. Ewangelia Łukasza jest Ewangelią synoptyczną i powszechnie uważa się, że autor wykorzystał Ewangelię Marka i hipotetyczną ewangelię powiedzeń Q jako główne źródła, podobnie jak autor Ewangelii Mateusza. Przypowieści o miłosiernym Samarytaninie i synu marnotrawnym znajdują się tylko u Łukasza. Kiedy Marcjon ułożył pierwszy kanon Nowego Testamentu, jego zmodyfikowana wersja Ewangelii Łukasza była jedyną uwzględnioną Ewangelią.
Ewangelia Marka: (ok. 70-75) Najwcześniejsza i najkrótsza Ewangelia Nowego Testamentu. Większość uczonych uważa, że Ewangelia Marka była używana jako źródło zarówno dla Ewangelii Mateusza, jak i Ewangelii Łukasza. Ewangelia Marka koncentruje się na działaniach Jezusa, których kulminacją jest męka i ukrzyżowanie. Najwcześniejsza wersja Ewangelii Marka mogła zakończyć się nagle o 16:8 i brakowało jej zmartwychwstałego pojawienia się Jezusa; zakończenia, które mamy teraz, nie są uważane za oryginalne.
Ewangelia Maryi: (BG 8502,1; P. Oxy 3525; P. Ryl. 463, II wiek) Zbawiciel (Jezus) naucza uczniów, do których należą Maria, Piotr, Andrzej i Lewi. Po odejściu Zbawiciela Maria, którą Jezus "miłował bardziej niż wszystkie inne kobiety", pociesza mężczyznę i uczy jego uczniów, opowiadając prywatnie o naukach, których Jezus udzielił jej o duszy i duchu, o umyśle i wizjach, i opisując wznoszenie się duszy. Andrzej i Piotr kwestionują autentyczność relacji Marii, ponieważ jest kobietą, ale Lewi jej broni. Uczeni spierają się o stopień wpływów gnostyckich w Ewangelii Maryi a badaczka gnostycyzmu Karen King utrzymuje, że ma on silny wpływ stoicki. Kwestionowana jest również tożsamość Marii: większość uczonych uważa ją za Marię Magdalenę, ale niektórzy twierdzą, że jest Marią, matką Jezusa.
Ewangelia Marii Magdaleny: Nazwa używana niedokładnie w odniesieniu do Ewangelii Marii.
Ewangelia Mateusza: (ok. 75-85) Jedna z czterech kanonicznych Ewangelii Nowego Testamentu, anonimowego autorstwa, ale tradycyjnie przypisywana apostołowi Mateuszowi, prawdopodobnie skomponowana we wschodniej Syrii. Rozpoczyna się od genealogii Jezusa i jego cudownych narodzin, obejmuje jego posługę, cuda i nauczanie (z których najsłynniejsze jest Kazanie na Górze), a także ukrzyżowanie i zmartwychwstanie. Ewangelia Mateusza jest Ewangelią synoptyczną i powszechnie uważa się, że autor wykorzystał Ewangelię Marka i hipotetyczną ewangelię powiedzeń Q jako główne źródła. Ewangelia Mateusza była najpopularniejszą ewangelią w II wieku i była szczególnie związana z żydowskimi chrześcijanami.
Ewangelia Macieja: (II wiek) Zaginione dzieło, być może mniej popularna nazwa zaginionych Tradycji Macieja, ale może to być osobny tekst. Fragment cytowany przez Klemensa Aleksandryjskiego ma charakter ascetyczny. Euzebiusz przypisał jego pochodzenie heretykom, podczas gdy zarówno Klemens, jak i Hipolit uważali, że był używany przez Bazylidesa.
Ewangelia Nikodema: (prawdopodobnie IV w.) Późna ewangelia apokryficzna, łącząca dzieje Piłata z zejściem Chrystusa do piekieł.
Ewangelia Piotra: (70-160) znaleziona w Achmim w Górnym Egipcie w 1886 r., Niekompletny fragment ewangelii, który opowiada o części męki. Ukrzyżowanie i zmartwychwstanie mają elementy docetyczne, co sugeruje, że Jezus nie cierpiał na krzyżu, a naród żydowski jest obwiniany za ukrzyżowanie bardziej niż w innych ewangeliach. Większość uczonych uważa, że Ewangelia Piotra jest oparta na Ewangeliach kanonicznych, ale niektórzy uważają, że jest niezależna lub że zachowuje znacznie wcześniejsze źródło.
ekskomunika: kara nałożona przez władze kościelne, która pozbawia ekskomunikowanego pełnego uczestnictwa w kościele. Zakres ekskomuniki waha się od zakazu uczestniczenia w Eucharystii do skutecznego wydalenia.
egzegeza: Ekspozycja tekstu biblijnego w celu wydobycia jego znaczenia. We współczesnym użyciu odnosi się to w szczególności do stosowania krytycznych metodologii naukowych, takich jak krytyka tekstu, krytyka formy, krytyka redakcyjna i krytyka literacka.
Egzegeza duszy: (NHC II,6) Dzieło chrześcijańskiego gnostycyzmu opisujące podróż duszy od upadku do odkupienia. Dusza jest postacią kobiecą, która popada w prostytucję i przebywa w towarzystwie złodziei, którym rodzi zdeformowane dzieci. Ojciec odpowiada na jej skruchę i prowadzi to do jej zjednoczenia z oblubieńcem w komnacie weselnej. Egzegeza interpretuje kilka fragmentów ze Starego Testamentu i Homera jako odnoszące się do różnych etapów wędrówki duszy.
Exegetica: (1) Dwudziestoczteroksięgowy komentarz do Ewangelii, napisany przez Bazylidesa, a obecnie zaginiony poza trzema cytatami w dziełach Klemensa Aleksandryjskiego. Omawia prześladowania chrześcijan i czy można je uznać za skutek działania Boga czy diabła; interpretacja przypowieści o bogaczu i biedaku z Ewangelii Łukasza; kosmologia, która dotyczy zasad światła i ciemności oraz ich wpływu. (2) Zaginiona księga napisana przez Juliusza Kasjanusa.
egzystencjalizm: Nowoczesna filozofia, według której (w przeciwieństwie do myśli Arystotelesa i Scholastyka) egzystencja poprzedza istotę. Do czołowych myślicieli egzystencjalistycznych należą S?ren Kierkegaard, Martin Heidegger, Jean-Paul Sartre i Albert Camus. Hans Jonas próbował pogodzić egzystencjalizm z gnostycyzmem, dostrzegając paralelę między egzystencjalistyczną ideą, że ludzie są wrzucani do obcego i obojętnego wszechświata, a gnostycką nauką, że ludzkość jest na wygnaniu w niedostatku, czyli świecie materialnym. Jonasz skomentował: "Stając się świadomym siebie, jaźń odkrywa również, że tak naprawdę nie jest swoją własną, ale raczej mimowolnym wykonawcą kosmicznych projektów. Wiedza, gnoza, może wyzwolić człowieka z tej niewoli; ale ponieważ kosmos jest przeciwny życiu i duchowi, wiedza zbawcza nie może zmierzać do integracji z całością kosmiczną i przestrzegania jej praw. Dla gnostyków… wyobcowanie człowieka ze świata ma być pogłębione i doprowadzone do punktu kulminacyjnego, aby wydobyć wewnętrzne ja, które tylko w ten sposób może się zdobyć" (Jonas, The Gnostic Religion, 329).
Eznik lub Yeznik z Kolb: chrześcijański herezjolog ormiański z V wieku. Ostatnia księga jego czteroczęściowej pracy Przeciw sektom zawiera opis i obalenie systemu Marcjona.
Esephech: W Świętej Księdze Wielkiego Niewidzialnego Ducha, posiadacza chwały, dziecka dziecka i korony jego chwały.
Essadaios: Anioł Elohim w Baruchu Justyna.
Esseńczycy: ascetyczna żydowska grupa religijna od mniej więcej II wieku p.n.e. do I wieku naszej ery. Prawdopodobnie można ich utożsamiać ze społecznością w Qumran, która stworzyła Zwoje znad Morza Martwego. Esseńczycy praktykowali życie we wspólnocie i rytualne mycie, odrzucali ofiary ze zwierząt, żyli w celibacie i byli pacyfistami.
Esseńska Ewangelia Pokoju: współczesna sfałszowana apokryficzna ewangelia opublikowana po raz pierwszy w języku niemieckim w 1928 r. i angielskim w 1937 r. Edmond Bordeaux Szekely twierdził, że przetłumaczył ją z oryginalnych tekstów aramejskich i hebrajskich, które znalazł w tajnej bibliotece watykańskiej, ale nigdy nie był w stanie je wyprodukować. Jezus z esseńskiej Ewangelii Pokoju jest wegetarianinem i naturystą i kładzie duży nacisk na ziemską matkę jako odpowiednik niebiańskiego Ojca.
Essoch/Soch: W parafrazie Sema, istota, która wraz z Moluchthą jest korzeniem zła i każdego skalanego wysiłku Natury.
Esthesis-Ouch-Epi-Ptoe: Matka siedmiu zmysłów i czterech namiętności, Ephememphi (przyjemność), Yoko (pragnienie), Nenentophni (smutek), Blaomen (strach). Nazwa pochodzi od greckiego wyrażenia filozoficznego oznaczającego "postrzeganie nie w stanie pobudzenia".
Eteraphaope-Abron: W Sekretnej Księdze Jana anioł, który stworzył głowę.
Ethica: (II w.) Zaginione dzieło Izydora, syna Bazylidesa, cytowane przez Klemensa Aleksandryjskiego. Zajmował się kwestiami moralnymi, takimi jak kwestia seksu i abstynencji.
Eudorus: środkowy platonik z Aleksandrii z I wieku pne, którego filozofia być może wpłynęła na hermetyzm i który nauczał reinkarnacji.
Eugnostos Błogosławiony: "Imię duchowe" skryby, który przepisał Świętą Księgę Wielkiego Niewidzialnego Ducha w NHC III. Jego światowe imię to Gongessos.
Eugnostos Błogosławiony: (NHC III,3; NHC V,1) List od Eugnostosa do "tych, którzy są jego". (Eugnostos pochodzi od greckiego eu, "dobry lub dobry", gn?stos, "znany", a więc "dobrze znany", prawdopodobnie w sensie gnozy). List ma aspekty żydowskie, gnostyckie i filozoficzne, ale nie ma wyraźnego odniesienia do chrześcijaństwa. Podkreśla znaczenie gnozy i samowiedzy na wszystkich poziomach. Ten, Który Jest, jest nieśmiertelny, wieczny, nieskończony i zna siebie. Poniżej niego boskie królestwo zaczyna się od Ojca, Ojca Ludzkiego, nieśmiertelnego Człowieka, Syna Człowieczego i Zbawiciela, od którego wywodzą się wieczne królestwa i rzesze aniołów i boskich istot, w tym Pistis Sophia.
Euidetos: Pomocnik od siedmiu dziewic światła w Księgach Jeu.
Eukrebos: W Zostrianos, eon sądzący.
Eumolpidai: (po grecku "Dobrzy śpiewacy") Rodzina w Eleusis, z której został wybrany kapłan tajemnic. Ich przodkiem był mityczny Eumolpos, twórca misteriów eleuzyjskich.
Euoi: Krzyk wykonany przez czcicieli Dionizosa.
Eufrat: według Orygenesa, założyciela Ofitów; według Hipolita, założyciela wraz z Akembesem Peratae.
Eurios: W Zostrianos, strażnik eonu, jeden z niezliczonych.
Eurumeneus/Eurumencus: W Zostrianos, eon strażnika.
Euzebiusz: (ok. 263 - ok. 339) biskup Cezarei, ambitny przywódca kościelny (był zaangażowany w I Sobór Nicejski) i pierwszy znaczący historyk Kościoła chrześcijańskiego. Jego Historia kościelna ustanowiła historię kościoła, w którym dominowała ortodoksja. Zachowane dzieła Euzebiusza zachowują niektóre wcześniejsze teksty, które inaczej byłyby nieznane, i dostarczają pewnej ilości informacji dotyczących gnostyków i innych heretyków, zawsze przefiltrowanych przez agresywną, ortodoksyjną polemikę Euzebiusza.
Eutaktos: archontyk z Armenii z IV wieku, który spotkał Piotra Gnostyka podczas wizyty w Palestynie i zabrał nauki archontów z powrotem do swojego kraju. Wielu bogatych i wpływowych ludzi w Armenii zostało Archontami poprzez Eutaktos.
Eutymiusz z Konstantynopola: XI-wieczny bizantyjski mnich, który pisał o bogomilach.
Eutychianizm: forma monofizytyzmu oparta na ideach Eutychesa z Konstantynopola (ok. 380-456), która twierdzi, że ludzka natura Chrystusa została zasadniczo rozwiązana przez boskość, a zatem Chrystus miał tylko jedną, boską naturę.
Ewagriusz z Pontu: (346-399) chrześcijański kaznodzieja pochodzący z Kapadocji, który głosił w Konstantynopolu, następnie przeniósł się do Jerozolimy, a następnie na pustynię Nitrian w Egipcie, gdzie został uczniem Makarego. Idee Orygenesa wywarły silny wpływ na jego pisma dotyczące mistycznego monastycyzmu chrześcijańskiego, ale wiele z nich zostało zniszczonych w VI wieku, kiedy uznano je za heretyckie. Rozróżniał nauczanie bardziej zewnętrzne, praktike, skierowane do nowicjuszy, oraz materiał kontemplacyjny, znany jako gnostike. Jego twórczość wywarła wpływ na Dionizego Areopagitę i Jana Kasjana.
Evangelicon : Grecka adaptacja rękopisu Ewangelii Jana rzekomo zakupiona od paryskiego antykwariusza przez Bernarda-Raymonda Fabré-Palaprata w 1812 r. Ewangelikon przedstawia Jezusa jako wtajemniczonego w misteria egipskie i przedstawia ezoteryczny pogląd z elementami racjonalizmu oświeceniowego. Większość uczonych uważa, że została skomponowana pod koniec XVIII lub na początku XIX wieku, ale autorem prawdopodobnie nie był Fabré-Palaprat.
Evangelion: (z greckiego "ewangelia") Termin używany specjalnie dla ewangelii Marcjona, która sama w sobie jest wersją Ewangelii Łukasza.
Evanthen: W Sekretnej Księdze Jana, anioł, który stworzył lewą pachę.
Ewa: Pierwsza kobieta i matka ludzkości w Księdze Rodzaju. W relacjach gnostyckich Ewa jest częściej kojarzona z wyższą częścią człowieka niż Adam, a w O powstaniu świata Ewa jest stworzona przez Sophię przed Adamem.
Epistula apostolorum: Antyheretyczny tekst chrześcijański napisany w połowie II wieku, aby przeciwstawić się naukom Szymona Maga i Cerinthusa.
Er: W Republice Platona, księga X, Sokrates opowiada historię Era z Pamfilii, który pozornie zginął w bitwie, ale ożył dwanaście dni później po umieszczeniu go na stosie pogrzebowym. Poinformował, że jego dusza opuściła jego ciało i podróżowała z wieloma innymi, aż doszli do dwóch otworów w ziemi, jednego dla sprawiedliwych i jednego dla niesprawiedliwych, z sędziami kierującymi dusze do odpowiednich portali. Kiedy Er się zbliżył, sędziowie odesłali go z powrotem do świata żywych i kazał poinformować wszystkich o tym, czego doświadczył.
Erataoth: szósty anioł w kształcie psa na diagramie Ophite opisanym przez Orygenesa.
eremita : pustelnik, zwłaszcza zakonnik.
Erigenaor: eon w Zostrianos i Allogenes.
Erimacho: W Tajemnej Księdze Jana, demon, który panuje nad suchością.
Eros: grecki bóg cielesnej miłości, uformowany jako androgyniczna istota z pierwszej krwi w O powstawaniu świata. Męska strona Erosa to Himeros lub Himereris; kobieca strona to dusza krwi z substancji Przemyślenia.
Error: W Ewangelii Prawdy postać mitologiczna podobna do Sophi, która była źródłem ignorancji, zapomnienia i strachu. Error był odpowiedzialny za ukrzyżowanie Jezusa.
eschatologia: (z greckiego "nauka o rzeczach ostatecznych") Każda nauka o końcu świata, końcu wieku lub zniszczeniu świata. Czasami dotyczyło to również nauk o życiu pozagrobowym.
Esclarmonde of Foix: (ok. 1200) Kobieta Cathar Perfect, siostra Raymonda Rogera, hrabiego Foix. Urodziła sześcioro dzieci, została Perfekcjonistką w 1204 roku po owdowieniu i prowadziła gospodarstwo domowe Cathar Perfect, katarskiego klasztoru. Rzuciła wyzwanie Dominicowi, założycielowi Inkwizycji, w debacie i usłyszała od niego: "Idź, proszę, zajmij się swoją kądzielą" (tzn. wróć do tkania). Według legendy uciekła przed Inkwizycją, zamieniając się w gołębicę i odlatując. W Histoire des Albigeois (Historia albigensów) Napoléon Peyrat (1809-1881) uczynił Esclarmonde katarską Joanną d′Arc.
Emmacha Seth: Niebiański Seth w Trzech Stelach Seta.
Enkratyci: sekta chrześcijańska z II wieku, która była ascetami, abstynentami, wegetarianami i żyła w celibacie. Ireneusz twierdził, że byli potomkami wyznawców Satornilosa i Marcjona, a także utożsamiali ich z Tacjanem.
endura: (łac. "pościć", "wytrzymywać") Rytuał katarski, który zobowiązuje odbiorcę do postu i picia wyłącznie zimnej wody. Może trwać nawet czterdzieści dni i może być śmiertelne. W czasach Inkwizycji nowo wyświęcony Cathar Perfect przyjmował endurę w tym samym czasie co consolamentum, woląc umrzeć z głodu niż zostać schwytanym.
Enneady: Zbiór zachowanych dzieł neoplatonika Plotyna, składający się z sześciu ksiąg, z których każda składa się z dziewięciu części, co daje początek tytułowi Enneady. Enneady II. zawiera polemikę z gnostykami.
En Sof: (hebr. "nieskończony", "bez końca") Termin używany w kabale na określenie transcendentnej esencji Boga lub Bóstwa.
Entholleia/Enthollein: W Tajemnej Księdze Jana, anioł, który stworzył całe ciało.
Entropon: Pomocnik siedmiu dziewic światła w Księgach Jeu.
Efememfi: W Sekretnej Księdze Jana, demon przyjemności, jeden z czterech głównych demonów, źródło zła, próżności, zarozumiałości i podobnych negatywnych cech.
Efez: W Świętej Księdze Wielkiego Niewidzialnego Ducha, dziecko potrójnego dziecka płci męskiej i Youel.
Efezjan, List do: napisany do chrześcijan w Efezie i ogólnie nie uważany za autentyczny list Pawła, ale autor mógł równie dobrze być jednym z uczniów Pawła. Według ojca kościoła Orygenesa, Walentynianie rozumieli pierwsze dwa rozdziały Listu do Efezjan jako kontrastujące ze stanem pneumatyki i psychiki, a także rozumieliby alegorycznie fragment rozdziału 5, przedstawiający hierarchię mężów i żon. List do Efezjan był uznany przez Marcjona za autentyczny list Pawła, ale nazwał go Listem do Laodycejczyków.
Efraim z Edessy: (306-373) syryjski ojciec kościoła, który napisał zbiór hymnów Madrashe. Jego hymny zawierają wcześniejsze hymny ze źródeł gnostyckich i prawdopodobnie tomaszańskich, zwłaszcza te z Bardaisan.
Epinoia: (z greckiego "wgląd", "refleksja", "intuicja") Wysłana przez Matkę-Ojca wszystkich, aby pomóc Adamowi. Projekcja lub niższa manifestacja Protennoia w literaturze setyjskiej.
Epifanes: (II w.) Syn Karpokratesa i Aleksandrii. Mówiono, że otrzymał gruntowne hellenistyczne wykształcenie od swoich rodziców i najwyraźniej miał być następcą Karpokratesa jako nauczyciel, ale zmarł w wieku siedemnastu lat. Według Klemensa Aleksandryjskiego świątynię Epifanesa wzniesiono na wyspie Kefaleniks, gdzie czczono go jako boga podczas pełni księżyca. Chociaż zmarł młodo, przypisuje się mu niektóre prace, w tym O sprawiedliwości, ale żadna nie przetrwała poza cytatami ojców kościoła.
Epiphanios: Eon w Zostrianos i Allogenes.
Epifaniusz z Salaminy: (ok. 315-403) herezjolog z IV wieku znany jako "patriarcha ortodoksji". Jego Panarion (skrzynia z lekarstwami) wymienia osiemdziesiąt herezji, w tym takich nieprawdopodobnych pretendentów jak filozofia grecka i judaizm. Był agresywnie antygnostycki, powielał i rozwijał fragmenty Ireneusza, Hipolita i innych, a nawet walczył z chrześcijaństwem pod wpływem Orygenesa. Twierdził, że spotkał w Egipcie gnostyków barbeloitów, którzy organizowali orgie i spożywali płyny ustrojowe, ale prawdziwość jego relacji jest więcej niż niepewna.
Elien: Istota związana z obrzędem chrztu Pięciu Pieczęci Sethian w Trzech Formach Pierwszej Myśli.
Elżbieta: W Ewangelii Łukasza i późniejszej tradycji chrześcijańskiej Elżbieta jest matką Jana Chrzciciela. W świadectwie prawdy, Narodziny Jana porównane są do narodzin Jezusa; znaczenie starości Elżbiety polega na tym, że "ze staruszki Jan został poczęty z łona zużytego ze starości, lecz Chrystus przeszedł przez łono dziewicy".
Eloai/Eloiaos/Eloaie: W O powstawaniu świata, drugi syn Yaldabaotha, jednego z siedmiu androgynicznych archontów Chaosu, nazwany tak, ponieważ jego pierwszym słowem było "Ech!" Jego żeńskie imię to Zazdrość.
Eloaios / Eloaiou: archont o twarzy osła, który odpowiada poniedziałkowi, w parze z Providence, w Sekretnej Księdze Jana.
Elohim/Eloim: Imię Boga w Biblii hebrajskiej. W kabale imię to jest związane z sefirotami Binah, Gewura i Szechina. W Sekretnej Księdze Jana Eloim jest synem Yaldabaotha i Ewy o niedźwiedziej twarzy, spłodzonym przez gwałt, który włada wodą i ziemią, znany również jako Kain.
Eloia: Syn Yaldabaotha w O pochodzeniu świata.
Elorchaios: W parafrazie Sema, jednej z boskich istot, które chronią ludzkość przed złymi siłami Natury. Elorchaios to "imię wielkiego Światła, niezrównanego Słowa".
Elpis: ("Nadzieja") Zgodnie z systemem Walentyniana w dziele Tertuliana Przeciw Walentynianom, eon wywodzi się z Antroposa i Ecclesia, która jest sparowana w syzygy z Patricasem.
Elsadeus: (prawdopodobnie z El-Shaddai, "Bóg gór", imię Boga w Biblii) Demiurg z Kazania *Naasene, "ognisty Bóg", który zarządził i rządził Chaosem. emanacja: (łac. emanatus, imiesłów bierny od emanare, od e-manare "płynąć"). W wielu systemach gnostyckich eony i inne istoty emanują jako wylanie z boskiego źródła, a nie są stworzone lub zrodzone.
Emenun: W Sekretnej Księdze Jana, anioł, który stworzył lewą nogę.
Eleleth: Czwarty z czterech luminarzy lub dawców światła, któremu towarzyszą eony doskonałości, pokoju i mądrości (Sophia). W naturze Władców, Eleleth pomaga Norei i jest opisywany jako wielki anioł stojący w obecności Ducha Świętego. W Trzech Formach Pierwszej Myśli: eon należący do czwartej grupy eonów. Pokolenie Seta mieszka w Eleleth.
Elelioupheus: eon w Allogenes i Zostrianos.
Elemaon: W Allogenes i Trzech Stelach Seta, Wielka Moc, związana z najwyższym Preegzystującym.
Eidomeneus: W Zostrianos, pomocnik opiekuna nieśmiertelnej duszy.
Eilo: W Sekretnej Księdze Jana, anioł, który stworzył jądra.
Eiron: W Zostrianos, pomocnik strażnika nieśmiertelnej duszy.
eisegesis: Przeciwieństwo egzegezy: błędne wczytanie własnych opinii do tekstu zamiast wydobycia znaczenia z tekstu.
El: (hebr. "Bóg") Rdzeń używany w wielu gnostyckich nazwach eonów, demiurga, archontów lub innych bytów, na przykład Eloai i Eleleth, także Sethel i Satanel w bogomilizmie. Używany również jako wspólny przyrostek imion aniołów, np. Michał i Gabriel.
Elaie: Parafraza Sema, opisana jako "nieśmiertelna pamiątka".
Elainos: W Świętej Księdze Wielkiego Niewidzialnego Ducha, moc związana z chrztem, która wraz z Seldao "stacjonuje na wysokości".
Elenos: W Zostrianos, eon, część czwartego eonu Protofanesa.
Elasso: W Trzech Formach Pierwszej Myśli, istota odpowiedzialna za okrycie ochrzczonych szatą światła w setyjskim rytuale chrztu Pięciu Pieczęci.
Elchasai/Elkasai/Elxai: (aramejski, "ukryta moc"; ok. 100) Założyciel Elchasytów, sekty chrzcielnej. Mówiono, że Elchasai był Żydem z pochodzenia, żył w regionie Trans-Jordanii i był autorem dzieła, które stało się znane jako Księga Elchasai.
Elchasyci / Elkasyci: żydowsko-chrześcijańska i prawdopodobnie gnostycka sekta chrzcielna założona przez Elchasai. Księga Elchasai była dla nich święta. Praktykowali regularne, powtarzające się chrzty aby zapewnić rytualną czystość. Najsłynniejszym elchazytem był Mani, twórca manicheizmu, który wychował się w sekcie, zanim odłączył się od niej, gdy odbiegał od jej praktyk.
Ebionici: (z hebr. "ubodzy") Żydowsko-chrześcijańska sekta, która kwitła do IV wieku, ale prawdopodobnie przetrwała znacznie dłużej. Ebionici zachowali praktyki żydowskie, w tym pełne przestrzeganie prawa Mojżesza, i wyznawali chrystologię adopcyjną, traktując Jezusa jako mesjasza-człowieka, który otrzymał Ducha Świętego podczas chrztu. Dzieła przypisywane ebionitom obejmują Ewangelię ebionitów i Ewangelię Hebrajczyków, które przetrwały tylko w cytacie, oraz Rozpoznania i homilie klementyńskie.
Ecclesia: (z greckiego "kościół") Zgodnie z systemem walentyniańskim w "Przeciwko walentynianom" Tertuliana, eon emanował z Sermo i Vita w syzygii z Antroposem.
Ecclesia Gnostica: Współczesny kościół gnostycki z sukcesją apostolską założony przez biskupa Stephana Hoellera, który obejmuje amerykański oddział przednicejskiego gnostyckiego kościoła katolickiego i Towarzystwa Gnostycznego.
Ecclesia Gnostica Catholica: Kościelne ramię Ordo Templi Orientis Aleistera Crowleya, założone w 1907 przez byłych biskupów Kościoła gnostyckiego Jules Doinela.
Ecclesiasticus: ("Syn Ecclesia") Zgodnie z systemem Walentyniana w "Przeciwko Walentynianom" Tertuliana, eon emanował z Anthropos i Ecclesia w syzygii z Makariotami.
Echamoth: w Ewangelii Filipa syryjskie imię Sophii, wywodzące się od Hochma.
Echmoth: ("mała mądrość") W Ewangelii Filipa Echmoth różni się od Echamoth, który reprezentuje mądrość. Echmoth to gra słów: Echmoth oznacza "jak śmierć" w języku aramejskim i hebrajskim. Tak więc prawdziwa mądrość, Echamoth, jest przeciwstawiona mądrości śmierci.
Eckbert ze Schönau : (zm. 1184) autor Sermones contra Catharos , trzynastu kazań opublikowanych w 1163 r., Które sprzeciwiały się doktrynie katarów i porównywały ich do manichejczyków. Eckbert był odpowiedzialny za popularne pochodzenie imienia Cathar od greckiego katharos, "czysty".v Edem/Eden: w Baruchu Justina, kobieca zasada materii, której górna część ciała przypomina młodą kobietę, ale poniżej jest wężem. Eden: Ogród w Księdze Rodzaju 1 i 2, który jest miejscem wielu gnostyckich reinterpretacji historii stworzenia Adama i Ewy.
Edokla: W Świętej Księdze Wielkiego Niewidzialnego Ducha, żeńska boska istota, która zrodziła poprzez słowo prawdę i sprawiedliwość i jest źródłem nasienia życia wiecznego, a więc do niezniszczalnej rasy, która jest z tymi, którzy wytrwają dzięki poznaniu swojej emanacji.
Egeria: chrześcijańska pielgrzymka, która odwiedziła Edessę w Syrii w 384 roku i poinformowała, że widziała kości apostoła Tomasza.
Ewangelia Egertona: (70-120) Fragmenty papirusu nieznanej wczesnej ewangelii. Same fragmenty można datować na pierwszą połowę II wieku, ale ewangelia może być starsza. Zachowane fragmenty zawierają epizod, w którym Jezus uzdrawia trędowatego, oraz inny, w którym zostaje skonfrontowany z władzami.
Église Gnostique Apostolique: francuski kościół gnostycki założony w 1907 roku przez Jeana Bricauda (1881-1934). Jego obrzędy obejmowały chrzest wodny i posiadały kapłaństwo.
Egipt: Bogaty i starożytny kraj z warstwami cywilizacji greckiej i rzymskiej na szczycie kultury tubylczej, Egipt był podatnym gruntem dla nowych religii, szczególnie w Aleksandrii, intelektualnym centrum Cesarstwa Rzymskiego. Z pewnością hermetyzm, a najprawdopodobniej gnostycyzm, narodził się w Egipcie, a klimat Egiptu pomógł zachować pisma gnostyckie w Nag Hammadi i Oxyrhynchus. W Hymnie o Perle Egipt reprezentuje upadły świat, do którego książę musi wyruszyć, aby odzyskać perłę. W O pochodzeniu świata Egipt jest uważany za szczególne miejsce, w którym znajdują się wspaniałe obrazy, takie jak feniks który pojawił się i jest porównywany do raju Bożego. W hermetycznym Fragmencie Mowy Doskonałej jest to obraz nieba, ale wypadnie z łaski i będzie zamieszkany przez cudzoziemców.

Europejski Ośrodek Koordynacyjny Teleskopu Kosmicznego (ST-ECF)

ST-ECF, który powstał w 1984 roku, jest obsługiwany wspólnie przez EUROPEJSKĄ AGENCJĘ KOSMICZNĄ (ESA) i EUROPEJSKIE OBSERWATORIUM POŁUDNIOWE (ESO). Znajduje się w siedzibie ESO w Garching, niedaleko Monachium. Placówka wspiera europejską społeczność astronomiczną w wykorzystywaniu możliwości badawczych oferowanych przez Kosmiczny Teleskop Hubble′a. Dostarcza szczegółowych informacji technicznych o HST i jego instrumentach naukowych oraz wspiera europejskich astronomów w przygotowaniu propozycji obserwacji HST. Koordynuje również rozwój oprogramowania komputerowego w celu zaspokojenia specyficznych potrzeb użytkowników HST w zakresie analizy danych, prowadzi i utrzymuje archiwum wszystkich danych naukowych zebranych przez HST oraz działa jako europejskie centrum stowarzyszonych spotkań i warsztatów. Personel ST-ECF utrzymuje bliskie kontakty z INSTYTUTEM NAUKI TELESKOPÓW KOSMICZNYCH (STScI) w Baltimore, któremu powierzono naukową działalność obserwatorium HST. ST-ECF zapewnia również punkt kontaktowy dla europejskich mediów i informacji publicznej.

Ewolucja słoneczna

Ogólnie przyjmuje się, że powstanie Słońca powstało w wyniku przejścia fali uderzeniowej przez obłok międzygwiezdny (patrz na przykład MATERIA MIĘDZYGWIAZDOWA), powodując związanie grawitacyjne części obłoku. Głównym składnikiem chmury był wodór wraz z około 25% helem i pierwiastkami masywniejszymi w mniejszych proporcjach. Podczas kurczenia się chmury połowa energii kinetycznej wytworzonej w ten sposób spowodowała wzrost jej temperatury, a połowa została utracona w postaci promieniowania. Etapy ewolucji słonecznej skutecznie ilustruje WYKRES HERTZSPRUNGA-RUSSELLA, wykres logarytmu temperatury powierzchni w funkcji logarytmu jasności. Faza poprzedzająca sekwencję główną, w której kurczący się obłok zaczęła świecić jako chłodna, jasna gwiazda, trwała około 107 lat. Wraz z dalszym kurczeniem się i związanym z tym wzrostem temperatury dominującym procesem stała się fuzja jąder wodoru w hel, energia uwolnione zatrzymanie skurczu i utrzymanie temperatury jądra na poziomie około 12 × 106 K. Ten etap ewolucji Słońca jest określany jako sekwencja główna wieku zerowego, efektywny punkt, w którym Słońce można uznać za gwiazdę. Kolejna faza ciągu głównego, podczas której Słońce kontynuuje proces syntezy wodoru w hel, ma szacowany czas trwania 1010 lat i charakteryzuje się powolną ekspansją Słońca wraz ze stałym wzrostem jasności. Faza ciągu głównego zakończy się, gdy wodór w jądrze zostanie wyczerpany, a Słońce przekształci się w czerwonego olbrzyma, następnie w czerwonego nadolbrzyma iw końcu w białego karła.

Eksperyment Michelsona-Morleya

Słynny eksperyment przeprowadzony przez A. A. Michelsona (1852-1931) w 1881 r. i Michelsona wraz z Edwardem Morleyem (1838-1923) w 1887 r., w ramach którego próbowano wykryć ruch Ziemi w eterze, ale nie powiodło się to. Podstawą eksperymentu było to, że jeśli wiązka światła przebyła znaną odległość w kierunku, w którym Ziemia miała się poruszać w eterze, a inna wiązka przebyła tę samą odległość pod kątem prostym do tego kierunku, to jeśli światło poruszało się przy stałej prędkości w eterze dwie wiązki powinny potrzebować różnych czasów na pokonanie tej odległości. Brak wykrycia jakiejkolwiek różnicy tłumaczy szczególna teoria względności.

Efekt Dopplera

Zmiana obserwowanej częstotliwości i długości fali źródła promieniowania wynikająca z jego ruchu w kierunku do lub od obserwatora. Jeśli źródło się zbliża, częstotliwość promieniowania wzrasta (więcej grzbietów fal na sekundę dociera do obserwatora, niż miałoby to miejsce, gdyby źródło było nieruchome względem tego obserwatora), a obserwowana długość fali maleje. Jeśli źródło cofa się, częstotliwość maleje, a długość fali promieniowania wzrasta. Zasada ta została zaproponowana w 1842 r. przez niemieckiego matematyka Christiana Dopplera (1803-1853). W 1848 r. francuski fizyk Hippolyte Fizeau (1819-1896) wykazał, że w ten sam sposób wpłynie to na długości fal linii widmowych. W konsekwencji linie w widmie oddalającego się źródła zostałyby przesunięte w kierunku końca fali długiej (czerwonej), a linie w widmie zbliżającego się źródła zostałyby przesunięte w kierunku końca fali krótkiej (niebieskiej). Termin "przesunięcie ku czerwieni" odnosi się do pierwszego przypadku i "niebieskim przesunięciem" do drugiego. Obserwowana długość fali, λ , różni się od resztkowej długości fali (długości fali mierzonej w układzie odniesienia, w którym źródło jest nieruchome), λ, o wielkość λ, która zależy od prędkości radialnej (prędkość bezpośrednio do lub od obserwatora) źródła . Dla prędkości v, które są małe w porównaniu z prędkością światła c, przesunięcie długości fali wyraża się wzorem:

Δλ/ λ = λ′ - λ/λ = v/c

Jeśli prędkość źródła względem obserwatora stanowi znaczny ułamek prędkości światła, wyrażenie relatywistyczne:

Δλ = (c + v/ c- v)^1/2 - 1

musi być użyte. Prędkość radialną źródła światła można określić, porównując obserwowane długości fal jego linii widmowych z długościami fal, jakie miałyby te linie, gdyby źródło było nieruchome. Efekt Dopplera dostarcza zatem środków, za pomocą których można określić prędkości radialne i obrotowe gwiazd i galaktyk.

Eksperyment HEGRA

Obserwatorium promieniowania kosmicznego HEGRA (High-Energy Gamma-Ray Astronomy) na La Palmie to eksperyment pęku powietrza, zlokalizowany w OBSERVATORIO DEL ROQUE DE LOS MUCHACHOS (2200 m n.p.m., 28,75?N, 17,89?W) na Wyspach Kanaryjskich na wyspie La Palma i jest obsługiwany przez instytuty z Niemiec, Hiszpanii i Erewania. Głównym celem naukowym jest astronomia promieniowania gamma w zakresie energii od 500 GeV do 100 TeV z wykorzystaniem techniki naziemnego obrazowania atmosferycznych teleskopów Czerenkowa. Unikalną cechą eksperymentu HEGRA jest wykorzystanie pięciu teleskopów Czerenkowa do jednoczesnego pomiaru tego samego pęku (obserwacja stereoskopowa). Ta technika dała widmo energii z niespotykaną precyzją do 24 TeV dla Blazar Markarian 501 podczas stanów rozbłysków w 1997 roku. Od 20 TeV do 10 PeVair pęki są również wykrywane za pomocą techniki próbkowania czoła prysznica przy użyciu tablic 243 liczników scyntylacyjnych, 99 szerokokątnych liczników Czerenkowa i 17 rozłożonych wież Geigera na obszarze 200m×200m.

Explorer

Seria małych satelitów eksperymentalnych, naukowych i badawczych NASA. Explorer 1, wystrzelony w 1959 roku, odkrył ziemskie pasy promieniowania van Allena. Obejmowały one Międzyplanetarne Platformy Monitorujące (10 satelitów, które badały środowisko magnetyczne Ziemia-Księżyc w całym cyklu słonecznym), Radio Astronomy Explorers (Explorers 38 i 49) oraz Small Astronomy Satellites (Explorers 42, 48 i 53). W marcu 1999 r. Explorery 50 (IMP 8) i 67-74 (EUVE, SAMPEX, RXTE, FAST, ACE, SNOE, TRACE i SWAS) nadal działały. Z 72 udanych misji Odkrywców pięć działało przez 10 lat lub dłużej. Należą do nich statek kosmiczny ISEE 3/ICE (14 lat), statek kosmiczny IUE (19 lat) i IMP 8 (nadal działający po 25 latach).

Extreme Ultraviolet Explorer (EUVE)

Statek kosmiczny NASA wystrzelony 7 lipca 1992 r. w celu przeprowadzenia przeglądu całego nieba w skrajnym zakresie widma ultrafioletowego. Zawierał trzy teleskopy EUV, każdy czuły na inne pasmo długości fal. Czwarty teleskop przeprowadził z dużą czułością przeszukiwanie ograniczonej próbki nieba w pojedynczym paśmie EUV. EUVE ponownie wszedł w ziemską atmosferę około 23:59 UTC 31 stycznia 2001 roku. Według obliczeń wykonanych przez Centrum Kontroli Kosmicznej Dowództwa Kosmicznego Stanów Zjednoczonych, EUVE ponownie wszedł w atmosferę nad środkowym Egiptem. Obiekt nie został zaprojektowany tak, aby przetrwać ponowne wejście w nienaruszonym stanie i oczekiwano, że rozpadnie się iw większości spłonie w atmosferze. Dowództwo Kosmiczne USA nie może potwierdzić, czy jakiekolwiek elementy przetrwały ponowne wejście. Działalność naukowa zakończyła się w grudniu 2000 r. W ciągu ośmiu lat na orbicie EUVE była pierwszą misją astrofizyczną badającą skrajny ultrafiolet i pomogła wypełnić lukę w naszym rozumieniu tego wcześniej nieznanego widma. EUVE obserwował ponad 1000 pobliskich źródeł, w tym ponad trzy tuziny obiektów poza Galaktyką.

Exosat (europejski satelita obserwatorium rentgenowskiego)

Obserwatorium rentgenowskie Europejskiej Agencji Kosmicznej uruchomione w 1983 r. Zaprojektowane do lokalizacji i identyfikacji kosmicznych źródeł promieniowania rentgenowskiego. Wysoce eliptyczna orbita ziemska o wymiarach 356 km × 191 581 km umożliwiała ciągłe obserwacje do 72 godzin. Ładunek składał się z trzech instrumentów do badania widma rentgenowskiego między 0,04 a 50 keV. Doznał wielu awarii sprzętu, ale dokonał ważnych badań gwiazd podwójnych i galaktyk, w tym odkrycia kilku nowych przejściowych źródeł promieniowania rentgenowskiego. Operacje zakończyły się w kwietniu 1986 roku.

Evershed, John (1864-1956)

Angielski astronom, odkrył efekt Evershed, radialny ruch gazów w plamach słonecznych

Eter (lub Eter)

Przezroczyste, nieważkie medium, które dziewiętnastowieczni fizycy wyobrażali sobie jako wypełniające całą przestrzeń i zapewniające medium, przez które mogą rozprzestrzeniać się fale elektromagnetyczne. Konwencjonalne koncepcje fizyczne tamtych czasów nie dopuszczały fal, które mogłyby podróżować przez "nicość". Pojęcie eteru zaczęło być kojarzone z ideą przestrzeni absolutnej, eter stanowi tło wszechświata, na którym można mierzyć cały ruch. Opracowano eksperymenty, w szczególności eksperyment Michelsona-Morleya, aby spróbować zmierzyć ruch Ziemi w eterze, ale żadne z nich nie wykryło żadnego takiego ruchu, jakkolwiek małego. Zerowy wynik tych eksperymentów został wyjaśniony przez teorię względności, opublikowaną po raz pierwszy w 1905 roku. Eter, jako niewykrywalny, stał się niepotrzebną hipotezą i został porzucony (wraz z newtonowską koncepcją przestrzeni absolutnej).

Eudoksos z Knidos (ok. 400 - ok. 347 p.n.e.)

Grecki astronom, matematyk, urodzony w Knidus (na półwyspie Resadiye, obecnie Turcja). Pierwszy astronom, który sporządził szczegółowy opis gwiazd i konstelacji. Jego praca jest teraz zagubiona, ale znana dzięki obszernym zapożyczeniom przez ARATUS w jego Zjawiskach. Zaproponował system geocentryczny dla Układu Słonecznego, w którym Słońce, Księżyc i planety poruszały się po sferach, których środek znajdował się na Ziemi. Model nie uwzględniał zmian obserwowanej średnicy Księżyca ani zmian jasności planet, które zostały prawidłowo zinterpretowane jako wskazujące na zmieniające się odległości. Zauważył pewne rozbieżności z obserwacjami i próbował dostosować model, postulując, aby bieguny każdej kuli były ustawione pod kątem do następnej kuli. Jego model nie zawierał wyjaśnienia mechanicznego i był jedynie opisem matematycznym, ale później zaczęto uważać, że kule mają fizyczną rzeczywistość. Część jego matematyki stała się podstawą części Elementów Euklidesa, a nawet mogła być jego zasługą.

Euler, Leonhard (1707-83)

Szwajcarski matematyk, urodzony w Bazylei. Rozwinął teorie planet, Księżyca i pływów. Sformułował koncepcję kątów Eulera, w których można wyrazić dynamikę

Euroazjatyckie Towarzystwo Astronomiczne

Euroazjatyckie Towarzystwo Astronomiczne (EAAS) powstało w kwietniu 1990 roku i działa głównie w Nowych Niepodległych Państwach (NIS), na terytorium byłego ZSRR. Jej członkami są profesjonalni astronomowie NIS, stowarzyszenia i instytucje astronomiczne na całym świecie. Jego celem jest utrzymanie i rozwój astronomii NIS oraz wzmacnianie kontaktów naukowych między astronomami NIS a resztą świata. Towarzystwo organizuje spotkania astronomiczne, edukację astronomiczną i tematykę pokrewną. Obsługuje programy biblioteczne i zapewnia bezpłatną lub bardzo tanią prenumeratę rosyjskojęzycznych czasopism i czasopism astronomicznych / kosmicznych dla instytucji astronomicznych NIS i niektórych krajów Europy Środkowej (z wyjątkiem Rosji). Jej publikacje obejmują profesjonalny English Journal, Astronomical and Astrophysical Transactions, popularną rosyjską publikację przetłumaczoną na język angielski, Universe and Ourselves oraz biuletyn elektroniczny w języku rosyjskim, ale przetłumaczony na język angielski.

Europa Orbiter

Proponowana misja zbadania Europy, księżyca Jowisza. Część projektu NASA Outer Planets/Solar Probe. Możliwy start w listopadzie 2003 r. Może być wyposażony w sondę radarową do pomiaru grubości lodu powierzchniowego i wykrywania wszelkich znajdujących się pod nim płynnych oceanów. Inne instrumenty ujawniłyby szczegóły procesów powierzchniowych i wewnętrznych satelity.

Europejskie Towarzystwo Astronomiczne

Europejskie Towarzystwo Astronomiczne zostało założone w 1990 r., aby "przyczyniać się i promować rozwój szeroko rozumianej astronomii w Europie wszelkimi odpowiednimi środkami". Liczy ponad 1500 członków i 18 stowarzyszonych stowarzyszeń. Publikuje biuletyn i co roku organizuje wspólne europejskie i krajowe spotkanie astronomiczne (JENAM).

Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO)

ESO jest międzyrządową organizacją europejską z siedzibą główną, oddziałami naukowo-technicznymi w Garching koło Monachium. Została założona w 1962 roku w celu założenia i prowadzenia obserwatorium astronomicznego na półkuli południowej oraz promowania i organizowania współpracy w europejskich badaniach astronomicznych. Jej państwa członkowskie to Belgia, Dania, Francja, Niemcy, Włochy, Holandia, Szwecja i Szwajcaria. Oryginalne obserwatorium w La Silla znajduje się w jednym z najbardziej suchych obszarów na świecie, chilijskiej pustyni Atakama, 600 km na północ od Santiago. Od czasu przejęcia gruntów w 1964 r. na górze La Silla, 2400 m n.p.m., zbudowano 14 teleskopów optycznych. Najnowszym dodatkiem (w 1989 r.) był 3,5-metrowy Teleskop Nowej Technologii (NTT), jeden z najbardziej zaawansowanych teleskopów optycznych na świecie. NTT współpracuje z kamerą SUSI oraz wielomodowymi instrumentami EMMI (wizualny) i SOFI (podczerwień). Największy instrument w La Silla ma 3,6 m teleskop wyposażony w układ optyki adaptywnej ADONIS oraz spektrograf wysokiej rozdzielczości. Planowane są również instrument na podczerwień i spektrograf prędkości radialnej o wysokiej dokładności. Inne urządzenia obejmują instrument szerokokątny MPG/ESO 2,2 m, teleskop 1,52 m z nowym spektrografem FEROS oraz duński teleskop 1,54 m. Nowo zainstalowany szwajcarski 1,2-metrowy teleskop Leonarda Eulera ze spektrografem CORALIE echelle z powodzeniem "poluje" na planety krążące wokół innych gwiazd. 15-metrowy szwedzki teleskop submilimetrowy ESO (SEST) zaczął działać w 1987 r. Nowa macierz bolometryczna utoruje drogę dla ATACAMA LARGE MILLIMETER ARRAY (ALMA). ESO kończy również prace nad Bardzo Dużym Teleskopem (VLT) na górze Paranal o wysokości 2635 m, 130 km na południe od Antofagasty w Chile. VLT będzie się składał z czterech teleskopów zwierciadlanych o średnicy 8,2 m i kilku ruchomych teleskopów pomocniczych o średnicy 1,8 m. Ich wiązki światła zostaną ostatecznie połączone w interferometrze VLT (VLTI). Po ukończeniu VLT będzie największym teleskopem optycznym na świecie. 29 października 2001 roku ANTU i MELIPAL, dwa z czterech Teleskopów Głównych VLT 8,2 m, zostały pomyślnie połączone. Światło z południowej gwiazdy Achernar (Alpha Eridani) zostało przechwycone przez dwa teleskopy i przesłane do wspólnego ogniska w Laboratorium Interferometrycznym obserwatorium. Po dokładnym dopasowaniu ścieżek optycznych wkrótce zarejestrowano prążki interferometryczne, co dowodzi, że wiązki z dwóch teleskopów zostały pomyślnie połączone w fazie. Na podstawie analizy obserwowanego wzoru (kontrast prążków) ustalono, że średnica kątowa Achernara wynosi 1,9 milisekundy łukowej. W odległości gwiazdy (145 lat) odpowiada to rozmiarowi 13 milionów km. Obserwacja jest równoważna pomiarowi wielkości 4-metrowego samochodu na powierzchni Księżyca.

Europejska Agencja Kosmiczna (ESA)

Międzynarodowa organizacja, której zadaniem jest "zapewnianie i wspieranie, wyłącznie w celach pokojowych, współpracy między państwami europejskimi w dziedzinie badań i technologii kosmicznych oraz ich zastosowań kosmicznych". ESA ma 14 państw członkowskich: Austrię, Belgię, Danię, Finlandię, Francję, Niemcy, Włochy, Irlandię, Holandię, Norwegię, Hiszpanię, Szwecję, Szwajcarię i Wielką Brytanię. Portugalia została piętnastym członkiem w 2000 r. Kanada uczestniczy w niektórych projektach na podstawie umowy o współpracy. Agencja powstała w 1975 roku z połączenia dwóch istniejących organizacji: ESRO (Europejska Organizacja Badań Kosmicznych), która opracowała satelity, oraz ELDO (Europejska Organizacja Rozwoju Rakiet), która była odpowiedzialna za rozwój europejskiej rakiety nośnej. Działalność ESA obejmuje nauki o kosmosie, obserwacje Ziemi, telekomunikację, technologie segmentu kosmicznego, w tym stacje i platformy orbitalne, infrastrukturę naziemną i systemy transportu kosmicznego, a także podstawowe badania w zakresie mikrograwitacji. Siedziba ESA znajduje się w Paryżu. Inne placówki ESA to: Europejskie Centrum Badań i Technologii Kosmicznych (ESTEC) w Holandii; Europejskie Centrum Operacji Kosmicznych (ESOC) w Niemczech; Europejski Instytut Badań Kosmicznych (ESRIN) we Włoszech; Europejskie Centrum Astronautów (EAC) w Niemczech i centrum startowe w Kourou w Gujanie Francuskiej. Program naukowy, w którym uczestniczą wszystkie państwa członkowskie, jest jednym z obowiązkowych działań agencji. Program powstał w czasach ESRO, które wystrzeliło siedem satelitów naukowych. ESA odegrała wiodącą rolę w dodatkowych 13 misjach naukowych (w tym w Kosmicznym Teleskopie Hubble′a) od czasu rozpoczęcia działalności 31 maja 1975 r. Program naukowy ESA opiera się na długoterminowym planie znanym jako Horyzonty 2000, który został przyjęty w 1985. Do najdroższych i najbardziej ambitnych misji, zwanych Kamieniami Węgielnymi, należą Obserwatorium Słoneczne i Heliosferyczne (SOHO) oraz Cluster II (połączone jako Solar-Terrestrial Science Program), misja X-ray Multi-Mirror (XMM), Misja komety Rosetta i Kosmiczny Teleskop Dalekiej Podczerwieni (FIRST). Cztery misje są obecnie badane pod kątem trzech kolejnych Kamieni Węgielnych: orbitera Merkurego BepiColombo, obserwatorium fal grawitacyjnych LISA, interferometru astrometrycznego GAIA oraz misji IRSI Infrared Space Interferometer. ESA uruchomiła również szereg misji małej i średniej klasy, w tym Hipparcos, Ulysses, Infrared Space Observatory (ISO) oraz sondę Huygens do Tytana. Ponadto w 2001 r. planowane jest wystrzelenie Międzynarodowego Laboratorium Promieniowania Gamma (INTEGRAL). Średnie misje zostały obecnie zastąpione mniejszymi, tańszymi misjami, które oferują szybsze czasy rozwoju i częstsze możliwości wystrzelenia. Dzielą się one na misje elastyczne, które mają charakter czysto naukowy, oraz misje SMART (Small Missions for Advanced Research in Technology), w których demonstracja nowych technologii ma pierwszeństwo przed nauką. Pierwszym przykładem misji Flexible będzie Mars Express, którego start zaplanowano na 2003 rok. Głównym celem misji SMART-1 na Księżyc, która ma zostać wystrzelona w 2002 roku, będzie zademonstrowanie napędu jonowego. Badane są również MiniSTEP, misja z 2003 roku we współpracy z NASA, mająca na celu przetestowanie zasady równoważności oraz wkład ESA w Kosmiczny Teleskop Nowej Generacji.

Eta Akwarydy

Deszcz meteorytów, który występuje na przełomie kwietnia i maja. Radiant leży w gwiazdozbiorze Wodnika. Eta Akwarydy pojawiają się, gdy Ziemia przecina zstępujący węzeł strumienia meteorytów z komety Halleya; Orionidy w październiku powstają w wyniku przejścia Ziemi przez węzeł wstępujący. Ponieważ orbita Halleya jest wsteczna, meteoroidy Eta Aquarid uderzają w Ziemię z dużą prędkością względną i wytwarzają szybkie meteory. Istnieją wzmianki o tym deszczu datowane na 74 p.n.e.

Eta Carinae

Jedna z najbardziej tajemniczych znanych gwiazd. Jest to zmienna erupcyjna typu S Doradus, położona w sercu jasnej mgławicy dyfuzyjnej NGC 3373. Jest przesłonięta przez Mgławicę Homunculus, jasny obłok gazu i pyłu wyrzucony przez samą gwiazdę podczas wielkiego wybuchu w 1843 r., kiedy osiągnął pozorną wielkość -0,8, stając się chwilowo jaśniejszy niż wszystkie inne gwiazdy z wyjątkiem Syriusza. Jego pozorna jasność wynosi obecnie 6,2, ale zmienia się nieregularnie na przestrzeni dziesięcioleci i została zarejestrowana jako słaba jak 7,9. Jest niezwykle silnym źródłem promieniowania podczerwonego i uważa się, że jest bardzo jasną niebieską gwiazdą, której większość widzialnego promieniowania jest absorbowana przez mgławicę i ponownie emitowana w podczerwieni. Ze względu na zaciemnienie nie można z całą pewnością określić jego typu widmowego, paralaksy i wielkości bezwzględnej. W różny sposób sugerowano, że ? Carinae jest bardzo młodą gwiazdą na etapie przed sekwencją główną lub niezwykle starą gwiazdą na końcowych etapach swojej ewolucji, co obecnie uważa się za bardziej prawdopodobne. Ostatnia faza jej istnienia może zakończyć się jedną z najbardziej spektakularnych eksplozji supernowych, jakie kiedykolwiek zaobserwowano, ale nie ma sposobu, aby wiarygodnie przewidzieć, kiedy to nastąpi.

Equuleus

(Mały Konik; w skrócie Equ, gen. Equulei; powierzchnia 72 stopnie kwadratowe) Północna konstelacja, która leży między Delfinem a Pegazem, a jej kulminacja następuje o północy na początku sierpnia. Jego pochodzenie jest niepewne, chociaż jego najjaśniejsze gwiazdy zostały skatalogowane przez Ptolemeusza (ok. 100-175 n.e.) w Almagest . Equuleus jest drugim najmniejszym z 88 konstelacji (i najmniejszym na północnym niebie) z tylko jedną gwiazdą, α Equulei (Kitalpha), o jasności 3,9mag, jaśniejszej niż czwartej wielkości. Do ciekawych obiektów należą ε (lub 1) Equulei; poczwórny układ gwiazd składający się z dwóch bladożółtych (F5 i F7) składników, jasności 6,1 i 6,4, separacja 0,9″, okres 101 lat, z których pierwszy ma niewidzialnego towarzysza, który obraca się wokół niego w okresie 2,03 dni, oraz czwarta, żółta (G0) składowa, wielkość 7,4, separacja 10,3″.

Eratostenes z Cyreny (ok. 276 - ok. 196 p.n.e.)

Astronom, filozof, geograf i geometra (opracował twierdzenia z teorii liczb pierwszych), urodzony w Cyrenie (obecnie Szahhat w Libii), został bibliotekarzem w Aleksandrii. Eratostenes dokonał zaskakująco dokładnego pomiaru wielkości Ziemi. Usłyszawszy, że w czasie przesilenia letniego Słońce oświetlało dno studni w Syene (obecnie Asuan, na południe od Aleksandrii), a zatem znajdowało się nad głową, obserwował kąt odchylenia Słońca od zenitu tego samego dnia w Aleksandrii. Zmierzył odległość między dwoma miastami, rzekomo licząc obroty koła jadącego między nimi powozu, i określił obwód Ziemi na 250 000 stadionów (47 000 km, w porównaniu z rzeczywistą wartością 40 000 km) . Zmierzył również z dużą dokładnością nachylenie osi Ziemi uzyskując wartość 23 stopnie 51 minut.

Erfle, Heinrich Valentin (1884-1923)

Optyk, urodzony w Duerkheim, Niemcy, szef działu teleskopów CARLZEISS, Jena; jego imię nosi okular szerokokątny Erfle′a.

Erydan

(rzeka; w skrócie Eri, gen. Eridani; powierzchnia 1138 st. kw.). Konstelacja południowa, która leży między Wielorybem a Orionem i rozciąga się od równika niebieskiego do 32? od południowego bieguna niebieskiego. Punkt kulminacyjny centrum konstelacji przypada na północ w połowie listopada, chociaż jego najjaśniejsza gwiazda znajduje się na południku miesiąc wcześniej. Eridanus był kojarzony z kilkoma różnymi rzekami ziemskimi, w szczególności z Nilem, który również leży na południe-północ, oraz Padem, do którego, jak mówiono w mitologii greckiej, Faton, syn boga słońca Heliosa, wpadł po uderzeniu Zeusa go piorunem podczas nieudanej przejażdżki rydwanem ojca. Najjaśniejsze gwiazdy Erydanusa na południe do ok. ?40° zostały skatalogowane przez Ptolemeusza (ok. 100-175 n.e.) w Almagest; te bardziej południowe (w tym jego najjaśniejsza gwiazda) zostały dodane w czasach renesansu i są pokazane na przykład w Uranometrii Bayera z 1603 r. Duża, ale raczej niepozorna konstelacja, najjaśniejsze gwiazdy w Eridanus to α Eridani (Achernar), która przy wielkości 0,5 jest dziewiątą najjaśniejszą gwiazdą na niebie, β Eridani (Cursa) o jasności 2,8 magnitudo i γ Eridani (Zaurak), o jasności 3,0 magnitudo. Istnieje 14 innych gwiazd o wielkości 4,0 lub jaśniejszych. Do interesujących gwiazd należą ? Eridani, która przy jasności 3,7 magnitudo jest jedną z najbliższych gwiazd widocznych gołym okiem (odległość 10,5 lat świetlnych) oraz gwiazda podobna do Słońca, θ Eridani, drobny układ podwójny z niebieskawobiałymi (A4 i A1) składnikami, jasności 3,3 i 4,4, separacja 8,3″, o² Eridani (Keid), układ potrójny z pomarańczowym (K1) głównym, 4,4mag, wtórnym białym karłem, 9,5mag, separacja 93″, i trzecim karłem ed ( M4.5), składnik o jasności 11,2 magnitudo, który okrąża ten ostatni, separacja 9,0″, okres około 248 lat i ma masę zaledwie około 0,2 masy Słońca, oraz 32 Eridani, inny układ podwójny z żółtym i niebieskawo-białym ( G8 i A2) składowe, wielkości 4,8 i 6,1, separacja 6,5?. Inne interesujące obiekty to NGC 1535, mgławica planetarna dziesiątej wielkości oraz NGC 1291, galaktyka spiralna 9 mag.

Eros

Pierwsza asteroida Amor odkryta niezależnie przez Gustava Witta i Auguste′a Charloisa w 1898 roku, oznaczona jako (433) Eros. Asteroida okrąża Słońce w średniej odległości 1,46 AU, czyli 218 mln km (peryhelium 1,13 AU, aphelium 1,78 AU) w okresie 1,76 roku; nachylenie 11°?, mimośrodowość 0,22. Jego okres rotacji wynosi 5,3 godziny. Eros to asteroida typu S, o widmie odbicia podobnym do zwykłego chondrytu i meteorytów kamienno-żelaznych. Był głównym celem sondy NEAR Shoemaker, która weszła na orbitę wokół Erosa 14 lutego 2000 r. Zwrócone obrazy przedstawiały nieregularny, wydłużony obiekt o wymiarach 33 × 13 km, z kraterem o średnicy 7 km. Niewielkie odchylenie trajektorii sondy ujawniło, że Eros ma gęstość nasypową około 2,5 g cm-3. O godzinie 3:02:10 czasu wschodniego 12 lutego 2001 roku sonda NEAR Shoemaker wylądowała na powierzchni Erosa, pierwszego statku kosmicznego, który wylądował na asteroidzie. Przebył ostatnią milę, schodząc na powierzchnię Erosa z niewielką prędkością 4 mil na godzinę (1,9 m s-1), ostatecznie zatrzymując się po przebyciu 2 milionów mil podróży. Ostatnie zdjęcie wykonane przez sondę znajdowało się zaledwie 394 stóp (120 m) od powierzchni asteroidy i obejmowało obszar o powierzchni 20 stóp (6 m) kwadratowy.

Equator-S

Mały niemiecki satelita wystrzelony w grudniu 1998 roku w celu zbadania ziemskiej magnetosfery równikowej. Operacje rozpoczęły się w lutym 1999 roku, ale zakończyły się po trzech miesiącach z powodu awarii systemu. Pierwszy satelita, który odbiera informacje o położeniu z satelitów GPS poza orbitą geostacjonarną.

Empedokles z Akragas (ok. 492 - ok. 432 p.n.e.)

Mieszkał w Acragas (obecnie Agrygent na Sycylii), jako autor fizyczno-kosmologicznego poematu O naturze, który rozwinął idee filozofów Miletu, takich jak Ksenofanes, którzy wierzyli, że różne formy materii są przejawami podstawowych pierwiastków w różnych mieszaninach. Ksenofanes zasugerował, że wszystko składa się z dwóch elementów, wody i ziemi, a Empedokles rozszerzył to na cztery: ziemię, wodę, powietrze i ogień. Wierzył, że Słońce było odbiciem ognia i jest uznawane za twórcę koncepcji, że światło ma skończoną prędkość.

Enceladus

Średniej wielkości lodowy satelita Saturna, odkryty w 1789 roku przez Williama Herschela. Jego średnica wynosi 500 km, a Saturn okrąża w odległości 238 000 km. Część Enceladusa sfotografowana w misji Voyager ma dwa różne rodzaje terenu: obszary o średniej gęstości kraterów i prawie wolne od kraterów równiny z rozległymi uskokami - prostymi i zakrzywionymi rowkami i grzbietami, takimi jak Daryabar Fossa i Amarkand Sulci. Satelita posiada albedo 1,0, najwyższe znane, co sugeruje, że jego powierzchnia jest bardzo świeża. Tak więc Enceladus nie tylko był aktywny geologicznie w przeszłości, ale może tak być nadal. Jego gęstość nasypowa wynosi 1120 kg m^-3, co wskazuje na skład głównie lodu wodnego. Aktywność ta jest możliwa dzięki powstawaniu tak zwanego eutektycznego stopu amoniaku i wody, który topi się w temperaturze zaledwie 176 K. Energii potrzebnej do tej aktywności mogłoby dostarczać ogrzewanie pływowe, wytwarzane przez lekko eliptyczny satelitę orbitę i rezonans orbitalny 2: 1 z Dione. Enceladus krąży po środku cienkiego pierścienia E Saturna; uważa się, że źródłem małych cząstek pierścienia są szczątki meteorytów z satelity.

Encke, Johann Franz (1791-1865)

Astronom, urodzony w Hamburgu, został profesorem i dyrektorem obserwatorium w Berlinie. Odkrył kometę w 1805 r., którą później uznał za identyczną z kometą obserwowaną w 1818 r. Kometa Enckego ma okres 3,3 roku (najkrótszy ze wszystkich komet), a Encke przewidział jej powrót na 1822 r. (widoczny tylko na półkuli południowej ) oraz w 1825 (które Encke obserwował z Obserwatorium Seeberg niedaleko Gotha). Przewodniczył Obserwatorium Berlińskiemu pracom nad obliczaniem orbit asteroid i odkryciem Neptuna przez GALLE′a przy pomocy map gwiazd, które zredagował Encke. W 1838 r. odkrył lukę między pierścieniem A i pierścieniem F wokół planety Saturn (obecnie znany jako podział Enckego).

Energia

Wielkość afizyczna, którą tradycyjnie definiuje się jako zdolność do wykonania pracy, gdzie "praca" to przyłożenie siły na odległość. Energia, którą ciało posiada dzięki swemu ruchowi, nazywana jest energią kinetyczną, energia kinetyczna (KE) ciała o masie m poruszającego się z prędkością v jest dana wzorem: KE = 1/2mv². Aby zmienić prędkość ciała, należy przyłożyć siłę, a wypadkowa zmiana energii kinetycznej ciała jest równa pracy wykonanej przez tę siłę. Energia, którą ciało posiada ze względu na swoje położenie, nazywana jest energią potencjalną. Kiedy ciało o masie m zostaje podniesione na wysokość h, energia potencjalna (PE), jaką zyskuje, wyraża się wzorem: PE = mgh, gdzie g jest przyspieszeniem ziemskim (to szczególne wyrażenie zakłada stałe pole grawitacyjne; w praktyce przyciąganie grawitacyjne wywierane na ciało maleje wraz ze wzrostem wysokości). Energia potencjalna i kinetyczna są wymienne. Jeśli ciało zostanie wypuszczone z wysokości h, przyspieszy w kierunku ziemi, zamieniając w ten sposób swoją energię potencjalną na energię kinetyczną. Energia występuje w wielu różnych formach. Na przykład ciepło jest zasadniczo energią kinetyczną zawartą w ruchach atomów, cząsteczek lub jonów. Promieniowanie elektromagnetyczne jest formą energii, energia fotonu ("cząsteczki" promieniowania elektromagnetycznego) jest odwrotnie proporcjonalna do długości fali promieniowania. Zgodnie ze szczególną teorią względności energia (E) i masa (m) są równoważne i wymienne, a zależność między nimi wyraża się wzorem E = mc², gdzie c oznacza prędkość światła. Ponieważ c jest dużą liczbą, mała masa odpowiada bardzo dużej ilości energii. Konwersja masy w energię poprzez reakcje jądrowe zasila gwiazdy. Prawo zachowania energii masy mówi, że całkowita ilość energii masy w układzie izolowanym jest stała (jedna postać może przechodzić w drugą, ale całkowita suma masy i energii pozostaje taka sama). Jednostką energii w układzie SI jest dżul (J). Jednostką powszechnie stosowaną w fizyce cząstek elementarnych jest elektronowolt (eV).

Epikur z Samos (341-270 p.n.e.)

Filozof grecki, założył w Atenach filozofię epikurejską, która podzieliła wszechświat na "atomy" i pustkę. Epikurejczycy uważali szczęście za główne dobro człowieka, osiągalne dzięki wolności od niepokoju i lęku, a ich materializm był w późniejszych latach pogardzany jako anty- Chrześcijanin.

Epoka

Określony moment czasu używany do celów odniesienia. W kontekście pomiaru pozycji gwiazd epoką obserwacji jest data uzyskania danych obserwacyjnych. Na przykład katalog dla epoki 2000.0 zawierałby pozycje ważne dla tej daty. Aby uzyskać pozycje w jakiejś innej epoce, należy obliczyć skutki ruchu właściwego. Aby uzyskać dokładną pozycję obiektu w określonym dniu, należy również wziąć pod uwagę inne efekty, takie jak nutacja i aberracja. Należy zauważyć, że epoka obserwacji pozycji gwiazd nie musi pokrywać się z równonocą, do której odnosi się układ współrzędnych. Pozycje gwiazdy o wysokim ruchu własnym w epokach 1972.3, 1984.5, 1999.1 można na przykład wykreślić w układzie współrzędnych równonocy 1950.0. W kontekście ruchu planet terminem "epoka" można określić czas przejścia przez peryhelium (czas, w którym planeta zbliża się do Słońca) jako jeden z elementów orbity.

Epsilon Aurigae

Gwiazda ta, czasami nazywana "Almaaz" lub "Al Anz", jest układem podwójnym zaćmieniowym tego samego typu co Algol, ale o wyjątkowo długim okresie. Jest to bladożółty nadolbrzym typu widmowego F0Ia, pozorna wielkość 3,03v. Jest z natury genialny (jasność bezwzględna -6,0), a jego jasność oszacowano na około 200 000 razy większą niż Słońce, ale znajduje się 2040 lat świetlnych stąd, z paralaksą 0,002″. Zaćmienia trwają około roku i występują w odstępach 27,1 lat; następne zaćmienie nastąpi w 2010 roku.

Epsilon Lyrae

Choć niezbyt jasny, jest to ulubiony obiekt testowy dla potężnych lornetek i małych teleskopów. Położony 1,6° na północny-wschód od Vegi, znany jest jako "Double Double". Gwiazda może być widziana jako podwójna nieuzbrojonym okiem, w dobrych warunkach, przez obserwatorów z bystrym wzrokiem. W lornetce można ją łatwo rozdzielić, ponieważ gwiazdy składowe mają wielkość 3,5′ rozstawione pod kątem 173°. W rzeczywistości jest to system poczwórny, w którym każdy element jest układem podwójnym. Z dobrym 3-calowym (7,5 cm) refraktorem można rozdzielić oba. Układ znajduje się w odległości 160 lat świetlnych (paralaksa 0,020″). Pierwszy składowy układ, ε¹ Lyr, którego łączna jasność pozorna wynosi około 4,7, składa się z dwóch białych gwiazd oddalonych od siebie o 2,5 pod kątem położenia 353°, z okresem obiegu około 1165 lat. Pozorna jasność ε¹ Lyr A wynosi 5,06, jej typ widmowy A3V i wielkość bezwzględna 1,6; ε¹ Lyr B ma pozorną wielkość 6,19, typ widmowy F1V i wielkość bezwzględną 2,7. Drugi system, ε²?2 Lyr, ma łączną jasność około 4,6 magnitudo i jest bardzo podobny do pierwszej pary. Ponownie składa się z dwóch białych gwiazd oddalonych od siebie o 2,3° pod kątem położenia 87°, okres obiegu wynosi 585 lat. Pozorna jasność ε²?2 Lyrae C wynosi 5,30, jej typ widmowy A5V i wielkość absolutna 1,8; ε² Lyr D ma pozorną wielkość 5,51, typ widmowy F0Vn i wielkość bezwzględną 2,0.

Elsasser, Walter M. (1904-91)

Fizyk niemiecko-amerykański zasugerował, że obrót Ziemi wywołuje prądy wirowe w ciekłym jądrze, które generują obserwowane pole magnetyczne Ziemi.

Elipsa

Przekrój stożka uzyskany przez przecięcie prawego stożka kołowego płaszczyzną, która tworzy kąt względem podstawy stożka mniejszy niż kąt utworzony przez bok. Jest to owalna krzywa zawierająca w sobie dwa punkty lub ogniska (liczba pojedyncza: ognisko) takie, że suma odległości od każdego ogniska do dowolnego punktu na krzywej jest stała. Największa średnica elipsy to główna oś (połowa z tego to półoś wielka), a najmniejsza średnica to oś mniejsza. Elipsa jest symetryczna względem obu swoich osi. Krzywa po obróceniu wokół dowolnej osi tworzy powierzchnię zwaną elipsoidą obrotową lub sferoidą. Ogniska znajdują się na głównej osi, po jednej z każdej strony środka elipsy; im większa separacja ognisk, tym bardziej spłaszczona elipsa. Miarą rozdzielenia ognisk jest mimośrodowość e, która może przyjmować wartości od 0 (okrąg) do 1 (przypadek paraboli). W przypadku elipsy o półosi wielkiej a i mimośrodowości e odległość od środka elipsy do dowolnego ogniska wynosi ae. Ścieżka ciała niebieskiego poruszającego się wokół innego ciała niebieskiego po orbicie zamkniętej zgodnie z prawem grawitacji Newtona jest elipsą. W Układzie Słonecznym jednym z ognisk takiej ścieżki wokół Słońca jest samo Słońce.

Elektron

Stabilna cząstka elementarna o masie 9,1091 × 10^-31 kg (energetycznie równoważna 0,511 MeV) i ładunku ujemnym 1,602 × 10^-19 kulomba. Elektron ma spin 1/2 (w jednostkach stałej Plancka h, podzielonej przez 2π) i należy do rodziny leptonów. Elektrony mogą istnieć jako swobodne cząstki lub jako ujemnie naładowane składniki atomów. Kompletny atom zawiera taką samą liczbę ujemnie naładowanych elektronów i dodatnio naładowanych protonów, a zatem jest elektrycznie obojętny. Przepływ elektronów (na przykład wzdłuż drutu lub w innym ośrodku przewodzącym) stanowi prąd elektryczny. Ze względów historycznych elektrony są czasami określane jako cząstki beta, a strumień elektronów jako promieniowanie beta. W najprostszym modelu atomu (model Bohra) uważa się, że elektrony poruszają się wokół jądra atomowego (składającego się z protonów i neutronów) po określonych orbitach, z których każda odpowiada określonemu poziomowi energii atomu. Jeśli elektron pochłonie ilość energii równą różnicy energii między dwoma poziomami, przeskoczy na wyższy ("wzbudzony") poziom. Kiedy elektron spada z wyższego poziomu na niższy, energia jest emitowana w postaci fotonu. W złożonych atomach składowe elektrony znajdują się w koncentrycznych powłokach, a maksymalna liczba elektronów w każdej powłoce jest podyktowana mechaniką kwantową i zasadą wykluczenia Pauliego. Maksymalna dopuszczalna liczba elektronów na najbardziej wewnętrznej powłoce wynosi 2 (w tym przypadku oba elektrony muszą mieć przeciwne spiny), na drugiej powłoce 8, na trzeciej 18 i tak dalej. Kiedy powłoka zawiera maksymalną liczbę elektronów, mówi się, że jest wypełniona. Najbardziej wewnętrzne powłoki zwykle wypełniają się jako pierwsze, a wszelkie pozostałe elektrony są dostępne do wzięcia udziału w oddziaływaniach chemicznych z innymi atomami (elektrony te nazywane są elektronami walencyjnymi). Atomy z wypełnionymi powłokami, takie jak hel (2 elektrony) i neon (2 + 8 = 10 elektronów), są szczególnie stabilne, ponieważ potrzeba więcej energii, aby podnieść jeden z ich elektronów na wyższy poziom lub całkowicie go usunąć, niż jest to w przypadku atomów, które mają częściowo wypełnione powłoki zewnętrzne. Wielkość ładunku elektronu (lub "ładunku elektronicznego"), która jest oznaczona symbolem "e", jest używana jako jednostka opisująca ładunki cząstek subatomowych i jąder atomowych.

Elektronowolt

Jednostka energii używana do opisania energii cząstek subatomowych i fotonów lub poziomów energetycznych atomów. Jeden elektronowolt (symbol eV), czyli energia kinetyczna uzyskana przez elektron, gdy jest on przyspieszany przez różnicę potencjałów jednego wolta, odpowiada 1,602?10^-19 J. Powszechnie używanymi wielokrotnościami są keV (103 eV), MeV ( 106 eV) i GeV (109 eV).

EISCAT

Stowarzyszenie Naukowe EISCAT to międzynarodowa organizacja badawcza obsługująca trzy geofizyczne systemy radarowe z niespójnym rozproszeniem, grzejnik jonosferyczny i dynasondę w północnej Skandynawii. Jest finansowany i obsługiwany przez rady badawcze Norwegii, Szwecji, Finlandii, Japonii, Francji, Wielkiej Brytanii i Niemiec. Dwa nadajniki radarowe VHF i UHF znajdują się w pobliżu miasta Troms? w Norwegii, a trzeci, który zaczął działać w 1996 r., znajduje się w pobliżu Longyearbyen na arktycznej wyspie Spitzbergen. Radary mierzą gęstość, temperaturę i prędkość plazmy w jonosferze polarnej i zorzowej.

Ejecta

Materiał wyrzucony w wyniku uderzenia w powierzchnię ciała planetarnego, w szczególności w wyniku powstania krateru. Ejecta składa się głównie z materiału wydobytego z ciała, które zostało uderzone. Może tworzyć promienie rozciągające się promieniście od krateru; koc wyrzutu, ciągłe osadzanie wyrzutu otaczające krater; lub wtórne kratery, spowodowane przez większe fragmenty wyrzucanych gruzu. Materiał, który znajdował się na powierzchni, ma tendencję do ciemnienia z wiekiem w wyniku wystawienia na promieniowanie, więc wyrzut, który składa się ze świeżego materiału podpowierzchniowego, jest często jasny dla kontrastu.

Einstein, Albert (1879-1955)

Fizyk urodzony w Ulm w Württemberg w Niemczech, opisał efekt fotoelektryczny (za który otrzymał nagrodę Nobla w 1921 r.) i stworzył teorię szczególnej teorii względności w 1905 r. w wolnym czasie, będąc pracownikiem szwajcarskiego urzędu patentowego. Teoria względności opierała się na dwóch hipotezach, że prawa fizyki muszą mieć taką samą postać w każdym układzie odniesienia i że prędkość światła pozostaje stała we wszystkich układach odniesienia. Wydedukował, że masa i energia są równoważne. Starał się rozszerzyć szczególną teorię względności na zjawiska związane z przyspieszeniem, wykorzystując zasadę równoważności, w której uznano, że przyspieszenie grawitacyjne jest nie do odróżnienia od przyspieszenia spowodowanego siłami mechanicznymi. Masa grawitacyjna była zatem "równoważna" masie bezwładnej. Będąc profesorem w Pradze, przewidział odchylenie grawitacyjne światła, na przykład, jak światło odległej gwiazdy, przechodzącej w pobliżu Słońca, wydaje się być lekko ugięte, przesuwając widoczną pozycję gwiazdy z dala od Słońca. Zostało to zaproponowane jako pierwszy eksperymentalny dowód na korzyść teorii Einsteina i zweryfikowane przez obserwacje EDDINGTONA i DYSONA podczas zaćmienia Słońca w 1919 roku. Opracował ogólną teorię względności podczas pobytu w Zurychu i Berlinie. Sukces testu względności z 1919 r. zapoczątkował pozycję Einsteina jako naukowej ikony, a londyński Times zatytułował artykuł "Rewolucja w nauce - nowa teoria wszechświata - obalenie idei newtonowskich". Z kolei jego pracę w Berlinie przerwały demonstracje o antyżydowskim zabarwieniu i ostatecznie Einstein objął stanowisko w Princeton, gdy naziści przejęli władzę. W Princeton rozpoczął pracę nad ujednoliceniem praw fizyki, ambitnym, być może zbyt ambitnym zadaniem, które fizycy kontynuują. Aktywnie działał w ruchu pokojowym i przyjął rolę mądrego i niezależnego doradcy naukowego świata. Jego imię bierze się od wielu instytucji itp., być może najważniejszą z astronomii jest rentgenowski satelita astronomiczny Einsteina.

Eckert, Wallace John (1902-71)

Informatyk i astronom. Urodzony w Pittsburghu w Pensylwanii Eckert był pionierem wykorzystania sprzętu IBM z kartami perforowanymi do obliczeń astronomicznych. Jako dyrektor US Nautical Almanac Office wprowadził komputerowe metody obliczania i drukowania tabel, zamiast polegać na ludzkich "komputerach". Kiedy później został dyrektorem Watson Scientific Computing Laboratory na Uniwersytecie Columbia, kierował budową komputerów dostosowanych do obliczania pozycji planet i Księżyca. Trudno wyobrazić sobie dzisiejszy świat astronomii bez komputerów i metod, których był pionierem.

Ekliptyka

Koło wielkie na sferze niebieskiej, które przedstawia pozorną roczną ścieżkę ruchu Słońca względem gwiazd tła. Jest tak zwany, ponieważ zaćmienia mogą wystąpić, gdy Księżyc go przecina. Ze względu na ruch Ziemi wokół Słońca, wydaje się, że Słońce porusza się po sferze niebieskiej, wykonując jeden pełny obrót w ciągu roku. W rzeczywistości ekliptyka reprezentuje przecięcie płaszczyzny orbity Ziemi ze sferą niebieską, a ponieważ równik Ziemi jest nachylony pod kątem około 23 ?° do płaszczyzny orbity, wynika z tego, że ekliptyka jest nachylona do równika niebieskiego o tę samą wartość (nachylenie ekliptyki). Ekliptyka przecina równik niebieski w dwóch punktach: równonocy wiosennej i równonocy jesiennej.

Ekosfera

Obszar w kształcie muszli wokół gwiazdy, w którym temperatura powierzchni odpowiedniego ciała planetarnego sprzyja istnieniu życia. Zarówno średnica, jak i grubość ekosfery zależą od typu gwiazdy, w szczególności od temperatury jej powierzchni. W Układzie Słonecznym ekosfera rozciąga się od tuż poza orbitą Wenus do orbity Marsa, co czyni Ziemię jedyną planetą odpowiednią do życia, zgodnie z tą definicją. (Zauważ, że Księżyc znajduje się w ekosferze Słońca, ale nie posiada warunków sprzyjających powstawaniu życia.) Ogólnie rzecz biorąc, gorętsze gwiazdy mają większą i szerszą ekosferę; chłodniejsza gwiazda jest mniejsza i węższa. Jednak gwiazda karłowata miałaby znacznie mniejszą i węższą ekosferę niż gigantyczna gwiazda o tej samej temperaturze powierzchni. Tradycyjna koncepcja ekosfery, jak zdefiniowano powyżej, została sformułowana tak, aby miała zastosowanie do życia na powierzchni (na lądzie lub w powierzchniowych oceanach) oraz do form życia podobnych do tych znanych na Ziemi. W latach 90. stało się jasne, że "życie" w najszerszym znaczeniu może obejmować szersze spektrum i może istnieć w bardziej niezwykłych środowiskach. Odkryto mikroorganizmy znane jako ekstremofile, które, jak sama nazwa wskazuje, rozwijają się w ekstremalnych środowiskach, w szczególności w temperaturach znacznie wyższych lub niższych niż tolerują inne organizmy. Ponadto istnieją organizmy głębinowe i podpowierzchniowe, które nie polegają na fotosyntezie i mogą wytrzymać temperatury odpowiednio 1100°C i 1200° ?C na głębokości 5 km. Spekulowano, że życie może istnieć na przykład w oceanie podpowierzchniowym satelity Jowisza, Europy. Jeśli okaże się, że życie w tym i innych "ekstremalnych" środowiskach jest możliwe, standardowa definicja ekosfery będzie musiała zostać napisana od nowa.

Eddington, Sir Arthur Stanley (1882-1944)

Astrofizyk, urodzony w Kendal, Westmorland, Anglia, został Plumiańskim profesorem astronomii i dyrektorem Obserwatorium Cambridge. Praca Eddingtona nad teorią względności została opisana przez EINSTEIN jako "najlepsze przedstawienie tematu w jakimkolwiek języku", a z Greenwich poprowadził on jedną z dwóch ekspedycji na zaćmienie Słońca w 1919 r., które potwierdziły przewidywane odchylenie światła gwiazd pod wpływem grawitacji. Dorobek jego życia dotyczył budowy wewnętrznej gwiazd. Odkrył zależność masa-jasność, obliczył obfitość wodoru i wyjaśnił pulsację gwiazd zmiennych cefeid oraz bardzo duże gęstości białych karłów. Jako jeden z pierwszych zidentyfikował reakcje jądrowe jako źródło energii w gwiazdach. Badał ciśnienie transportu energii przez gwiazdę przez promieniowanie i wykazał, że powyżej pewnej jasności, granicy Eddingtona, gwiazda nie może dzięki sile grawitacji utrzymać swojej równowagi i ulegnie zakłóceniu. W późniejszych latach zwrócił uwagę na zaskakujące zbieżności liczbowe między wielkościami atomowymi i kosmologicznymi, ale jego kosmologiczna teoria dotycząca przyczyn nie została w ogóle zaakceptowana.

Edgeworth, Kenneth Essex (1880-1972)

Astronom amator, urodzony w Streete w hrabstwie Westmeathe w Irlandii. Jego artykuł z 1943 r. "Ewolucja naszego układu planetarnego" jest pierwszym odniesieniem do rezerwuaru komet poza planetami, teorii, która zapowiadała koncepcję pasa KUIPERA, czasami określanego w Irlandii i Wielkiej Brytanii jako pas Edgewortha-Kuipera.

Eötvöos,Roland (1848-1919)

Węgierski fizyk, urodzony w Peszcie (obecnie część Budapesztu), został tam profesorem fizyki doświadczalnej. Pracował nad szerokim zakresem problemów fizycznych, w tym grawitacją, i wynalazł równowagę Eötvöosa, równowagę skrętną. Za jego pomocą przetestował (w tak zwanym eksperymencie Eötvöosa) zasadę równoważności, zgodnie z którą masa grawitacyjna i masa bezwładna są równoważne; odkrył, że były one identyczne z mniej niż pięcioma częściami na miliard. Zasada równoważności została pierwotnie spowodowana przez GALILEO, a EINSTEIN nadał jej znaczenie w ogólnej teorii względności.

Efekt Poyntinga-Robertsona

Siła wypadkowa działająca na małe cząstki, która powoduje rozpad ich orbit, znana również jako opór Poyntinga-Robertsona. Kiedy fotony światła uderzają w cząstkę pyłu na orbicie wokół Słońca, uderzają nie bezpośrednio "bokiem do przodu", ale nieznacznie w jej przednią stronę (stronę "przednią" pod względem ruchu orbitalnego). Ich energia jest pochłaniana, a następnie ponownie wypromieniowywana, ale jest ponownie wypromieniowywana izotropowo - we wszystkich kierunkach. Przeniesienie energii z fotonu na cząsteczkę można traktować jako przyłożenie siły do cząstki. Istnieje składowa tej siły, która działa w kierunku przeciwnym do składowej stycznej ruchu orbitalnego cząstki, która nie jest kompensowana, gdy pochłonięta energia jest ponownie wypromieniowywana. W rezultacie cząstka traci energię kinetyczną, co zmniejsza jej prędkość, więc porusza się po spirali do wewnątrz, w kierunku Słońca. Ten prosty obraz komplikuje między innymi fakt, że cząstki mają różne kształty i spiny; pierścień cząstek pyłu o tym samym średnim promieniu, ale o rozkładzie kształtów stopniowo by się rozszerzał. Czas rozpadu jest krótszy dla cząstek mniejszych io małej gęstości. Efektowi można przeciwdziałać ciśnieniem promieniowania, tym bardziej zmniejszając rozmiar cząstek poniżej około 1 ?m. Efekt Poyntinga-Robertsona działa również na cząstki w układach pierścieni planetarnych. John Poynting jako pierwszy opisał ten efekt w 1903 roku; Howard Robertson wyprowadził ją z teorii względności w 1937 roku.

Elementy orbitalne

Parametry wymagane do określenia kształtu i orientacji w przestrzeni orbity oraz do ustalenia pozycji na tej orbicie w dowolnym momencie ruchu planety lub satelity na tej orbicie. Do planety poruszającej się wokół Słońca potrzebnych jest sześć elementów, a byłyby one następujące:

a - półoś wielka elipsy
e - ekscentryczność elipsy
i - nachylenie orbity do płaszczyzny ekliptyki
Ω - długość węzła wstępującego, czyli kąt mierzony przeciwnie do ruchu wskazówek zegara na ekliptyce od równonocy wiosennej do punktu przecięcia orbity z ekliptyką, w którym planeta przechodzi z południa na północ od tej płaszczyzny
ω - długość peryhelium (nazywana czasem "argumentem peryhelium"), czyli kąt mierzony w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara w płaszczyźnie orbity od węzła wstępującego do peryhelium
T - czas, w którym planeta przeszła przez peryhelium.

Słońce zajmuje jedno z dwóch ognisk elipsy orbity planety. Linia poprowadzona przez punkt peryhelium i aphelium planety przechodzi przez Słońce i nazywana jest linią apsyd lub główną osią orbity. Połowa długości tej linii to półoś wielka, odpowiada średniej odległości planety od Słońca. Mimośrodowość orbity eliptycznej jest miarą wielkości odchylenia orbity od okręgu; można go znaleźć, dzieląc odległość między ogniskami elipsy przez długość głównej osi. Położenie planety w dowolnym momencie można przewidzieć, jeśli jest znane, kiedy przechodziła przez dowolną określoną pozycję; na przykład czas przejścia przez peryhelium. W przypadku satelity na orbicie wokół Ziemi węzeł wstępujący i nachylenie byłyby odniesione do płaszczyzny równika niebieskiego. W przypadku układu podwójnego o nieznanej masie niezbędny jest siódmy element: okres orbitalny P, czyli ruch średni n(=2π/P). W przypadku Układu Słonecznego ten dodatkowy element, choć czasami wymieniany, jest powiązany z wartością wielkiej półosi (a) trzecim prawem Keplera. T , w przypadku układu podwójnego, odnosi się do czasu przejścia periastronu (momentu, w którym dwie gwiazdy zbliżają się do siebie).

Eksplorator spektroskopii dalekiego ultrafioletu (FUSE)

Pierwsza misja kosmiczna na dużą skalę w pełni zaplanowana i obsługiwana przez amerykańską placówkę akademicką - Johns Hopkins University w Maryland. Rozpoczęty w czerwcu 1999 r. Rozpoczął jako projekt zarządzany przez NASA w połowie lat 80., ale później został zrestrukturyzowany w celu zmniejszenia kosztów i czasu rozwoju. Zaprojektowany do badań spektroskopowych o wysokiej rozdzielczości w zakresie fal ultrafioletowych. Zbada obłoki gazu wodoru i deuteru między gwiazdami w Drodze Mlecznej i pobliskich galaktykach, dostarczając nowych informacji na temat ewolucji galaktyk i formowania się gwiazd.

Efekt Jarkowskiego

Efekt Jarkowskiego zmienia rotację i orbitę ciała krążącego w Układzie Słonecznym poprzez asymetryczne ponowne promieniowanie energii cieplnej ze Słońca. Efektem jest siła niegrawitacyjna, która powoduje zmianę orbit mniejszych planetoid o wielkości kilku kilometrów w czasie.

Euklidesowy dowód nieskończonych liczb pierwszych

Dowód na to, że istnieje nieskończenie wiele liczb pierwszych, zawarty jest w Elementach Euklidesa, napisanym ponad 2000 lat temu. Najprostsze podejście do udowodnienia twierdzenia wykorzystuje dowód przez sprzeczność, w którym zaprzeczenie twierdzeniu prowadzi do absurdalnego lub sprzecznego wyniku. Zaczynamy więc od założenia, że istnieje dokładnie N liczb pierwszych, które można wyliczyć p₁, …, pN, gdzie N jest skończona liczba. Rozważmy teraz liczbę x, która jest iloczynem N liczb pierwszych plus 1, czyli x = (p₁ × p₂ … × pN) + 1. Dzielenie x przez dowolną z p₁ … , pN pozostawi resztę 1, więc x nie jest podzielne przez żadną z naszej skończonej listy liczb pierwszych. Ale ponieważ wszystkie liczby inne niż pierwsze można wyrazić jako iloczyn liczb pierwszych, oznacza to, że jedynymi dzielnikami x są 1 i samo x. Dlatego x musi być liczbą pierwszą. Ale w takim przypadku nasza lista N liczb pierwszych nie była kompletna. Jest to sprzeczne z naszym początkowym założeniem i pokazuje, że w rzeczywistości istnieje nieskończenie wiele liczb pierwszych.

Elipsy

Elipsa jest zdefiniowana jako przekrój stożkowy przez przecięcie nachylonej płaszczyzny ze stożkiem dwustronnym. Stożek taki można zdefiniować równaniem |z| = x² + y². Jeśli nachylona płaszczyzna przecina stożek wzdłuż tylko jednej krzywej, wynikiem jest elipsa o postaci x²/a² + y²/b²= 1. Stałe aib odnoszą się do długości długiej i krótkiej osi kształtu. Jeśli a > b > 0, to ogniskami elipsy są dwa punkty leżące na głównej osi elipsy, w tym przypadku na osi x, w pewnej odległości √a²+b² od środka. Elipsę można również zdefiniować jako zbiór punktów takich, że obwód trójkątów utworzonych przez punkty na elipsie i dwa ogniska jest stały. W 1609 roku niemiecki astronom Johannes Kepler zauważył, że orbity planet można opisać za pomocą elips ze Słońcem w jednym ognisku. Ogólnie rzecz biorąc, elipsy mogą zatem opisywać ruch obiektów w polach grawitacyjnych, takich jak sztuczne satelity na ich orbitach.

Edukacja

•  Niewielu Egipcjan otrzymało jakiekolwiek formalne wykształcenie. Większość była analfabetami i przeszła szkolenie zawodowe mające na celu przygotowanie ich do przyszłego zatrudnienia. Umiejętności takie jak stolarstwo były przekazywane z pokolenia na pokolenie.
•  Nauka była bardzo kosztowna i wielu rodzin nie było na to stać. Umiejętność czytania i pisania mogła czasami prowadzić do objęcia stanowiska skryby, co było jednym z najbardziej pożądanych zawodów w Egipcie.
•  Aby zostać skrybą, poszedłeś do szkoły specjalnej w wieku około dziewięciu lat. Szkolenie trwało od 7 do 12 lat. Dopiero wtedy skrybowie mogli pisać na zwojach papirusu.
•  Uczniowie stworzyli własne pędzle i kolory oraz skopiowali długie listy słów i wyrażeń. Następnie przeszli do kopiowania całych tekstów.
•  Teksty były zazwyczaj dziełami moralnymi, pełnymi rad, jak powinien zachowywać się młody Egipcjanin.
• Skrybów było wiele możliwości zatrudnienia. Możesz szukać pracy w świątyni, sądzie, w rządzie lub jako podróżujący reporter wojenny w armii egipskiej.
•  Starożytni Egipcjanie wierzyli, że pismo jest święte - umiejętność podarowana im przez boga mądrości, Thota.
•  Szkoły przyłączono do świątyń i urzędów państwowych. Dzieci królewskie miały własne szkoły w pałacach.
•  Wygląda na to, że edukacja była prawie całkowicie ograniczona do mężczyzn. Istnieją dowody na to, że tylko jedna dziewczyna była uczona czytać i pisać - w liście z XX dynastii od mężczyzny do jego syna czytamy: "Zobaczysz tę córkę Chonsumose i pozwól jej napisać list i wysłać go do mnie".


Egipt dzisiaj

•  Egipt stał się republiką 18 czerwca 1953 roku, kiedy król Faruk został zmuszony do abdykacji. Pułkownik Gamel Abdel Nasser został premierem, a później prezydentem.
•  Prezydent Nasser rozpoczął serię ambitnych projektów, w tym budowę Wysokiej Tamy Asuańskiej, sfinansowanych z pieniędzy zebranych z nacjonalizacji Kanału Sueskiego. Ukończony w 1970 roku kontroluje coroczne powodzie Nilu i zapewnia około połowy egipskiego zaopatrzenia w energię.
•  W 1958 r. Egipt założył Zjednoczoną Republikę Arabską z Jemenem i Syrią, aby oprzeć się wpływom izraelskim na Bliskim Wschodzie. W 1967 zaangażowali się w wojnę sześciodniową z Izraelem. Izrael zniszczył egipskie siły powietrzne, zdobył Synaj i zamknął Kanał Sueski.
•  Po wojnie sześciodniowej Egipt został zmuszony do uznania państwa Izrael. Okupowane regiony Egiptu zostały zwrócone. Niespokojny rozejm trwał do śmierci Nassera w 1970 roku.
•  Następca Nasera, Anwar al-Sadat, przypuścił piorunujący atak na izraelskich okupantów na Synaju w 1973 r., w żydowskie święto Jom Kippur. Egipcjanie zostali zmuszeni do wycofania się, ale porozumienie o zawieszeniu broni, które zostało osiągnięte później, sprzyjało Egiptowi.
•  Od 1977 prezydent Sadat rozpoczął działania pokojowe z Izraelem. W 1978 roku podpisano historyczną umowę pod nazwą Camp David Agreement. Izrael zgodził się wycofać z Synaju, a Egipt oficjalnie uznał Izrael.
• Wiele osób w Egipcie było niezadowolonych z porozumienia z Camp David i 6 października 1981 r. Sadat został zamordowany. Jego następca, Hosni Mubarak, od tego czasu był u władzy, mimo licznych zamachów na jego życie.
•  Pod rządami Mubaraka Egipt zbliżył się do Zachodu. Egipt wysłał 35 000 żołnierzy do walki z Irakiem w wojnie w Zatoce Perskiej.
•  W ostatnich latach Egipt stał się celem islamskich fundamentalistów. W 1997 r. podpalono autobus wczasowiczów, który zwiedzał świątynię Hatszepsut, jedno z głównych zabytków miasta Luksor w południowym Egipcie.
•  Pomimo takich niepokojów Egipt nadal kwitnie, a gospodarka również kwitnie. W 2000 roku Egipt podpisał umowę o wartości miliarda dolarów z Libanem i Syrią na budowę rurociągu transportującego egipski gaz.


Egipt muzułmański i osmański

•  Armie arabskie podbiły Egipt w VII wieku naszej ery. Ich ogromne umiejętności w jeździe konnej sprawiały, że z łatwością dorównywali siłom rzymskim.
•  Islam stał się religią państwową Egiptu, a nowe miasto el-Qahira stało się stolicą, Kairem. Sukcesja przywódców muzułmańskich (kalifów) została wyznaczona do rządzenia zgodnie z prawem boskim. Byli to Umajjadowie (658-750 r.), Abbasydzi (750-868), Tulunidzi (868-905), Ichitidzi (905-969) i Fatymidzi (969-1171 r.).
•  W 1171 Salah-ed-Din (Saladyn) przejął kontrolę nad Egiptem siłą. Został sułtanem i założył dynastię Ajjubidów (1171 - 1250).
•  Saladyn był wielkim wodzem, który bronił muzułmańskiego Egiptu przed chrześcijańskimi krzyżowcami, podbijając większość Syrii i Palestyny. Był zaciekłym wojownikiem, ale znany był również z miłosierdzia podczas wypraw krzyżowych. Jego bratanek, sułtan al-Kamil, panujący w latach 1218-1238, skutecznie obronił Egipt przed atakiem chrześcijan w latach 1218-1221.
•  Mężczyźni w islamskim Egipcie mieli zakaz noszenia złota przez ich religię. Zamiast tego nosili biżuterię wykonaną z innych materiałów.
•  W XII wieku Kair spotkał się z falami ataków chrześcijańskich krzyżowców. Znaczna część miasta została zniszczona, a Saladyn rozkazał, aby zostało ufortyfikowane. Zbudowano słynną Cytadelę i mury miejskie.
•  Fortyfikacje miasta nie uspokoiły al-Kamila, więc wynajął armię tureckich żołnierzy - Mameluków - do obrony Kairu przed IX krucjatą dowodzoną przez Ludwika IX z Francji w 1249 roku. Posunięcie to okazało się katastrofalne, gdy Mamelukowie postanowili zająć moc dla siebie.
•  Wraz z upadkiem Ajjubidów Mamelukowie rządzili Egiptem przez ponad dwa stulecia. Był to wiek wielkiej wynalazczości w sztuce, a także udanego handlu.
•  Na początku XVI wieku panowanie Mameluków zanikało. Po serii słabych przywódców i straszliwej pladze osmański sułtan Selim I najechał Egipt w 1517 roku i kraj stał się częścią Imperium Osmańskiego.
•  Egiptem rządził pasza mianowany przez sułtana. Ale potęga Imperium Osmańskiego zaczęła dramatycznie spadać. Era okresu osmańskiego już dobiegała końca.


Echnaton i Nefertiti

•  Faraon Echnaton był pierwotnie nazywany Amenhotepem i urodził się w XIV wieku p.n.e. Był młodszym synem Amenhotepa III i wstąpił na tron, ponieważ zmarł jego starszy brat.
•  Echnaton rządził starożytnym Egiptem od około 1352 r. p.n.e. Początkowo prawdopodobnie rządził wspólnie z ojcem, później dzielił władzę z żoną Nefertiti.
•  Jednym z pierwszych dużych projektów Echnatona była wielka świątynia w Tebach, poświęcona nowemu bogu o imieniu Aton. Wiele obrazów króla i jego żony zdobiło ściany świątyni.
•  Echnaton chciał wyjść poza budowanie świątyń. W miejscu, które teraz nazywamy Tell el-Amarna, zbudowano nową stolicę, zwaną Achetaten. Najlepiej zachowany przykład osady Nowego Państwa, obejmuje świątynie, pałace i domy z cegły mułowej.
•  Echnaton i Nefertiti byli tak oddani bogu Atenowi, że zabronili czczenia starych bogów, w tym Amona-Ra. Król nie był już znany pod swoim pierwotnym imieniem Amenhotep, ale przez Echnatona - co oznacza "Skuteczny Duch Atona".
•  Ludzie byli zmuszani do oddawania czci wizerunkom faraona i jego rodziny błogosławionych przez Atona - nawet we własnych domach.
•  Archeolodzy dużo wiedzą o życiu starożytnego Egiptu za panowania Echnatona z listów z Amarny, które odkryto w 1888 roku. Zostały one wysłane do Echnatona od różnych władców Bliskiego Wschodu.
•  Niektóre listy mówią o zaniedbaniu niektórych części imperium egipskiego. Inni mówią o spiskach mających na celu zamordowanie króla.
•  Nikt nie wie, co stało się z ciałem Echnatona. Prawdopodobnie został zniszczony. Jego imię zostało pominięte na oficjalnej liście królów i nie modlono się o niego w świątyniach.


Etap dojrzałości

Jeden z czterech etapów cyklu życia produktu charakteryzujący się pełną akceptacją produktu na rynku, szczytową sprzedażą i zyskami.

Etap wstępny

Jeden z czterech etapów cyklu życia produktu, charakteryzujący się testowaniem produktu i niewielkim zyskiem lub jego brakiem.

Etap wzrostu

Jeden z czterech etapów cyklu życia produktu charakteryzujący się dodatnimi przepływami pieniężnymi i zyskami oraz wczesną akceptacją produktu.

Exit Interview

Stosowany w celu wyeliminowania problemów, które mogą wyniknąć z rozwiązania stosunku pracy pracownika.

Epizodyczne wąskie gardła

Przesuwające się wąskie gardła, które wydają się nie mieć przyczyny, zwykle spowodowane niedoborem siły roboczej, brakiem materiałów lub awarią maszyny.

Early Adopters

Ci, którzy są jednymi z pierwszych, którzy kupili nowy produkt, zwykle około 10 procent wszystkich docelowych klientów.

Etap spadku

Ostatni etap cyklu życia produktu, kiedy zyski stają się nieuchwytne z powodu nasycenia rynku i zwiększonej konkurencji.

Ekonomia deficytu uwagi

Uwaga klientów jest stale poszukiwana. Korzystanie z wiadomości promocyjnych, aby przyciągnąć tylko ograniczoną część tej uwagi.

e

e jest liczbą transcendentalną i jedną z podstawowych stałych matematyki. Znana jako stała Eulera, ma wartość około 2,71828182845904523536028747. Jej naturalny dom zajmuje się analizą matematyczną i chociaż inżynierowie i fizycy chętnie pracują z potęgami dziesięciu i logarytmami do podstawy dziesięciu, matematycy prawie zawsze pracują z potęgami e i logarytmami do podstawy e. Są one znane jako logarytmy naturalne. Podobnie jak π e ma wiele definicji. Jest to niepowtarzalna liczba rzeczywista, dla której sama jest pochodna funkcji, czyli funkcja wykładnicza. Jest to naturalna proporcja prawdopodobieństwa; i ma wiele reprezentacji w postaci nieskończonych sum. e jest ściśle związane z ?, ponieważ funkcje trygonometryczne, które często są wyrażane za pomocą π, można również zdefiniować za pomocą funkcji wykładniczej


Epoka brązu

•  Epoka brązu to okres prehistorii, kiedy ludzie po raz pierwszy zaczęli używać brązu metalowego.
•  Brąz to stop (mieszanka) miedzi z około 10% cyną.
•  Pierwszymi użytymi metalami były prawdopodobnie grudki czystego złota i miedzi, ubite w celu wykonania ozdób w Turcji i Iranie około 6000 lat p.n.e.
•  Rudy metali (metale zmieszane z innymi minerałami) zostały prawdopodobnie odkryte, gdy odkryto, że niektóre kamienie topią się po podgrzaniu w piecu.
•  Około 4000 lat p.n.e. kowale metali w południowo-wschodniej Europie i Iranie rozpoczęli produkcję miedzianych siekier z centralnym otworem na drewniany trzon.
•  Wiek miedzi to okres, w którym ludzie używali miedzi, zanim nauczyli się ją stapiać z cyną w celu wytworzenia brązu.
•  We wczesnych miastach Mezopotamii na Bliskim Wschodzie, około 3500 p.n.e., kwitła obróbka metali z użyciem miedzi.
•  Epoka brązu rozpoczęła się kilkakrotnie między 3500 a 3000 p.n.e. na Bliskim Wschodzie, na Bałkanach i w południowo-wschodniej Azji, kiedy kowale odkryli, że dodając niewielką ilość cyny, mogą wytwarzać brąz. Brąz jest twardszy niż miedź i łatwiej go przerobić na ostre ostrze.
•  Znajomość brązu rozprzestrzeniła się powoli w Eurazji, ale do 1500 r. p.n.e.. był w użyciu od Europy do Indii.
•  Rzadkość cyny pobudziła kontakty handlowe na duże odległości - i pierwsze kopalnie, takie jak kopalnie cyny w Kornwalii w Anglii.
•  Brąz można odlać - ukształtować poprzez wtopienie go w glinianą formę (sam ukształtowany na woskowym modelu). Po raz pierwszy ludzie mogli nadać rzeczom dowolny kształt. Wykwalifikowani kowale w całej Eurazji zaczęli odlewać brąz, aby wytwarzać wszystko, od broni po przybory kuchenne.


Epoka żelaza

•  Epoka żelaza to czas w prehistorii, kiedy żelazo zastąpiło brąz jako główny metal.
•  Użycie żelaza zostało odkryte przez Hetytów w Anatolii w Turcji między 1500 a 1200 rokiem p.n.e. To odkrycie pomogło Hetytom uczynić niezmiernie potężnymi przez kilka stuleci.
•  Około 1200 r. p.n.e. upadło imperium hetyckie, a użycie żelaza rozprzestrzeniło się w Azji i Europie Środkowej. Doryccy Grecy stali się sławnymi mistrzami żelaza.
•  Cyna jest rzadka, więc przedmioty z brązu zostały wykonane głównie dla wodzów. Ruda żelaza jest powszechna, więc zwykli ludzie mogą mieć metalowe przedmioty, takie jak przybory kuchenne.
•  Wielu zwykłych rolników mogło sobie pozwolić na żelazne kosy i siekiery. Dzięki wytrzymałym metalowym narzędziom do szybkiego oczyszczania pól i zbierania plonów rolnictwo rozwijało się znacznie szybciej.
•  Wzrost liczby ludności spowodował presję na zasoby, a działania wojenne wzrosły w całej Eurazji. Częściowo w rezultacie wiele osad w północnej Europie przekształciło się w grodziska - miejsca na wzgórzach chronione wałami ziemnymi, rowami i palisadami.
•  Około roku 650 p.n.e. ludy wykwalifikowane w obróbce żelaza zwane Celtami zaczęły dominować w północnej Europie.
•  Obróbka żelaza dotarła do Chin około 6OO p.n.e. Chińczycy używali dużych mieszków, aby podnieść temperaturę pieca na tyle, aby stopić rudę w dużych ilościach.
•  Żelazne narzędzia pojawiające się w Afryce Zachodniej około 400 roku p.n.e. były podstawą kultury Nok. Rolnicy Nok mówiący Bantu rozprzestrzenili się na południe i wschód w całej Afryce.


Egipski styl życia

•  Egipcjanie myli się codziennie w rzece lub w dzbanku i misce. Służący dawali bogatym prysznice.
•  Zamiast mydła używali kremu oczyszczającego z oleju, limonki i perfum. Posmarowały się również olejkiem nawilżającym.
•  Egipcjanki pomalowały paznokcie henną i zaczerwieniły usta i policzki czerwoną pastą ochry.
•  Egipska moda niewiele się zmieniła na przestrzeni tysięcy lat, a ich ubrania były zazwyczaj z białego płótna.
•  Mężczyźni owinęli się lnianą spódnicą w kilt. Kobiety nosiły długie, lekkie sukienki. Latem dzieci biegały nago.
•  Każdy Egipcjanin nosił biżuterię. Bogaci nosili złoto wysadzane klejnotami; biedni nosili miedź lub fajans (wykonany przez ogrzewanie sproszkowanego kwarcu).
•  Egipcjanie uwielbiali gry planszowe. Ulubionymi były senet oraz "psy i szakale".
•  Bogaci Egipcjanie urządzali wystawne przyjęcia z jedzeniem i piciem, śpiewali, muzycy, akrobaci i tancerki.
•  Bogaci Egipcjanie często łowili ryby lub pływali łódką.

Powrót

---

[ 128 ]

---