GRUPA-A Termin wymyślony przez George′a Reisnera i używany przez egiptologów do określenia mieszkańców Nubii w okresie predynastycznym, wczesnodynastycznym i wczesnym Starym Państwie. Wygląda na to, że ludzie byli pasterzami i rolnikami. Znani są z miejsc cmentarnych i kilku tekstów egipskich opisujących działania militarne Egiptu przeciwko nim. Takie działanie mogło przyczynić się do ich ostatecznego zniknięcia. Rzekoma Grupa B, która ich zastąpiła, jest obecnie uważana za fikcyjną. Zobacz także GRUPA C.

Góra Sumeru: Centralna góra wszechświata w kosmologii buddyjskiej, o której mowa w Wielkiej Pieśni do Mani.
Gehenna: Dolina Hinnoma, bezbożny wąwóz w pobliżu Jerozolimy, często utożsamiany z piekłem. Wspomniane w Ewangelii Wielkiej Wieczerzy i gdzie indziej.
Geradamas: Lub Pigeradamas, Geradama, niebiański Adam w tekstach Setian. Imię Geradamas prawdopodobnie wywodzi się z języka hebrajskiego i może oznaczać "Adam obcy" (hebr. ger adam).
Ghuluw: "Przesada", radykalne myślenie w islamie, obejmujące refleksję mistyczną i gnostyczną. Jednym z czołowych ghulatów, czyli "przesadników", był Abdallah ibn Saba, który mieszkał w Kufie w Iraku, skąd pochodziła Matka Książek.
Ginza: Skarb, zwany także Wielką Księgą. Święty tekst Mandejczyków, składający się z dwóch głównych części: Prawej Ginzy i Lewej Ginzy.
Glosolalia: mowa ekstatyczna, rozumiana jako język królestw niebieskich, jak w ceremonii chrztu w Ewangelii Egipcjan, parafrazie Sema oraz przemówieniu o ósmym i dziewiątym.
Gnoza: wiedza, szczególnie wiedza mistyczna i wgląd. Znajomość Boga i siebie oferuje drogę zbawienia w tekstach gnostyckich.
Gog i Magog: Moce na ziemi, o których mowa w Biblii (Księga Rodzaju 10:2; 1 Kronik 1:5; Ezechiel 38-39; Objawienie 20:8), Koranie (sura 18) i Matce Ksiąg .
Gabriel: Anioł i archanioł w tradycji żydowskiej, chrześcijańskiej i islamskiej. Gabriel jest anielskim sługą luminarza Oroiaela w Ewangelii Egipcjan i gdzie indziej. Gabriel odgrywa znaczącą rolę w islamie i jest wspomniany, podobnie jak inne anioły, w Matce Ksiąg.
Gamaliel: Anielski sługa luminarza Harmozela w Ewangelii Egipcjan i wybitna postać anielska w tekstach Seta.
Ganimedes: Przepiękny młodzieniec porwany, by zostać podczaszym Zeusa w mitologii greckiej. Wspomniane w Księdze Barucha.
Głębokość: greckie Bythos, Bathos. Nieskończona boska manifestacja, z której emanuje pleroma boskości, w tekstach walentyniańskich. W myśleniu głębia stanowi pierwszą walentyniańską parę bytów.
Gula: mezopotamska bogini uzdrawiania. Jej imię oznacza "wielki".

gospodarki wolnorynkowe: systemy gospodarcze, w których rynek w dużej mierze decyduje o tym, jakie towary i usługi są produkowane, kto je otrzymuje i jak rozwija się gospodarka.

gospodarki nakazowe : systemy gospodarcze, w których rząd w dużej mierze decyduje o tym, jakie towary i usługi będą produkowane, kto je otrzyma i jak gospodarka będzie się rozwijać.

gospodarki mieszane: systemy gospodarcze, w których część zasobów jest dokonywana przez rynek, a część przez rząd

grób: Ciało jest często nazywane grobowcem duszy. Pomysł pochodzi z greckiej gry słów soma sema, dosłownie "ciało jest grobowcem", używanej w Pitagoreizmie, do którego nawiązywał Platon.
Grzmot: Doskonały Umysł: (również po prostu Grzmot; NHC VI,2; trzeci wiek) Grzmot jest wyjątkowy w bibliotece Nag Hammadi. Składa się głównie z serii deklaracji "jestem" wypowiadanych przez postać kobiecą w pierwszej osobie. Są one często podawane w sprzecznych parach, np. "Jestem panną młodą i panem młodym", "Jestem dziwką i świętym". Wśród innych atrybutów mówca w Gromie to gnoza, wgląd, życie i mądrość. Niektórzy uczeni postrzegają ten tekst jako dzieło Seta lub sugerują, że może on reprezentować formę pogańskiego gnostycyzmu. Wypowiedzi "Jestem" można porównać do wypowiedzi Izydy i innej starożytnej literatury. Tekst mógł równie dobrze zostać napisany w Aleksandrii.
grzech: W chrześcijaństwie grzeszność jest skutkiem występku Adama i Ewy w zjedzeniu owocu z drzewa poznania dobra i zła i tylko Chrystus może odkupić ludzkość od grzechu. Dla starożytnych gnostyków grzech nie był podstawową zasadą, a upadek nie był spowodowany grzesznością ludzkości, ale błędem Sofii.
Grzech:w mitologii Mandejczyków Księżyc wywodzi się od akadyjskiego imienia męskiego boga Księżyca z mitologii mezopotamskiej.
Głoszenie Piotra: (100-150) Znany również jako Kerygma Petri, katolicki tekst, w którym Piotr jest przywódcą apostołów. Przetrwał do dziś tylko we fragmentach jako cytaty z Klemensa z Aleksandrii i Orygenesa.
Góra Seir/Sir: Góra wspomniana w Księdze Rodzaju i innych częściach Biblii hebrajskiej, na której mieszkał Ezaw, związana z Edomitami i Chorytami (np. Pwt 2:12). W Nature of the Rulers demiurg mówi Noemu, aby zrobił arkę i umieścił ją na górze Seir, ale Orea spala ją ogniem.
Grzegorz IX: (1170-1241) urodzony jako Ugolino dei Conti di Segni, wybrany na papieża Grzegorza IX w 1227 r. W 1233 r. wyznaczył dominikanów do walki z herezją i tym samym poprowadził inkwizycję.
Gregory Palamas : (1296-1359) XIV-wieczny prawosławny ojciec i mistyk, który praktykował hezychazm na Górze Athos. Również jego teologia w decydujący sposób ukształtowała hezychazm, zwłaszcza w odniesieniu do doktryny o niestworzonym świetle. Podkreślał świętość zarówno ciała, jak i duszy i utrzymywał, że nie można poznać ostatecznej natury Boga, ale tylko te aspekty, które objawiają się poprzez energię lub działanie Boga w świecie. Niektóre z jego pism znajdują się w Filokaliach.
Guénon, René: (1886-1951) francuski pisarz metafizyczny i założyciel ruchu tradycjonalistycznego. Był zaangażowany we francuski Kościół gnostycki i wydawał czasopismo "Gnosis". Jego książki to Kryzys współczesnego świata (La crise du monde moderne, 1927), The Great Triad (La Grande Triade, 1964).
Gui, Bernard: (1261-1331) dominikanin i biskup, inkwizytor w Tuluzie odpowiedzialny za wydobycie spowiedzi od katarów zaangażowanych w odrodzenie Autier. Bernard był obszernym pisarzem, a jego prace obejmowały podręcznik dla Inkwizytorów.
Guilhabert z Castres: (zm. ok. 1240) katarski biskup Tuluzy, uważany za największego katarskiego doskonałego w Langwedocji. Nigdy nie został schwytany i zabrał wielu katarów na wygnanie w Pireneje.
Guirdham, Arthur: (1905-1992) angielski psychiatra, który zainteresował się katarami i napisał o nich kilka książek, w tym The Cathars and Reincarnation (1977) i The Great Heresy (1982). Jedna z jego pacjentek, pani Smith, opowiedziała prawdopodobnie przekonujące wspomnienia o swoim poprzednim wcieleniu jako trzynastowiecznego katara.
Gurdżijew, Grigorij, Iwanowicz: (ok. 1866-1949) ezoteryczny nauczyciel z Armenii, który dużo podróżował po Wschodzie, w tym do Tybetu i Azji Środkowej, w poszukiwaniu zachowanej ezoterycznej wiedzy i praktyk. Jego nauczanie można uznać za gnostyckie, ponieważ zaczyna się od samowiedzy, zawiera hierarchiczną kosmologię emanacjonistyczną i sugeruje, że obecny stan Ziemi i ludzkości jest spowodowany serią kosmicznych katastrof.
Great Song to Mani: Manichejski tekst inspirowany buddyzmem.
Gorma-Kaiochlabar: W Sekretnej Księdze Jana anioł, który stworzył prawe udo.
Golgota: (po aramejsku "czaszka") Tradycyjne miejsce ukrzyżowania Jezusa w Jerozolimie, choć dokładna lokalizacja pozostaje nieznana. Orygenes uważał, że tam też został pochowany Adam. Legenda głosi, że dokładne miejsce ukrzyżowania Chrystusa znajdowało się powyżej miejsca, w którym pochowano czaszkę Adama.
Gongessos: "Światowe imię" skryby, który skopiował Świętą Księgę Wielkiego Niewidzialnego Ducha w NHC III. Jego duchowe imię to Eugnostos Błogosławiony.
Gnostycy: Wyznawcy religii, w których gnoza jest kluczowa dla zbawienia. Klasycznymi gnostykami i tymi, których tak wyraźnie określa się, byli Setowie. Termin ten może ogólnie odnosić się do każdego, kto uważa gnozę za ważną.
Glykon / Glycon: bóg węża, który był inkarnacją Asklepiosa w tajemnicach Aleksandra z Abonuticha, pogańskiego proroka z II wieku naszej ery.
gnoza: Bezpośrednia wiedza o boskości, która sama w sobie zapewnia zbawienie. Dla starożytnych gnostyków gnoza istniała w ramach kosmologii, mitu, antropologii i praktyki stosowanej w ich grupach. Tam gnoza była nie tylko oświeceniem, ale towarzyszyło jej zrozumienie, jak wyrażono we fragmentach z Teodota, "kim byliśmy, czym się staliśmy, gdzie byliśmy, dokąd zostaliśmy rzuceni, dokąd zmierzamy, kim jesteśmy". uwolniony, czym są narodziny i czym jest ponowne narodziny.
Gnosis of the Light: Nazwa nadana przez F. Lamplugha tekstowi bez tytułu lub apokalipsie bez tytułu w Kodeksie Bruce′a. Jego przekład ukazał się pod tym tytułem w 1918 roku.
Gnostycyzm: Tekst, system lub ruch, który wykazuje oznaki zmierzające w kierunku gnostycyzmu. Na przykład uczeni, którzy nie postrzegają Ewangelii Tomasza jako tekstu gnostyckiego per se, mogą mimo wszystko znaleźć w niej elementy gnostyckie.
Geoffrey d′Ablis: XIV-wieczny inkwizytor Carcassonne, który był odpowiedzialny za wydobycie zeznań od katarów zaangażowanych w Odrodzenie Autier.
Gesole: W Tajnje Księdze Jana, anioł, który stworzył żołądek.
Gewura: Moc, piąta sefira Drzewa Życia, zwana także Din, Sądem. Równoważy Hesed.
Gibbon, Edward: (1737-1794) angielski historyk, którego sześciotomowa Historia upadku i upadku Cesarstwa Rzymskiego była jedną z najbardziej wpływowych książek historycznych w języku angielskim. W rozdziale 15 Gibbon oświadczył, że gnostycy zostali wyróżnieni jako "najbardziej uprzejmi, najbardziej uczeni i najbogatsi z chrześcijańskiego imienia".
Ginza Rabba/Ginza Rba: (Mandaic, "Wielki Skarbiec"; koniec II w. n.e.) Być może najważniejsza święta księga Mandejczyków, składająca się z około 700 stron podzielonych na 18 ksiąg z 62 rozdziałami. Ginza to zwykle odręczny rękopis, a nie drukowana książka. Książka jest niezwykle skonstruowana, z tekstem na stronach po prawej stronie napisanym pionowo i tekstem do góry nogami na stronach po lewej stronie. Strony po prawej stronie, znane jako Right Ginza, zawierają zbiór mitów i teologii, uważanych za pisane dla żyjących. Uważa się, że Lewa Ginza jest przeznaczona dla zmarłych i zawiera modlitwy, hymny za zmarłych oraz wskazówki dotyczące wznoszenia się duszy po śmierci.
Giu: W micie Mandejczyków, władca jednego ze światów podziemnych.
Gaugela: W Pierwszym Objawieniu Jakuba, góra, na której pojawia się zmartwychwstały Chrystus. Może to być Golgota lub góra o nazwie Gaugal, która pojawia się w innych tekstach syryjskich.
Gedulah: Wielkość, czwarta sefira Drzewa Życia w Kabale. zwany także Hesed.
Gehenna: żydowskie piekło lub czyściec. Na diagramie Ophite opisanym przez Celsusa (faktycznie pojawiającym się w Contra Celsum Orygenesa) Gehenna (lub Tartarus) jest grubą czarną linią, która dzieli diagram na dwie części.
gematria: (hebr. gēmatriyā, prawdopodobnie z greckiego grammateia, "gramatyka") Praktyka przypisywania wartości liczbowych literom alfabetu i odgadywanie mistycznych znaczeń słów poprzez przyrównywanie słów do tych samych wartości liczbowych. Klasyczne formy gematrii używają alfabetu greckiego lub hebrajskiego.
Gabriel: (hebr. Gabhri′ēl, aramejski Gabr-el, "człowiek Boży") Archanioł, który po raz pierwszy pojawia się w Księdze Daniela 8:15-17, gdzie przynosi Danielowi wiadomość o dniach ostatecznych. U Łukasza 1: 11-38 przepowiada najpierw narodziny Jana Chrzciciela Zachariaszowi i Elżbiecie, a następnie narodziny Jezusa Marii. W tradycji islamskiej Gabriel objawił Koran Mahometowi. W tradycji setyjskiej (Tajemna Księga Jakuba, Święta Księga Wielkiego Niewidzialnego Ducha, Zostrianos) nazywany jest dawcą ducha i łączony z drugim luminarzem Oroiaelem; w Baruchu Justyna jest aniołem Elohima.
Galacjan, List do: (57-8 n.e.) Jeden z siedmiu niekwestionowanych listów Pawła, napisany do chrześcijan w Galacji, obszarze we współczesnej Turcji. List jest szczególnie zainteresowany kwestią, czy pogańscy chrześcijanie powinni przestrzegać żydowskiego prawa rytualnego, a Paweł opisuje spór, który miał z Kefasem (Piotrem) na ten temat. Fragmenty z Galacjan są kilkakrotnie przywoływane w gnostyckiej Ewangelii Walentyniana Filipa.
Galila: W Świętej Księdze Wielkiego Niewidzialnego Ducha, trzeci z dwunastu archonicznych aniołów zrodzonych przez Sakla i Nebruela.
Gamaliel: (po hebrajsku "Bóg jest moją nagrodą") (1) Anielski objawiciel w Melchizedeku, którego rolą jest przyciągnięcie wybranych do nieba. W Objawieniu Adama, jednego z trzech aniołów, wraz z Sablo i Abrasaxem, którzy zstąpią i uratują ludzi przed ogniem i gniewem, prawdopodobnie z Sodomy i Gomory. Jest także istotą związaną z rytuałem chrztu Pięciu Pieczęci Sethian w Trzech Formach Pierwszej Myśli i jest obserwatorem eonów w tekście bez tytułu. (2) Gamaliel I był słynnym faryzeuszem w połowie I wieku i podobno nauczycielem Pawła (Dzieje Apostolskie 5:34; 22:3).
Ganimedes: W mitologii greckiej przystojny książę trojański, który został uprowadzony przez Zeusa w postaci orła, aby służył bogom jako podczaszy. W Baruchu Justina Ganimedes jest interpretowany jako Adam, a orzeł jako Naas.
Ganzi′il: W mitach i magii Mandejczyków personifikacja ukrytego lub sekretnego skarbu, często przywoływana w egzorcyzmach i zaklęciach.
Ganzibria: Drugi stopień mandejskiego kapłaństwa, "skarbnik", czasem tłumaczony jako "biskup".
Gap/Gaf: Mandaański potwór, władca Otchłani, brat Ruha i ojciec Ur z Ruhy.
Garathus: (XIII w.) włoski katar, który należał do umiarkowanej gałęzi dualistycznej kierowanej przez Jana Judeusa.
Garcias, Peter: (zm. 1247) Cathar Perfect, który został zdradzony przez swojego krewnego Williama Garciasa.
Garcias, William: franciszkański mnich i krewny katara Piotra Garciasa. Piotr otwarcie rozmawiał z Wilhelmem o jego kataryzmie i złej opinii o Kościele rzymskim. William załatwił stenografowi ukrycie się za zasłoną i nagranie rozmowy Petera i Williama, a następnie przekazał go Inkwizycji.

Galaktyka spiralna

Galaktyka, w której centralne zgrubienie gwiazd otoczone jest spłaszczonym dyskiem zawierającym spiralny układ gorących młodych gwiazd i jasnych mgławic. W schemacie klasyfikacji Hubble'a galaktyki spiralne, oznaczone literą "S", są klasyfikowane zgodnie z rozmiarem centralnego zgrubienia, zwartością wzoru spiralnego i stopniem nieregularności w ramionach spiralnych. Galaktyki Sa mają stosunkowo duże zgrubienia centralne, ciasno owinięte i stosunkowo gładkie ramiona. Galaktyki Sb mają nieco mniejsze zgrubienia i bardziej otwarte ramiona, które często zawierają widoczne obszary HII (jasne mgławice) i bryły gorących, niebieskich gwiazd; Galaktyki Sc mają małe centralne zgrubienia i luźno skręcone, "sękate" ramiona, które zazwyczaj zawierają liczne obszary HII i skupiska gwiazd. Galaktyki o niezdarnych, chaotycznych i słabo zdefiniowanych ramionach nazywane są spiralami "kłaczkowatymi", podczas gdy te z cieńszymi, dłuższymi, dobrze zdefiniowanymi ramionami nazywane są spiralami "wielkiego projektu". Galaktyki spiralne zawierają znaczne ilości gazu i pyłu, a względne proporcje (masowe) gazu do gwiazd wahają się od zaledwie 2% w przypadku niektórych galaktyk Sa do 10-15% w galaktykach Sc. Masy galaktyk spiralnych (tj. łączna masa zawartych w nich gwiazd, gazu i pyłu) wahają się od około jednego miliarda (109) mas Słońca do kilkuset miliardów (~4-1011) mas Słońca, a ich średnice od około 15 000 do około 150 000 lat świetlnych. Analizy krzywych rotacji galaktyk spiralnych (wykresy prędkości obrotowych w różnych odległościach od centrów galaktyk) sugerują, że galaktyki spiralne zawierają do dziesięciu razy więcej ciemnej materii niż jasnej, a zatem ich całkowita masa wynosi do dziesięć razy więcej niż liczby podane powyżej. Istnieją dwa główne kandydujące mechanizmy wyjaśniające istnienie struktury spiralnej - samopropagujące się powstawanie gwiazd i fale gęstości. Teoria samorozprzestrzeniania się gwiazd sugeruje, że w głównych obszarach formowania się gwiazd gwiazdy o dużej masie ewoluują szybko i eksplodują jako supernowe, a fale uderzeniowe z tych zdarzeń ściskają sąsiednie obłoki gazu i wyzwalają dalsze formowanie się gwiazd w tej części galaktyki. W rozległym obszarze gwiazdotwórczym jasne gwiazdy i obszary HII (jasne mgławice) bliższe centrum galaktyki będą przemieszczać się przed tymi, które znajdują się dalej, rozciągając tym samym obszar gwiazdotwórczy w zakrzywiony łuk. W ten sposób przypadkowe okresy formowania się gwiazd wytwarzają kolejne segmenty łuku, które tworzą grudkowate ramiona kłaczkowatej spirali. Zgodnie z teorią fal gęstości, ramiona spiralne są falowym wzorem, który porusza się w galaktyce, podobnie jak zmarszczki na stawie, powodując tymczasowe zlepianie się gwiazd i obłoków gazu, tworząc ramiona spiralne. Pojedyncze gwiazdy i obłoki gazu krążą wokół centrum galaktyki po własnych orbitach, zwalniając i chwilowo zbierając się razem za każdym razem, gdy napotykają falę gęstości, podobnie jak pojazdy zwalniają i gromadzą się razem podczas robót drogowych lub zamykania pasów ruchu, poruszając się powoli przez powstałą falę. korku, a następnie przyspieszyć i rozłożyć się na drugim końcu. Kiedy chmura gazu wchodzi w ramię spiralne, jest spowalniana i kompresowana. To inicjuje proces formowania się gwiazd, dając początek gorącym młodym gwiazdom i regionom HII, które wyznaczają ramię. Same fale gęstości są prawdopodobnie inicjowane przez asymetryczne pole grawitacyjne centralnej struktury poprzecznej lub przez zakłócenia grawitacyjne powodowane przez sąsiednie galaktyki lub przez kombinację obu. Chociaż oba procesy mogą odgrywać rolę w dowolnej galaktyce, samowystarczalne formowanie się gwiazd wydaje się bardziej odpowiednie dla kłaczkowatej spirali, a fale gęstości dla wielkich spiral. Galaktyka NGC 4622, sfotografowana przez Kosmiczny Teleskop Hubble'a w 2002 roku, wydaje się obracać w kierunku przeciwnym do oczekiwanego. Obrót zgodny z ruchem wskazówek zegara jest zagadkowy ze względu na kierunek, w którym skierowane są zewnętrzne ramiona spiralne. Większość galaktyk spiralnych ma ramiona gazu i gwiazd, które podążają za nimi, gdy się obracają, ale ta galaktyka ma dwa wiodące zewnętrzne ramiona, które wskazują kierunek obrotu galaktyki zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Aby dodać do zagadki, NGC 4622 ma również tylne ramię wewnętrzne, które jest owinięte wokół galaktyki w kierunku przeciwnym do jej obrotu. Astronomowie podejrzewają, że NGC 4622 oddziałała z inną galaktyką, ponieważ jej dwa zewnętrzne ramiona są przekrzywione, co oznacza, że coś ją zakłóciło. NGC 4622 mogła pochłonąć małą galaktykę towarzyszącą. Jądro galaktyki dostarcza dodatkowych dowodów na połączenie NGC 4622 z mniejszą galaktyką. Ta informacja może być kluczem do zrozumienia niezwykłych ramion prowadzących.

Galaktyka Sombrero

Popularna nazwa M104, galaktyki spiralnej w konstelacji Panny, która widziana z Ziemi jest prawie skierowana do przodu. Dysk, który otacza jego niezwykle duże centralne zgrubienie, zawiera bardzo wyraźny pas przesłaniającego pyłu, który, ponieważ dysk jest nachylony do linii wzroku o mały kąt (około 6°), przecina powierzchnię zgrubienia. Te cechy sprawiają, że galaktyka wygląda raczej jak kapelusz sombrero z szerokim rondem. Znajdująca się w odległości około 60 milionów lat świetlnych Galaktyka Sombrero jest masywną spiralą z jasnym, zwartym jądrem, które wygląda jak gwiazda. Obserwacje spektroskopowe ujawniły wysokie prędkości obrotowe wewnątrz tego jądra i sugerują, że materiał o masie około miliarda mas Słońca jest skoncentrowany bardzo blisko siebie, prawdopodobnie w supermasywnej czarnej dziurze w centrum M104

Gwiazda wielokrotna

Dowolny układ gwiezdny składający się z trzech lub więcej elementów, które są fizycznie połączone, tj. mają wspólne pole grawitacyjne. Oszacowano, że około 30% wszystkich systemów binarnych jest w rzeczywistości potrójnych; systemy z większą liczbą gwiazd składowych są znacznie rzadsze. Znanych jest bardzo niewiele systemów, które mają aż sześć znanych komponentów; Castor i Trapez w sercu Mgławicy Oriona to najbardziej znane przykłady. Wiele układów potrójnych gwiazd zawiera bliską parę podwójną i dużo bardziej odległego (i często mniej masywnego) towarzysza. System α Centauri jest tego typu.

Galaktyka Drogi Mlecznej

Galaktyka (tj. zbiór gwiazd, gazu i pyłu), której członkiem jest Słońce. Znany również jako Galaktyka, jest to system w kształcie dysku, o średnicy od 80 000 do 100 000 lat świetlnych i grubości około 2000 lat świetlnych, który zawiera ponad sto miliardów (10¹¹) gwiazd. Jądro lub jądro Galaktyki otoczone jest elipsoidalnym centralnym zgrubieniem, zawierającym stosunkowo blisko siebie rozmieszczone gwiazdy, które ma średnicę około 15 000 lat świetlnych i około 6000 lat świetlnych w kierunku prostopadłym do płaszczyzny dysku. Galaktyczne halo otacza zgrubienie i rozciąga się w pobliżu kulistego rozkładu powyżej i poniżej płaszczyzny galaktycznej (płaszczyzny dysku). Halo zawiera około 200 gromad kulistych (prawie kulistych gromad zawierających od 10 000 do 1 000 000 gwiazd) oraz bardzo słabo rozproszoną populację pojedynczych gwiazd. Słońce znajduje się nieco ponad połowę drogi od środka do krawędzi dysku, szacunkowa odległość od centrum wynosi od około 22 000 do około 29 000 lat świetlnych, przy czym 25 000 lat świetlnych jest rozsądną wartością roboczą . Podobnie jak inne gwiazdy, Słońce krąży wokół centrum galaktyki. Prędkość orbitalna Słońca wynosi około 220 km s^-1, a jego okres obiegu wynosi około 225 milionów lat. Ogólnie rzecz biorąc, Galaktyka wykazuje zróżnicowaną rotację, gwiazdy i obłoki gazu bliżej centrum mają krótsze okresy orbitalne niż te, które znajdują się dalej. Gwiazdy w Galaktyce są podzielone na dwie główne kategorie lub populacje, gwiazdy populacji II to stare gwiazdy, które powstały na początku historii Galaktyki, a gwiazdy populacji I to gwiazdy drugiej lub późniejszej generacji, które powstały z obłoków gazu, które zostały zasiane z cięższymi pierwiastkami generowanymi i usuwanymi z wcześniejszych generacji gwiazd. Halo składa się z obiektów z populacji II, a dysk, w którym koncentrują się obłoki gazu i pyłu i gdzie zachodzi proces formowania się gwiazd, jest zdominowany przez obiekty z populacji I. Centralne zgrubienie zawiera obie populacje, ale jego strumień świetlny jest zdominowany przez promieniowanie starych czerwonych olbrzymów. Obłoki pyłu w płaszczyźnie galaktyki pochłaniają światło gwiazd i uniemożliwiają astronomom optycznym zobaczenie centrum galaktyki, ale fale podczerwone i radiowe pozostają w dużej mierze niezmienione. Obserwacje w bliskiej podczerwieni wykazały, że gwiazdy w centralnym zgrubieniu są ułożone w wydłużoną poprzeczkę, mniej więcej dwa razy dłuższą niż szerokość, która jest widoczna prawie na końcu z obecnego położenia Układu Słonecznego. Dokładny środek lub jądro Galaktyki pokrywa się z silnym źródłem emisji radiowej, zwanym Sagittarius A*, które ma średnicę mniejszą niż 15 jednostek astronomicznych (czyli mniejszą niż średnica orbity Saturna). Obserwacje prędkości, z jaką obłoki zjonizowanego gazu krążą wokół centrum galaktyki, sugerują, że kilka milionów mas Słońca skupionych jest w obszarze o promieniu około jednego roku świetlnego. Ponieważ tylko około połowę tej masy mogą stanowić gwiazdy, wydaje się prawdopodobne, że reszta (około 2,5 miliona mas Słońca) jest zawarta w centralnej czarnej dziurze i że akrecja na tej czarnej dziurze jest podstawowym źródłem energii wypromieniowanej przez Strzelec A*. W 2001 roku Obserwatorium Rentgenowskie Chandra wykryło nagły rozbłysk rentgenowski podczas obserwacji Sgr A*. W ciągu kilku minut źródło dramatycznie pojaśniało, ostatecznie osiągając poziom 45 razy jaśniejszy niż przed rozbłyskiem. Po około trzech godzinach intensywność promieniowania rentgenowskiego gwałtownie spadła do poziomu sprzed rozbłysku. Gwałtowny wzrost i spadek promieniowania rentgenowskiego z tego wybuchu jest przekonującym dowodem na to, że emisja promieniowania rentgenowskiego pochodzi z materii wpadającej do supermasywnej czarnej dziury. Biorąc pod uwagę niezwykle dokładną pozycję, jest wysoce nieprawdopodobne, aby rozbłysk był spowodowany niepowiązanym źródłem zanieczyszczeń, takim jak rentgenowski układ podwójny. Podobnie jak wiele innych galaktyk, Droga Mleczna ma strukturę spiralną. W jego dysku jasne, młode gwiazdy, mgławice oraz obłoki gazu i pyłu są skupione w zakrzywionych "ramionach", które wydają się promieniować z centralnego zgrubienia spiralnie. Spiralny wzór Galaktyki składa się z kilku głównych ramion i kilku krótszych segmentów, z których jeden - ramię Oriona lub "ostroga" - zawiera Słońce i region formowania się gwiazd w Orionie. Galaktyka Droga Mleczna wywodzi swoją nazwę od Drogi Mlecznej, mglistego pasma światła gwiazd, które rozciąga się na niebie i które można zobaczyć gołym okiem w pogodną, ciemną noc. Droga Mleczna reprezentuje połączone światło milionów milionów gwiazd skupionych blisko płaszczyzny galaktyki.

Główne planety

Zbiorcze określenie największych ciał planetarnych w Układzie Słonecznym: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun i Pluton. Pluton, zaliczany do tej kategorii od czasu jego odkrycia w 1930 r., okazał się w latach 70. i 80. XX wieku mniejszy i mniej masywny niż siedem satelitów planetarnych Układu Słonecznego oraz nieco ponad dwa razy większy od największej asteroidy, Ceres. W latach 80. i 90. wezwania do degradacji Plutona ze statusu głównej planety doprowadziły do szeregu prób dokładniejszego zdefiniowania "głównej planety". Arbitralne ograniczenia rozmiaru (średnice 1000 km lub 2000 km, z wyłączeniem Ceres, ale włączając Plutona) lub ograniczenia masy (podobnie ustalone, aby wykluczyć Ceres, ale uwzględnić Pluton) zostały zaproponowane. Alternatywną sugestią jest to, że ciało powinno być nazywane główną planetą, jeśli jest wystarczająco duże, aby jego własna grawitacja pokonała wytrzymałość strukturalną jego materiału i uczyniła je z grubsza kulistym (ta definicja dopuszczałaby nie tylko Plutona i Ceres, ale także inne duże asteroidy). Inne kryterium definiuje główną planetę jako ciało, którego wpływ grawitacyjny rozciąga się na określony zakres odległości od Słońca. W większości wersji tej definicji zarówno Ceres, jak i Plutonowi odmawia się statusu głównej planety.

Galaktyka karłowata

Mała galaktyka o bardzo małej masie i jasności. Galaktyki karłowate mogą mieć kształt eliptyczny lub nieregularny, ale w obu przypadkach są zwykle słabo zaludnione gwiazdami, mają niską jasność powierzchniową i ogólną jasność, przez co są trudne do wykrycia. Zwykle można patrzeć prosto przez galaktykę karłowatą. Karłowate eliptyczne gwiazdy są wypełnione starymi gwiazdami i zawierają niewiele gazu, jeśli w ogóle, podczas gdy nieregularne karły zawierają młodsze gwiazdy i znaczne ilości gazu. Karłowate galaktyki eliptyczne, które zwykle zawierają od kilkuset tysięcy do kilku milionów gwiazd, mają średnice kilku tysięcy lat świetlnych i jasność w zakresie od około 105 do około 107 jasności Słońca, są prawdopodobnie najliczniejszymi gatunkami galaktyk we wszechświecie. W schemacie klasyfikacji Hubble′a są one oznaczone jako "dE". Karłowate nieregularne, które wydają się być mniej liczne niż karłowate eliptyczne, zawierają od około 106 do 108 (lub wyjątkowo do około 109) gwiazd. Najmniejszą znaną galaktyką jest GR-8, nieregularny karzeł o średnicy 1000 lat świetlnych.

Gwiazda podwójna

Opis "gwiazda podwójna" jest nadawany każdej parze gwiazd, które pojawiają się blisko siebie na niebie. Gwiazdy podwójne dzielą się na dwie odrębne klasy: te pary, które faktycznie znajdują się blisko siebie w przestrzeni i dlatego są fizycznie połączone, oraz te, które mogą być bardzo daleko od siebie w przestrzeni, ale leżą prawie w tym samym kierunku. Para gwiazd, które naprawdę są blisko siebie, ma wspólne pole grawitacyjne i jest określana jako "układ podwójny". Czasami używa się również terminu "fizyczny sobowtór". Chociaż często istnieją dwa główne komponenty, wiele systemów ma dodatkowe elementy i dlatego stanowi system "gwiazdy wielokrotnej". Gwiazdy, które wydają się być podwójne tylko dlatego, że leżą prawie w tej samej linii widzenia, nazywane są "sobowtórami optycznymi". Nie ma sposobu na rozróżnienie tych dwóch klas na podstawie pojedynczej obserwacji, ale podczas gdy względne położenie elementów sobowtóra optycznego pozostaje stałe lub zmienia się przez liniowy względny wektor ruchu właściwego, elementy układu podwójnego znajdują się na orbicie wokół wspólnego środka ciężkości, a ich przyspieszające ruchy orbitalne można ujawnić w rozszerzonej serii obserwacji. Okresy orbitalne są zwykle bardzo długie, mierzone w dziesięcioleciach, a nawet stuleciach, więc obserwacje te muszą być prowadzone przez odpowiednio długi okres czasu. Analiza statystyczna pokazuje, że zdecydowana większość bliższych gwiazd podwójnych to fizyczne układy podwójne, a nie pary optyczne, ale wiele gwiazd podwójnych trudno jest z całą pewnością zidentyfikować jako bliskie układy podwójne lub wielokrotne, chyba że zostaną one włączone do głównego programu obserwacji, który wymagają użycia potężnego teleskopu przez dłuższy czas co kilka lat przez większą część swojego życia. Takie długie programy rzadko mogą mieć pierwszeństwo przed pracą, która oferuje bardziej natychmiastowe wyniki, chyba że podejrzane gwiazdy podwójne są szczególnie interesujące, na przykład jako członkowie ważnej ruchomej gromady gwiazd.

Gęstość

Ilość masy zawartej w jednostkowej objętości materiału. Średnia gęstość ciała astronomicznego, takiego jak gwiazda lub planeta, jest po prostu równa jego masie podzielonej przez jego objętość. W praktyce jednak gęstość takiego ciała wzrasta w kierunku środka. Na przykład gęstość skał powierzchniowych na Ziemi jest około połowy średniej gęstości, podczas gdy gęstość centralna jest około 2,5 razy większa od średniej. Ciała astronomiczne wykazują szeroki zakres gęstości.

Galaktyka soczewkowata

Galaktyka w kształcie Alena, która ma centralne zgrubienie i dysk, ale nie ma ramion spiralnych. Galaktyki soczewkowate, które w schemacie klasyfikacji Hubble′a są oznaczone jako "S0" lub "SB0", wydają się być pośrednimi typami między galaktykami eliptycznymi i spiralnymi. Są bardziej płaskie niż najbardziej płaskie eliptyczne ("E7"), ale nie wykazują śladów struktury spiralnej w ich dyski. Możliwe, że mogą to być galaktyki spiralne, które zostały pozbawione gazu i pyłu.

Gwiazda o dużej prędkości

Gwiazda, która porusza się z bardzo dużą prędkością względem Słońca, zwykle 65 km s-1 lub więcej, szybciej niż średnia prędkość gwiazd w sąsiedztwie Słońca. Gwiazdy o dużej prędkości są zwykle częścią galaktycznego halo i poruszają się po bardzo eliptycznych orbitach, które są bardzo nachylone do płaszczyzny galaktyki. Dlatego nie uczestniczą w obiegu Słońca i innych gwiazd w ramionach spiralnych Galaktyki wokół centrum Galaktyki i pozostają w tyle, gdy Słońce wyprzedza je. Mogą być pozostałością po bardzo wczesnym etapie ewolucji Galaktyki, więc gwiazdy o dużej prędkości są gwiazdami uciekającymi.

Grupa Teleskopów Isaaca Newtona

Największy teleskop optyczny dla astronomii w Europie Zachodniej znajduje się na krawędzi wygasłego wulkanu na wysokości około 2350 m na wyspie La Palma, która jest częścią archipelagu Wysp Kanaryjskich. Teleskop Williama Herschela o długości 4,2 m razem z Teleskopem Izaaka Newtona o długości 2,5 m i Teleskopem Jacobusa Kapteyna o średnicy 1,0 m tworzą Grupę Teleskopów Izaaka Newtona (ING). Pierwsze planowane użycie przez astronomów rozpoczęło się w maju 1984 roku i od tego czasu przeprowadzono tysiące projektów badawczych. Za pomocą tych teleskopów dokonano wielu przełomowych odkryć, takich jak pierwsze wykrycie optycznej poświaty rozbłysków gamma, odkrycie czarnych dziur w układach podwójnych gwiazd oraz badanie wybuchów supernowych w odległych galaktykach. Isaac Newton Group of Telescopes ma na celu zapewnienie skutecznego działania teleskopu i spójnego programu rozwoju instrumentów, aby ułatwić prowadzenie światowej klasy badań astronomicznych. Budowa, działanie i rozwój teleskopów ING jest wynikiem współpracy między Wielką Brytanią, Holandią i Irlandią. Teleskopy są obsługiwane w imieniu brytyjskiej Rady Badań nad Fizyką Cząstek i Astronomii oraz Holenderskiej Organizacji Badań Naukowych. Obserwatorium "Roque de los Muchachos" jest udostępniane przez Hiszpanię. ING zatrudnia około 65 pracowników.

Gęstość krytyczna

Średnia gęstość wszechświata, który jest w stanie rozszerzać się w nieskończoność. W takim wszechświecie (wszechświecie Einsteina-de Sittera) tempo ekspansji jest spowalniane przez grawitację i zbliża się coraz bardziej do zera. Jeśli średnia gęstość przekroczy wartość krytyczną, ekspansja ustanie w skończonym czasie w przyszłości, a potem wszechświat zacznie się zapadać. Jeśli średnia gęstość jest mniejsza niż wartość krytyczna, wszechświat będzie się rozszerzał w tempie zmniejszającym się do wartości stałej. Wielkość gęstości krytycznej jest określona wzorem 3H²₀/8πG, gdzie H₀ jest obecną wartością stałej Hubble′a, a G stałą grawitacji. W zależności od dokładnej wartości stałej Hubble′a wartość gęstości krytycznej mieści się w przedziale (5-20) × 10^-27kg m^?3, a prawdopodobna wartość mieści się w przedziale (6-10) × 10^-27 kg m^-3. Ta ostatnia liczba odpowiada średnio około 3-6 atomom wodoru na metr sześcienny przestrzeni. Wielu teoretyków uważa, że wszechświat powinien mieć gęstość równą lub nieodróżnialnie zbliżoną do wartości krytycznej, ale średnia gęstość wydedukowana z ilości widzialnej (świetlnej) materii jest rzędu zaledwie 1% gęstości krytycznej. Obserwacje prędkości rotacji galaktyk i dynamiki gromad galaktyk wskazują, że we wszechświecie jest co najmniej dziesięciokrotnie więcej ciemnej materii niż jasnej, ale pojawiają się coraz większe wątpliwości, czy ciemnej materii jest wystarczająco dużo, aby uzyskać średnią gęstość tak wysoka lub wyższa od wartości krytycznej. Stosunek rzeczywistej gęstości średniej do gęstości krytycznej (parametr gęstości) jest oznaczony symbolem Ω(omega). Ω > 1, jeśli rzeczywista gęstość przekracza wartość krytyczną, Ω = 1, jeśli rzeczywista gęstość jest równa gęstości krytycznej i Ω < 1, jeśli rzeczywista gęstość jest mniejsza niż wartość krytyczna.

Granica Craméra-Rao (lub granica minimalnej wariancji)

Gdy trudno jest obliczyć wariancję (błąd statystyczny) parametru, jako oszacowanie można wykorzystać łatwiej obliczoną granicę Craméra-Rao w statystyce. Granica Craméra-Rao jest w rzeczywistości dolną granicą wariancji, ale często ma mniej więcej ten sam rozmiar. Rzeczywistość tego założenia musi być badana w każdym przypadku, np. przez symulacje Monte Carlo.

Gwiazdozbiór Krater

(Puchar; w skrócie Crt, gen. Crateris; powierzchnia 282 st. kw.). Południowa konstelacja, która leży na południowy zachód od Panny i kończy się o północy w połowie marca. Przedstawia kielich boga Apolla w mitologii greckiej (patrz Corvus). Jego najjaśniejsze gwiazdy zostały skatalogowane przez Ptolemeusza (ok. 100-175 n.e.) w Almagest . Mała, raczej niepozorna konstelacja, najjaśniejsze gwiazdy w Kraterze to δ Crateris o jasności 3,6mag oraz γ Crateris i α Crateris (Alkes), obie o jasności 4,1mag, które tworzą trójkąt równoramienny skierowany od Panny. ? jest układem podwójnym, mającym towarzysza o wielkości 9,5, separację 5,2. W Kraterze nie ma jasnych gromad gwiazd, mgławic ani galaktyk.

Gołąb

(Gołąb; w skrócie Col, gen. Columbae; powierzchnia 270 st. kw.). Południowy konstelacja, która leży między Lepusem a Pictorem i kończy się o północy w połowie grudnia. Przedstawia gołąb Noego i został wprowadzony przez holenderskiego teologa i geografa Petrusa Planciusa, który uformował go z gwiazd na południe od Canis Major i umieścił na mapie nieba w 1592 roku. Mała, niepozorna konstelacja, najjaśniejsze gwiazdy w Columba to α Columbae (Phact), wielkość 2,6 i β Columbae (Wazn), wielkość 3,1. Istnieją trzy inne gwiazdy o wielkości 4,0 lub jaśniejsze. Do interesujących obiektów należy μ Columbae, słynna "uciekająca gwiazda", która jest jedną z trzech gwiazd (pozostałe dwie to 53 Arietis i AE Aurigae), które rozchodzą się z dużą prędkością (˜120 km s-1) z punktu w Orionie z które, jak się uważa, zostały wyrzucone w wyniku eksplozji supernowej kilka milionów lat temu, oraz NGC 1851, gromada kulista siódmej magnitudo.

Gromada galaktyk

Zbiór galaktyk utrzymywanych razem przez grawitację. Gromady mogą zawierać od kilku do kilku tysięcy galaktyk członkowskich. Małe gromady, liczące do kilkudziesięciu członków, nazywane są "grupami", na przykład Galaktyka Drogi Mlecznej jest członkiem Grupy Lokalnej, która liczy co najmniej 25 członków. Większość galaktyk należy do grup lub par podwójnych. Większe gromady zawierają setki lub tysiące członków i zazwyczaj mają średnice kilku megaparseków (około 10 milionów lat świetlnych). Klastry bogate (gęsto zaludnione) dzielą się na klastry regularne i klastry nieregularne. Regularne i wielkie gromady regularne to dość symetryczne układy sferyczne z silną koncentracją galaktyk w kierunku ich centrów. Często zawierają kilka tysięcy członków, z których zdecydowana większość to galaktyki eliptyczne lub soczewkowate (S0), i zwykle zawierają jedną lub więcej gigantycznych galaktyk eliptycznych (cD) w swoich centrach. Uważa się, że w tego rodzaju gromadach dochodziło do wielu zderzeń i łączenia, a gigantyczne galaktyki rosły poprzez wchłanianie mniejszych, co jest czasem nazywane "galaktycznym kanibalizmem". Uważa się, że brak lub brak bogatych w gaz spiral w takich gromadach jest wynikiem usuwania z nich gazu lub szybkiego przekształcania się w gwiazdy podczas zderzeń i bliskich spotkań. Takie gromady często zawierają znaczne ilości rozrzedzonego gazu o wysokiej temperaturze (o temperaturach rzędu 108 K), który promieniuje w zakresie długości fal promieniowania rentgenowskiego. Nieregularne klastry są bardziej rozproszone i mniej ustrukturyzowane. Zawierają mieszankę wszystkich typów galaktyk, w tym znaczną liczbę galaktyk spiralnych. W tego rodzaju gromadach bliskie spotkania i kolizje są stosunkowo rzadkie. Najbliższa duża gromada to Gromada w Pannie, nieregularne skupisko ponad tysiąca galaktyk, które leży w odległości około 50 milionów lat świetlnych. Najbliższą bogatą gromadą regularną jest gromada Coma, która znajduje się w odległości około 300 milionów lat świetlnych i szacuje się, że zawiera do dziesięciu tysięcy galaktyk. Badania wewnętrznej dynamiki gromad (prędkości, z jakimi galaktyki składowe poruszają się w obrębie gromady) sugerują, że większość gromad może utrzymać się razem dzięki siłom grawitacyjnym tylko wtedy, gdy zawierają co najmniej dziesięć (a w niektórych przypadkach nawet sto) razy więcej ciemnej materii jako materia świetlista.

Gwiazdy okołobiegunowe

Gwiazdy, które nigdy nie zachodzą, widziane z określonego miejsca. Aby tak się stało, odległość biegunowa gwiazdy jest mniejsza niż szerokość geograficzna obserwatora - stąd z miejsca na 52° szerokości geograficznej północnej gwiazdy NPD mniejsze niż 52° (tj. o deklinacjach między 0° a +38°) są okołobiegunowy i będzie krążyć wokół północnego bieguna niebieskiego. W praktyce trudno jest obserwować obiekty bardzo blisko horyzontu, więc bardziej realistycznym wymogiem byłoby, aby odległość biegunowa gwiazdy była co najmniej o 5° mniejsza niż szerokość geograficzna. Obserwowane z biegunów geograficznych Ziemi wszystkie gwiazdy są okołobiegunowe, podczas gdy z równika żadna nie jest okołobiegunowa. Gwiazdy okołobiegunowe przechodzą przez południk dwa razy dziennie, na przemian w górnej i dolnej kulminacji.

Galaktyka koła wozu

Osobliwa galaktyka w gwiazdozbiorze Rzeźbiarza, której nazwa pochodzi od wyglądu przypominającego koło. Koło wozu ma "obręcz" w kształcie pierścienia, o średnicy 150 000 lat świetlnych, która zawiera miliardy niedawno powstałych gwiazd i jest zdominowana przez masywne gromady jasnych, niebieskich gwiazd i regionów HII. Jądro lub "centrum" galaktyki zawiera głównie starszą populację gwiazd i jest otoczone słabymi ramionami lub "szprychami", które rozciągają się w kierunku pierścienia. Jego uderzający wygląd jest wynikiem kolizji galaktycznej. Kilkaset milionów lat temu mniejsza galaktyka wpadła prosto przez Koło Wozu, które w tamtym czasie uważano za normalną galaktykę spiralną. Wynikający z tego wstrząs rozprzestrzenił się po jego gazowym dysku jak zmarszczka na stawie, wypychając gaz i pył przed siebie i ściskając go w pierścień. Obłoki sprężonego gazu zapadły się i uległy fragmentacji, inicjując w ten sposób dramatyczny wybuch formowania się gwiazd, który jest widoczny dzisiaj w pierścieniu. Znajdujące się w odległości około 500 milionów lat świetlnych Koło Wozu jest przykładem galaktyki gwiazdotwórczej (takiej, która przechodzi główny okres formowania się gwiazd).

Geronimo; Hieronim; Girolamo (1501-76)

Prawnik, matematyk i lekarz, urodzony w Pawii, Mediolan, Włochy. Żył życiem rodzinnym i zawodowym, godnym powieści iw pełni udokumentowanym w autobiografii. Został profesorem matematyki w Padwie i medycyny w Pawii i Bolonii. Płodny autor (200 prac), z których jego największym dziełem była Ars Magna (1545, Wielka Sztuka), która dała pierwsze algebraiczne rozwiązanie równań sześciennych. W 1570 roku został uwięziony na kilka miesięcy przez inkwizycję. Oskarżono go o herezję, zwłaszcza za książkę De Astorum Iudiciis, w której rzucił horoskop Chrystusa, przypisując wydarzenia z Jego życia wpływom astrologicznym. W rezultacie otrzymał zakaz nauczania. Prawidłowo przewidział za pomocą astrologii dokładną datę własnej śmierci, ale mógł oszukać, popełniając samobójstwo.

Gwiazda Tycho

Pozostałość po supernowej w Kasjopei, 7,7° na północ od α Cas, która nagle pojawiła się jako jasna gołym okiem gwiazda w listopadzie 1572 roku i osiągnęła maksymalną pozorną wielkość -3,5. Aż do zniknięcia 16 miesięcy później, był intensywnie badany przez duńskiego astronoma Tycho Brahe (1546-1601), który opisał jego wczesne pojawienie się w następujący sposób: "Początkowo nowa gwiazda była jaśniejsza niż jakakolwiek inna gwiazda stała, w tym Syriusz i Wega. Był nawet jaśniejszy niż Jowisz. …. Utrzymywała mniej więcej taką samą jasność przez prawie cały listopad. W pogodny dzień można ją było zobaczyć w południe." (De Stella Nova, 1573.) W 1952 obserwacje Roberta Hanbury-Browna (ur. 1916) w Nuffield Radio Astronomy Laboratories, Jodrell Bank, zidentyfikowały lokalizację supernowej za pomocą dyskretnego radia źródło 3C 10 (znane również jako Cassiopeia B). Hanbury-Brown zmapował szczegółową strukturę źródła radiowego, po czym Rudolph Minkowski (1895-1976) wykrył pozostałości optyczne za pomocą 5-metrowego (200-calowego) teleskopu Hale'a w Obserwatorium Palomar w Kalifornii. (Tego źródła radiowego nie należy mylić ze znacznie silniejszym, pobliskim źródłem, Cassiopeia A, które uważa się za pozostałość po pradawnej supernowej typu II). Pozostałość po supernowej Tychona została również zidentyfikowana jako słabe źródło promieniowania rentgenowskiego. Szczegółowe zapisy prowadzone przez Tycho Brahe pozwoliły skonstruować krzywą blasku, która wskazuje, że obiekt był supernową typu I. Ostatnie pomiary sugerują, że pozostałość znajduje się prawdopodobnie w odległości od 8000 do 10 000 lat świetlnych, w którym to przypadku osiągnęła wielkość bezwzględną maksymalnie około -16. Odpowiada to jasności zbliżonej do 250 milionów razy większej niż jasność Słońca. Obecnie słabe pozostałości rozszerzającej się powłoki gazowej mają promień 3,7 stopy, co odpowiada rzeczywistej średnicy między 17 a 22 lat świetlnych, i tempo ekspansji 6000-7500 km s-1. Jest to najwyższe tempo rozszerzania wydedukowane dla dowolnego obiektu i około dziesięć razy większe niż Mgławica Krab, również młoda pozostałość po supernowej.

Galaktyka Trójkąta

Pobliska galaktyka spiralna w gwiazdozbiorze Trójkąta. Inaczej znana jako M33, jest zwróconą twarzą do siebie spiralą, która leży w odległości 2500 000 lat świetlnych (nieco dalej niż dużo większa Galaktyka Andromedy) i należy do Lokalnej Grupy Galaktyk. Ze średnicą około 40 000 lat świetlnych i populacją około 15 miliardów gwiazd, jest mniej więcej o połowę mniejsza i ma około jednej dziesiątej masy Drogi Mlecznej. Ze stosunkowo małym centralnym zgrubieniem i otwartymi ramionami spiralnymi, które zawierają liczne regiony HII i młode gromady gwiazd, jest klasyfikowana jako galaktyka Sc w schemacie klasyfikacji Hubble′a. Jej rdzeń zawiera jasne, zmienne źródło promieniowania rentgenowskiego, które może być zasilane przez centralną czarną dziurę.

Gwiazdy T Tauri

Gwiazdy typu T Tauri są najbardziej znaną klasą gwiazd poprzedzających sekwencję główną. Są to gwiazdy o masie od małej do średniej, których wiek wynosi zazwyczaj kilka milionów lat. Na tym etapie ewolucji nowo zapadnięte gwiazdy stały się widoczne optycznie, ale nadal są otoczone gazem i pyłem z ich formowania się, zazwyczaj w dysku. Na diagramie HR znajdują się one tam, gdzie można się spodziewać, że spadną kurczące się, w pełni konwekcyjne gwiazdy poprzedzające ciąg główny. Obserwacyjnie wyglądają jak chłodne, jasne gwiazdy, które wykazują linie emisyjne, nadmiar strumienia kontinuum w podczerwieni i ultrafiolecie, zmienność, a czasami są związane z dżetami, wypływami molekularnymi, wiatrami, akrecją lub emisją rentgenowską. Badania gwiazd T Tauri pomagają uzyskać wgląd w powstawanie Słońca i Układu Słonecznego.

Gum, Colin (1924-60)

Australijski radioastronom sporządził mapę południowego nieba w poszukiwaniu źródeł radiowych i mgławic emisyjnych i odkrył Mgławicę Guma w regionie Vela Puppis.

Gregory [Gregorie], Jakub (1638-75)

Szkocki matematyk i optyk, urodzony w Aberdeen. Gregory opisał w Optica Promota projekt (którego nigdy nie zrealizował) pierwszego praktycznego teleskopu zwierciadlanego, w którym perforowane główne wklęsłe zwierciadło paraboliczne skupia światło w ognisku wklęsłego elipsoidalnego zwierciadła wtórnego. Światło odbija się z powrotem do drugiego ogniska elipsoidy za głównym lustrem. Prawdziwy obraz powstaje we wspólnym ognisku dwóch zwierciadeł (w przeciwieństwie do wirtualnego obrazu w teleskopie Cassegraina). Teleskop gregoriański (jak zaczęto nazywać projekt) jest używany w instrumentach słonecznych, w których światło i ciepło Słońca mogą być wyciągane z instrumentu przez blokadę umieszczoną w tym miejscu. (O pierwszym wykonanym teleskopie gregoriańskim patrz JOHNHADLEY, ROBERTHOOKE). Po pewnym czasie spędzonym w Padwie Gregory wrócił do Szkocji (St Andrews, Edynburg) i pracował nad czystą matematyką. Wynalazł genialną metodę określania skali gwiezdnego wszechświata, porównując Syriusza (jako typową gwiazdę) ze Słońcem (zakładając to samo). Czekając, aż planeta osiągnie taką samą jasność jak Syriusz, obliczył ułamek światła, który w tym czasie planeta przechwyciła i odbiła od Słońca. Był w stanie oszacować odległość Syriusza w jednostkach odległości Słońca, osiągając liczbę 83 190 AU, co, jak zdał sobie sprawę, było dolną granicą ze względu na ograniczenia znanej wówczas skali Układu Słonecznego (1668). Kiedy w 1685 roku NEWTON powtórzył obliczenia Gregory'ego, doszedł do wniosku, że Syriusz znajdował się w odległości 1 miliona jednostek astronomicznych.

Grimaldi, Francesco Maria (1618-63)

Włoski astronom i optyk, urodzony w Bolonii, został jezuitą. Przygotował mapę Księżyca, na podstawie której Riccioli nadał jego głównym cechom obecnie używane nazwy. Odkryto dyfrakcję światła przy małych otworach.

Groombridge 1830

Ta gwiazda (w skrócie Gr 1830), pomimo tego, że znajduje się na granicy widoczności gołym okiem (pozorna jasność 6,42 magnitudo), jest bardzo dobrze znana ze względu na duży ruch własny. Jest identyfikowany przez swój numer w Katalogu gwiazd okołobiegunowych, opracowanym przez bogatego astronoma-amatora Stephena Groombridge′a (1755-1832) na podstawie obserwacji wykonanych w jego prywatnym obserwatorium w Blackheath, około jednego kilometra od Królewskiego Obserwatorium w Greenwich. Groombridge użył drobnego koła tranzytowego o aperturze 3,5 cala z okręgami o średnicy 4 stóp, wykonanym dla niego w 1806 roku przez Edwarda Troughtona (1753-1835). Ten doskonały instrument był pierwszym udanym kręgiem tranzytowym użytym w Wielkiej Brytanii i był jedną z inspiracji GB Airy′ego (1801-1892), siódmego Królewskiego Astronoma, do zaprojektowania własnego wielkiego kręgu tranzytowego, który wszedł do użytku w 1851 roku. Groombridge doznał udaru mózgu w 1827 i nie był w stanie dokończyć redukcji swoich obserwacji. Zostały one ukończone pod nadzorem Airy′ego, a katalog zawierający pozycje 4243 gwiazd w paśmie deklinacji 38-90° został opublikowany w 1838 roku. "Groombridge" pozostawał standardowym odniesieniem dla gwiazd okołobiegunowych przez ponad 150 lat; poprawiona edycja została opublikowana w 1905 roku. Groombridge 1830 to żółta gwiazda ciągu głównego typu widmowego G8Vp, pozorna jasność 6,42mag, położona około 16° na południe od γ Ursae Majoris w Plough. Leży w odległości 30 lat świetlnych i ma paralaksę 0,109″. Jego bezwzględna wielkość wynosi 6,6. Znaczenie Groombridge 1830 zostało po raz pierwszy zauważone w 1842 r. przez F. WA Argelandera (1799-1875), dyrektora Obserwatorium w Bonn, który przeanalizował obserwacje jego pozycji dokonywane przez różnych obserwatorów od 1794 r. dowolna gwiazda. Nawet dzisiaj jego ruch własny wynosi 7,058″ rocznie jest trzecim co do wielkości znanym, ustępując jedynie Gwiazdom Barnarda i Gwiazdom Kapteyna.

Grubb, Thomas (1800-78) i Grubb, Howard (1844-1931)

Irlandzcy twórcy teleskopów z siedzibą w Dublinie, a następnie w St Albans w Anglii. Thomas urodził się w Waterford i założył firmę zajmującą się maszynami. Po zrobieniu dla siebie teleskopu 9, zrobił komercyjnie wiele gigantycznych teleskopów zwierciadlanych. Jednym z jego pierwszych kontraktów był reflektor Cassegraina dla ROMNEYA ROBINSONA z Obserwatorium Armagh, który wprowadził istotne dla przyszłości mechaniczne cechy konstrukcyjne, w tym pozycję oglądania użytkownika (przez otwór w środku głównego lustra, a nie z górnej części teleskopu), system wsporników zwierciadła i jego montaż paralaktyczny sterowany zegarem. Dzięki temu udanemu startowi firma wyprodukowała teleskopy, które były eksportowane na cały świat, do Madrasu, Madrytu, Mekki, Melbourne i Mississippi, by wymienić tylko jedną literę alfabetu. Howard, urodzony w Dublinie, dołączył do firmy i poszerzył swoją ofertę o szereg optyki. W 1925 roku firma została przejęta przez CHARLES PARSONS, stając się firmą Grubb-Parsons i przenosząc się do Newcastle.

Gruithuisen Franz von Paula (1744-1852)

Niemiecki astronom, który został profesorem w Monachium, zapewniał sceptyczne środowisko astronomiczne, że widział miasto, las i sztuczne konstrukcje na Księżycu, w pobliżu Sinus Aestuum. Zaproponował teorię uderzeniową kraterów księżycowych.

Grus

(Żuraw; w skrócie Gru, gen. Gruis; powierzchnia 366 st. kw.) Południowy konstelacja, która leży między Piscis Austrinus i Tucana, a kulminuje o północy pod koniec sierpnia. Po raz pierwszy został pokazany na globusie niebieskim Petrusa Planciusa z ok. 1598, chociaż zwykle przypisuje się go holenderskim nawigatorom Pieterowi Dirkszoonowi Keyserowi (znanemu również jako Petrus Theodorus) i Frederickowi de Houtmanowi, którzy w latach 1595-1597 sporządzili mapy tej części południowego nieba. Późniejsze globusy Plancius nadał mu przestarzałą już nazwę Phoenicopterus (Flamingo). Mała, ale niepozorna konstelacja, najjaśniejsze gwiazdy w Grus to α Gruis (Al Na'ir) o jasności 1,7 magnitudo, β Gruis o jasności 2,1 magnitudo i γ Gruis o jasności 3,0 magnitudo. Istnieją cztery inne gwiazdy jaśniejsze niż czwartej wielkości. Interesującymi obiektami są widoczne gołym okiem gwiazdy podwójne δ Gruis, które mają składowe żółte (G6-8) i czerwone (M4,5), jasności 4,0 i 4,1 magnitudo, separację około 13′, z których każda jest układem podwójnym, ze składnikami 12,8 i 8,8 magnitudo, separacja 5,6″ i 60,6″ odpowiednio, oraz μ Gruis, który ma składowe żółte (G8), wielkości 4,8 i 5,1, separacja około 17 , z których pierwsza jest ścisłym układem podwójnym ze składową wielkości 6,7, separacja 0,15″

Green Bank (Narodowe Radioastronomiczne Obserwatorium)

Znajduje się w Green Bank w hrabstwie Pocahontas w Wirginii Zachodniej. Miejsce największego na świecie w pełni sterowalnego radioteleskopu, który był budowany w latach 1999 i 2000. National Radio Astronomy Observatory (NRAO) jest obiektem amerykańskiej National Science Foundation i jest obsługiwany na podstawie umowy o współpracy przez Associated Universities, Inc. ( AUI). Fundusze na nowy 100-metrowy teleskop zapewnił Wydział Matematyki i Nauk Fizycznych NSF. Teleskop ma rzeczywiste wymiary powierzchni 100 na 110 m. Jego budowa pozwala teleskopowi oglądać całe niebo powyżej 5? wysokości. Oczekuje się, że operacje rozpoczną się w 2000 r. Spośród innych instrumentów w Green Bank, 42-metrowy teleskop został zamknięty 19 lipca 1999 r., A 91-metrowy teleskop zawalił się 15 listopada 1988 r. Upadek był spowodowany nagłą awarią kluczowego elementu konstrukcyjnego w zespole dźwigara skrzynkowego, który stanowił główną podporę anteny. Utrata 91-metrowego teleskopu doprowadziła do powstania projektu Green Bank Telescope. NRAO obsługuje również interferometr Green Bank (GBI). Obejmuje trzy radioteleskopy o średnicy 26 m (85 stóp), oznaczone 85-1, 85-3 i 85-2 (85-1 jest również znany jako Teleskop Tatel). 85-1 i 85-2 tworzą jednobazowy interferometr, finansowany przez NASA, który zajmuje się monitorowaniem zmiennych źródeł radiowych. Ten program monitorujący GBI-NASA obserwuje rentgenowskie gwiazdy podwójne i aktywne jądra galaktyczne. Stacja śledząca VLBI w Green Bank jest jednym z czterech takich obiektów NASA dedykowanych do obsługi bardzo długich satelitów interferometrii bazowej.

Greenstein, Jesse Leonard (1909-2002)

Urodzony w Nowym Jorku, pracował w Kalifornijskim Instytucie Technologii na początku lat 200-tych w teleskopie i wykorzystał szansę zastosowania swojego szkolenia z teorii spektroskopii do obserwacji, badania ośrodka międzygwiezdnego, obfitości pierwiastków i osobliwości gwiazdy. Dokonał szczegółowych badań białych karłów, określając ich masy, jasność, temperatury, skład, grawitacyjne przesunięcia ku czerwieni i ruchy.

Gray, Stefan (1666-1736)

Astronom i naukowiec, urodzony w Canterbury, Kent, Anglia. Coś w rodzaju naukowej zagadki, Gray początkowo poświęcił swoją energię astronomii, obserwując zaćmienia, plamy słoneczne, satelity Jowisza i przekazując swoje wyniki pierwszemu Królewskiemu Astronomowi, JOHNowi FLAMSTEEDowi. Interesował się oprzyrządowaniem i wynalazł mikroskop, w którym soczewką była kropla wody. W późniejszych latach poświęcił się elektryczności, odkrywając, że elektryczność można przewodzić. Najwyraźniej ISAAC NEWTON nie pozwolił mu przekazać wyników swoich eksperymentów elektrycznych Towarzystwu Królewskiemu, podczas gdy Newton organizował jego spotkania i koncentrował się na grawitacji, ale dwukrotnie został odznaczony Medalem Copleya, ponieważ wpływy Newtona spadły.

Grawiton

Hipotetyczna cząstka przenosząca siły ( bozon cechowania ) dla grawitacji. Chociaż nie ma jeszcze ogólnie przyjętej kwantowej teorii grawitacji, powszechnie uważa się, że grawitacja, podobnie jak inne podstawowe siły, powinna być podatna na sformułowanie w kategoriach kwantowych, a grawitacyjne oddziaływanie między cząstkami materii powinno być przenoszone przez grawitony. Hipotetyczny grawiton ma zerową masę, zerowy ładunek i wartość spinu równą 2 (wyrażoną w jednostkach stałej Plancka podzielonej przez 2π).

Granulacja

Cętkowata struktura widoczna na powierzchni Słońca, czyli fotosferze, obserwowana w dobrych warunkach. Z powodu konwekcji gorący gaz unosi się, a chłodniejszy opada w zewnętrznych warstwach Słońca, co powoduje powstawanie widocznych granulek, zwykle o średnicy 1200 km, które są o około 100 K gorętsze niż ciemniejsze obszary, które je oddzielają.

Grawitacja

Jedna z czterech podstawowych sił, grawitacja, to siła wzajemnego przyciągania, która jest wywierana między masywnymi ciałami i między cząstkami, które mają masę. Chociaż grawitacja jest znacznie słabsza niż pozostałe trzy siły (siły elektromagnetyczne oraz słabe i silne siły jądrowe) na krótkich dystansach, jest siłą dominującą w dużych skalach, ponieważ jej zasięg oddziaływania jest znacznie większy niż w przypadku sił jądrowych i ponieważ , w przeciwieństwie do ładunków elektrycznych (które mogą być dodatnie lub ujemne), cała masa jest dodatnia (i wzajemnie się przyciąga). Ponieważ jednakowe ładunki odpychają się, a przeciwne przyciągają, a materia w dużej skali jest elektrycznie obojętna (we wszechświecie jest tyle samo ładunków ujemnych, co dodatnich), siła elektromagnetyczna nie odgrywa większej roli w ogólnej dynamice wszechświata. W konsekwencji sama grawitacja determinuje ruchy i wzajemne interakcje między planetami, gwiazdami i galaktykami oraz dominuje nad ogólną dynamiką wszechświata. W 1687 r. IsaacNewton (1642-1727) opublikował swoje prawo powszechnego ciążenia w swojej książce De Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (Matematyczne zasady filozofii przyrody). Stwierdzono, że siła przyciągania między dowolnymi dwoma masami jest wprost proporcjonalna do iloczynu ich mas i odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości między nimi. Dla dwóch ciał o masach m₁ i m₂ oddalonych od siebie o odległość r, siła wzajemnego przyciągania F jest równa F = Gm₁m₂/r², gdzie G jest stałą powszechnej grawitacji (=6,670 × 10^-11 Nm² kg ^-2). Równa i przeciwna siła działa na każdą z mas; zatem siła wywierana na m1 jest równa co do wielkości, ale skierowana przeciwnie do siły wywieranej na m2. Zgodnie z teorią Newtona grawitacja jest siłą, która działa natychmiast bezpośrednio między poszczególnymi ciałami i cząstkami (proces ten nazywa się "działaniem na odległość"). Chociaż w większości przypadków grawitacja newtonowska daje całkowicie zadowalający opis ruchu na przykład pocisków, planet, gwiazd i galaktyk, w pewnych sytuacjach (na przykład, gdy grawitacja jest bardzo silna, jak w pobliżu czarnej dziury). , lub gdy zajmujemy się strukturą i dynamiką wszechświata jako całości), teoria jest niewystarczająca. Najlepszą współczesną teorią grawitacji jest ogólna teoria względności Einsteina, według której masa zaburza geometrię przestrzeni (a ściślej czterowymiarową czasoprzestrzeń) i tory, po których poruszają się cząstki materii, czyli promienie światła, w sąsiedztwie masywnych ciała są określone przez te lokalne zniekształcenia przestrzeni.

Goddard, Robert Hutchings (1882-1945)

Amerykański pionier rakietowy, którego osiągnięcia w dziedzinie rakiet, czasami w obliczu oficjalnej dezaprobaty lub wyśmiewania, tworzą długą listę. Był pierwszym, który udowodnił w teście statycznym, że rakieta rzeczywiście będzie działać w próżni - że nie potrzebuje powietrza, aby ją odepchnąć. Otrzymał amerykański patent na swój pomysł na rakietę wielostopniową (1914). W dokumencie (1920), który przedstawiał dzieło jego życia, zatytułowanym "Metoda osiągania ekstremalnych wysokości", nakreślił metody wznoszenia przyrządów rejestrujących pogodę wyżej niż balony i rozwinął matematyczne teorie napędu rakietowego umożliwiającego osiągnięcie dużych wysokości. Przewidział możliwość dotarcia rakiety do Księżyca i zasugerował, że może eksploduj tam proszek błyskowy, aby zaznaczyć jego przybycie. Była to najbardziej dramatyczna, rzucająca się w oczy część raportu, szeroko (i sceptycznie) relacjonowana zarówno w USA, jak iw Niemczech, gdzie zbiegła się w czasie z gwałtownym wzrostem zainteresowania rakietami w tym kraju. Opracował i wystrzelił pierwszą na świecie rakietę na paliwo ciekłe (benzynę / benzynę i ciekły tlen) w 1926 roku i jako pierwszy wystrzelił ładunek naukowy (barometr i aparat) w locie rakietowym (1929). Dokonał różnych postępów technicznych w wykorzystaniu pomp, żyroskopów i innych mechanizmów rakietowych, o czym świadczy 200 patentów na jego nazwisko. Jego imieniem nazwano Centrum Lotów Kosmicznych Goddarda, znajdujące się w pobliżu Waszyngtonu.

Gold, Tomasz (1920-2004)

Astronom urodzony w Wiedniu w Austrii, wyemigrował do Wielkiej Brytanii, a następnie do USA. Znany z prowokacyjnych, pomysłowych, a czasem całkowicie błędnych teorii, zaproponował zdyskredytowaną obecnie teorię kosmologii stanu stacjonarnego (z BONDI i HOYLE), w której materia była tworzona w sposób ciągły, aby utrzymać gęstość Wszechświata podczas jego rozszerzania. Na Uniwersytecie Cornell kierował Centrum Radiofizyki i Badań Kosmicznych, gdzie nazwał magnetosferę i badał pulsary, sugerując, że są to obracające się magnetyczne gwiazdy neutronowe, co obecnie uważa się za słuszne. Gold wzbudził pewne obawy o bezpieczeństwo amerykańskich astronautów, kiedy błędnie wysunął teorię, że lądownik księżycowy Apollo zatonie w metrach pyłu księżycowego. Obecnie przedstawia niekonwencjonalny pogląd na ziemskie złoża paliwa węglowego (węgiel, ropa), że nie mają one pochodzenia biologicznego, ale są kosmicznym węglem wydobywającym się z centralnych regionów Ziemi.

Goldberg, Lew (1918-87)

Astronom, urodzony w Nowym Jorku, polskiego pochodzenia. Został dyrektorem Kitt Peak National Observatory w Tucson.

Goodricke, Jan (1764-86)

Urodzony w Holandii z angielskich rodziców, głuchoniemy, odkrył w 1782 r., że Algol, zidentyfikowany jako gwiazda zmienna przez G. MONTANARI w 1669 r., jest układem podwójnym zaćmieniowym i oszacował jego okres. Odkrył również zmienność Delta Cephei.

Gould, Benjamin Apthorp (1824-96)

Astronom, urodzony w Bostonie, MA, jego wczesna praca w Niemczech dotyczyła obserwacji i ruchu komet i asteroid. Jego największym dziełem było mapowanie gwiazd południowego nieba. Pomógł założyć Narodowe Obserwatorium w Kordobie w Argentynie i był jego dyrektorem, gdy opracowywano katalog gwiazd przy użyciu niedawno opracowanych metod fotometrycznych. Po powrocie do USA ostatnie lata spędził na pomiarach gromad gwiazd, które sfotografował w Argentynie, i opublikował wyniki jako Uranometry of the Southern Heavens. Założył Dziennik Astronomiczny.

Graham, George (ok. 1674-1751)

Twórca instrumentów, urodzony w Hethersgill, Cumberland, Anglia. Pracownik, partner i z racji małżeństwa siostrzenica zegarmistrza THOMASA TOMPIONA, jego spadkobierca. Z TOMPION stworzył orrery, oryginalne, od którego pochodzi nazwa, dla hrabiego Orrery; w rzeczywistości mógł wynaleźć instrument (który jest mechanicznym modelem do demonstrowania względnych pozycji i ruchów planet). Wynalazł ulepszenia precyzyjnych mechanizmów zegarowych, takie jak wychwyt martwego uderzenia, wahadło z kompensacją rtęci i wychwyt cylindryczny do zegarków, a także wykorzystał zegary, które wykonał, aby zmierzyć dokładny kształt Ziemi, korygując liczby NEWTONA. Wykonał instrumenty dla HALLEY (8-stopowy kwadrant z noniuszem) i BRADLEY (12,5-stopowy sektor zenitowy ze śrubą mikrometryczną, za pomocą której Bradley odkrył aberrację światła). Wykonał również aparat używany do pomiaru stopnia południka przez francuską Acad´emie des Sciences w jej północnej ekspedycji.

Granat

Radziecka misja promieniowania gamma, wystrzelona w grudniu 1989 r. Zawierała francuski teleskop z maską kodowaną SIGMA, przeznaczony do obrazowania w wysokiej rozdzielczości w zakresie 30 keV-2 MeV. Przewoził również instrumenty do obrazowania rentgenowskiego i spektroskopii oraz detektory rozbłysków promieniowania rentgenowskiego / gamma. Dokonał szczegółowych badań centrum Galaktyki. Działa od ponad pięciu lat.

Gigantyczne planety

Zbiorcze określenie głównych planet Jowisza, Saturna, Urana i Neptuna, które są czterema największymi planetami Układu Słonecznego. Charakteryzują się one rozmiarami (średnica rzędu 100 000 km), gęstością (rzędu 1000 kg m-3), charakterem głównie gazowym, bez widocznej powierzchni stałej oraz rozległymi rodzinami satelitów. Wszystkie posiadają również układy pierścieniowe. Spośród gigantycznych planet Jowisz jest największy i najbardziej masywny oraz obraca się najszybciej. Saturn jest najbardziej spłaszczony i najmniej gęsty i ma najbardziej rozbudowany system pierścieni. Saturn i Uran remisują pod względem największych orszaków potwierdzonych satelitów, na poziomie 18. Najbardziej odległy, Neptun, jest najgęstszy i ma największą zmierzoną prędkość wiatru atmosferycznego. Większość egzoplanet - obiektów krążących wokół innych gwiazd - ma większą masę niż Jowisz i można je zaliczyć do planet olbrzymów.

Gibbous

Faza ciała w Układzie Słonecznym, kiedy widoczna jest więcej niż połowa jego nasłonecznionej strony, ale nie cała. Z Ziemi niższe planety, Merkury i Wenus oraz Księżyc wykazują garbate fazy. Spośród planet nadrzędnych Mars jest jedyną, która może wydawać się wyraźnie garbata (przy oświetleniu co najmniej 84% jego dysku); spośród planet zewnętrznych Jowisz może wykazywać lekką fazę garbatą, ale planety znajdujące się dalej są na to zbyt odległe.

Gilbert [Gilberd], William (1544-1603)

Lekarz i naukowiec, urodzony w Colchester w Anglii, napisał książkę De Magnete (O magnesie), opublikowaną w 1600 roku. Kompas magnetyczny był jednym z najbardziej użytecznych przyrządów nawigacyjnych przed chronometrem, ale niewiele wiedziano o lodestone (magnetyczna ruda żelaza) . Gilbert przeprowadził własne eksperymenty, takie jak sprawdzenie ludowego przekonania, że czosnek niszczy magnetyczne działanie igły kompasu. Rysuje pierwsze wyraźne rozróżnienie między efektami magnetycznymi a elektrycznością statyczną, przeglądając wszystko o magnetyzmie. Jego teoria magnetyzmu ziemskiego była dziwnie animistyczna: magnetyzm był duszą Ziemi, a kulisty magnetyzm, ustawiony w jednej linii z biegunami Ziemi, obracałby się wokół własnej osi jak Ziemia. KEPLER i GALILEO byli bardzo zainteresowani tym aspektem badań magnetycznych Gilberta, ponieważ szukali argumentów, że Ziemia się obraca.

Gill, Sir David (1843-1914)

Astronom, urodzony w Aberdeen, z wykształcenia zegarmistrz, miał prywatne obserwatorium niedaleko Aberdeen, został astronomem Jej Królewskiej Mości na Przylądku Dobrej Nadziei. Ponownie wyznaczył paralaksę słoneczną, obserwując bliskie zbliżenie się do Ziemi w 1889 r. mniejszych planet Irys, Wiktoria i Safona (jego wartość była wartością standardową przez prawie sto lat). Jego pomiar powtórzył HAROLD SPENCER JONES podczas bliskiego zbliżenia się Erosa w 1931 roku. Zainspirowany nieoczekiwanym odkryciem w 1882 roku obrazów gwiazd na fotografii komety, stał się pionierem fotografii astronomicznej. Sfotografował południowe niebo dla Cape Photographic Durchmusterung, CPD, dodając do ARGELANDERA Bonner Durchmusterung. To zapoczątkowało międzynarodowy projekt Carte du Ciel i temat astrometrii fotograficznej.

Ginga (Astro-C)

Japoński satelita rentgenowski, wystrzelony w lutym 1987 r. Zawierał trzy instrumenty: wielkopowierzchniowy proporcjonalny układ liczników opracowany we współpracy z Wielką Brytanią, monitor całego nieba i amerykański detektor rozbłysków gamma. Zaobserwował supernową 1987A wkrótce po jej pojawieniu się i odkrył kilka pulsarów i innych przejściowych źródeł. Ponownie wszedł w atmosferę w listopadzie 1991. Ginga oznacza "galaktykę".

Giovanelli, Ronald Gordon (1915-84)

Fizyk słoneczny, urodzony w Grafton w Nowej Południowej Walii, badał naturę rozbłysków słonecznych jako zjawisk elektromagnetycznych, w których elektrony są przyspieszane przez pola elektryczne indukowane przez zmieniające się pola magnetyczne. Założył obserwatoria słoneczne w Fleurs, niedaleko Sydney oraz w Culgoora w północno-wschodniej Nowej Południowej Walii, w sąsiedztwie słonecznego obserwatorium radiowego. Jego praca nad plamami słonecznymi, protuberancjami i ponownym połączeniem magnetycznym była mocno oparta na fizyce, z ciągłym poczuciem, jak wiele jest do nauczenia się.

Glazenap [Glasenapp], Siergiej Pawłowicz [von] (1848-1937)

Rosyjski astronom, który zmierzył czas podróży światła przez Układ Słoneczny na podstawie opóźnień czasowych w czasach zaćmień satelitów Jowisza (metoda R?MERA). Określono wartość czasu podróży światła między Słońcem a Ziemią między 496 a 501 s

Globalna Grupa Sieci Oscylacji

Global Oscillation Network Group (GONG) to międzynarodowy, społecznościowy projekt prowadzony przez NATIONAL SOLAR OBSERVATORY dla amerykańskiej National Science Foundation, mający na celu przeprowadzenie szczegółowych badań wewnętrznej struktury i dynamiki Słońca w ciągu 11 lat cyklu słonecznego za pomocą heliosejsmologii. 1024² obrazów prędkości uzyskano dzięki sieci składającej się z sześciu stacji zlokalizowanych w Big Bear Solar Observatory (Kalifornia), Mauna Loa Observatory (Hawaje), Learmonth Solar Observatory (Australia Zachodnia), Udaipur Solar Observatory (Indie), Observatorio del Teide (Wyspy Kanaryjskie) ) i Cerro Tololo Interamerican Observatory (Chile), zapewniając pokrycie lepsze niż 90%.

Globule

Uważa się, że mała, okrągła ciemna mgławica reprezentuje etap zapadania się koncentracji w obłoku molekularnym w kierunku protogwiazdy. Ich masa waha się od około 1 do 1000 lub więcej mas Słońca i rozmiar od około 10 000 AU do 3 lat świetlnych i są widoczne z sylwetki na tle jasnych mgławic, takich jak Mgławica Rozeta, lub na tle jasnych pól gwiezdnych Drogi Mlecznej. Bart Bok jako pierwszy zasugerował, że mogą być prekursorami protogwiazd; czasami nazywane są globulami Boka. To, co wydaje się być protogwiazdami, zostało wykryte w niektórych globulach przez orbitujące teleskopy na podczerwień.

Giacconi, Riccardo (1931-2018)

Astrofizyk, urodzony w Genui we Włoszech, amerykański astronom i dyrektor projektów międzynarodowych. Pracował nad astronomią rentgenowską i za pomocą rakietowego teleskopu rentgenowskiego przeznaczonego do badania składu Księżyca odkrył Scorpius X-1, pierwsze znane źródło promieniowania rentgenowskiego poza układ Słoneczny. Zbudował satelitę rentgenowskiego Uhuru, który wykonał pierwsze przeglądy rentgenowskiego nieba. Kierował budową i pomyślną eksploatacją potężnego satelity rentgenowskiego Einstein. Kierował Instytutem Naukowym Teleskopu Kosmicznego, kładąc podwaliny pod uderzenie Kosmicznego Teleskopu Hubble'a i kierował EUROPEJSKIM OBSERWATORIUM POŁUDNIOWYM, doprowadzając do pomyślnego zakończenia budowy Bardzo Dużego Teleskopu. W 2003 roku Giacconi otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za "pionierski wkład w astrofizykę", który doprowadził do odkrycia kosmicznych źródeł promieniowania rentgenowskiego. Giaconni, obecnie prezes Associated Universities Inc. w Waszyngtonie oraz profesor fizyki i astronomii na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa w Baltimore, odkrył pierwsze gwiazdy rentgenowskie i tło rentgenowskie w latach 60. wdrożenie obserwatoriów rentgenowskich UHURU i High Energy Astronomy Observatory-2 (HEAO-2) w latach 70. XX wieku. Wykrył również źródła promieniowania rentgenowskiego, które obecnie większość astronomów uważa za zawierające czarne dziury.

Giakobinidy

Okresowy rój meteorów związany z kometą 21P/Giacobini-Zinner, który ma miejsce w październiku. Radiant leży w konstelacji Draco, a deszcz jest również znany jako Draconids. Szczątki z komety pozostają w roju blisko jądra, a aktywność pęku jest możliwa tylko wtedy, gdy Ziemia mija zstępujący węzeł orbity komety krótko po tym, jak kometa przez nią przeszła. Zenitalne stawki godzinowe były wysokie w 1933 (do 450), 1946 i 1985. Obserwacje echa radiowego w 1946 wykryły szczytową szybkość 170 na minutę.

Geotail

Japońsko-amerykańska misja badania dynamiki ogona magnetycznego Ziemi na odległościach od 8 do 200 promieni Ziemi. Część programu International Solar-Terrestrial Physics (ISTP). Wystrzelony w lipcu 1992. W ciągu pierwszych dwóch lat sonda spędzała większość czasu w odległym ogonie magnetycznym. Jego apogeum orbity zostało utrzymane po nocnej stronie Ziemi dzięki wykorzystaniu grawitacji Księżyca w serii manewrów podwójnego obrotu Księżyca. W lutym 1995 apogeum zostało zredukowane do 30 promieni Ziemi, aby zbadać procesy ogona magnetycznego w pobliżu Ziemi.

Gerard z Cremony (ok. 1114-87)

Włoski uczony, urodzony w Cremonie we Włoszech, rozkwitał w Toledo, centrum kultury islamskiej, nauczył się arabskiego, by móc tłumaczyć zaginione dzieła klasyczne. Przetłumaczył łącznie 92 dzieła, w tym Almagest, Elementy, dzieła AL-KHWARIZMIego, pisarzy Hipokratesa i fizyczne dzieła Arystotelesa. Niestety żaden matematyk nie mógł zrozumieć Almagestu po jego przetłumaczeniu.

Genesis

Misja NASA Discovery polegająca na zbieraniu próbek naładowanych cząstek w wietrze słonecznym. Genesis zawiera cztery instrumenty: kolektory wiatru słonecznego, wykonane z materiałów takich jak diament, złoto, krzem i szafir, zaprojektowane do wychwytywania cząstek wiatru słonecznego; monitor jonów do rejestrowania prędkości, gęstości, temperatury i przybliżonego składu jonów wiatru słonecznego; monitor elektronów do wykonywania podobnych pomiarów elektronów w wietrze słonecznym; oraz koncentrator jonów do oddzielania i skupiania pierwiastków, takich jak tlen i azot w wietrze słonecznym, w specjalnej płytce kolektora. izotopy tlenu, azot, gazy szlachetne i inne pierwiastki wiatru słonecznego zostaną zwrócone na Ziemię w kapsule (planowane na wrzesień 2004). O godzinie 1903 czasu UT 16 listopada 2001 r. sonda Genesis weszła na orbitę wokół punktu równowagi grawitacyjnej Lagrange 1. Jej instrumenty stały się w pełni sprawne 3 grudnia 2001 r.

Geminidy

Jeden z najbardziej obfitych rojów meteorów w roku, występujący w grudniu. Radiant leży w gwiazdozbiorze Bliźniąt. Wyjątkowo, macierzystym ciałem Geminidów nie jest kometa, ale asteroida (3200) Phaethon, odkryta w 1983 roku. Odległość peryhelium Phaethona wynosi zaledwie 0,14 jednostki astronomicznej. Możliwe, że strumień meteorytów Geminidów składa się z cząstek, które kruszą się z powierzchni asteroidy pod wpływem intensywnego ciepła jej przejścia przez peryhelium. Źródło asteroidalne jest zgodne z wysoką gęstością meteoroidów Geminidów, wynoszącą około 2 g cm-3, o rząd wielkości wyższą niż inne meteoroidy, które są cząstkami pyłu kometarnego. Te gęste cząstki mają tendencję do wytwarzania dość powolnych, jasnych meteorów o długim czasie trwania.

Geminus (ok. 130 - ok. 70 p.n.e.)

Astronom i matematyk, urodzony na Rodos (?) w Grecji, uważał, że "nie wszystkie gwiazdy leżą na jednej powierzchni, ale raczej niektóre z nich są wyższe, a inne niższe".

Gemma Frisius, Reiner [Regner, Regnier] (1508-55)

Urodzony w Dokkum we Fryzji w Holandii, został profesorem medycyny i matematyki na Uniwersytecie w Louvain. W 1530 roku napisał De Principiis Astronomiae Cosmographicae, w którym po raz pierwszy opisuje, w jaki sposób można określić długość geograficzną miejsca za pomocą zegara ("musi to być bardzo precyzyjnie wykonany zegar, który nie zmienia się wraz ze zmianą powietrza"), aby określić różnicę czasu lokalnego i bezwzględnego. Opisał teorię miernictwa trygonometrycznego jako metodę dokładnego lokalizowania miejsc

Gauss Carl Friedrich (1777-1855)

Naukowiec, urodzony w Brunszwiku (obecnie Niemcy), zajmował się matematyką i fizyką, w tym teorią liczb, analizą, geometrią różniczkową, geodezją, magnetyzmem, astronomią i optyką. Gauss, cudowne dziecko, już w młodym wieku samodzielnie odkrył prawo BODE'a, twierdzenie o dwumianach i twierdzenia o liczbach pierwszych, a także metodę konstruowania 17-kąta foremnego za pomocą linijki i cyrkla. W 1801 roku Ceres, mniejsza planeta odkryta przez G PIAZZI'ego, zaginęła za Słońcem. Kilka przewidywań dotyczących jego pozycji po ponownym pojawieniu się zostało dokonanych na podstawie raczej nielicznych obserwacji odkrywczych, w tym prognoza Gaussa, która znacznie różniła się od innych. Kiedy Ceres została odzyskana przez ZACH po jej ponownym pojawieniu się, znajdowała się prawie dokładnie tam, gdzie przewidział Gauss. Chociaż nie ujawnił wówczas swoich metod, Gauss użył swojej metody przybliżenia metodą najmniejszych kwadratów. Rozkład Gaussa to nazwa rozkładu normalnego reszt w danych statystycznych, rozwiązanego metodą najmniejszych kwadratów, którą Gauss udoskonalił w 1828 r. Gauss został dyrektorem obserwatorium w Getyndze i opublikował książkę Theoria Motus Corporum Coelestium in Sectionibus Conicis Solem Ambientium. Był to traktat o ruchu ciał niebieskich, w którym pokazał, jak oszacować, a następnie udoskonalić oszacowanie orbity planety, po czym kontynuował prace nad mechaniką. Przeprowadził pomiary geodezyjne Hanoweru, wynalazł instrument geodezyjny, heliotrop, który działał na zasadzie odbijania promieni słonecznych. Wraz z Weberem badał magnetyzm ziemski, przeprowadzając badania magnetyczne. Aby zaznaczyć teoretyczne traktowanie magnetyzmu przez Gaussa, jego imieniem nazwano jednostkę magnetyzmu, gauss (zastąpioną przez jednostkę SI, teslę).

Gellibrand, Henryk (1597-1636)

Urodzony w Londynie w Anglii, został profesorem astronomii w Gresham College w Londynie i odkrył zmianę deklinacji magnetycznej w czasie, ukazując przesunięcie bieguna magnetycznego i ziemskiego pola magnetycznego.

Geminga

Źródło promieniowania gamma w gwiazdozbiorze Bliźniąt, którego nazwa pochodzi od "źródła promieniowania gamma w Bliźniętach". Znajdująca się w odległości około 300 lat świetlnych Geminga jest pulsarem o okresie 0,237 s i jako taka jest jedną z najbliższych znanych gwiazd neutronowych. Jej optycznym odpowiednikiem jest gwiazda o niskiej jasności i pozornej jasności 25mag, której roczny ruch własny (ruch kątowy po niebie) wynosi około 0,2 sekundy kątowej. Ponieważ jego jasność poza obszarem promieniowania gamma jest tak niska, natura tego źródła pozostawała tajemnicą, dopóki odkrycie emisji pulsacyjnej przez satelitę ROSAT w 1992 roku nie wykazało, że jest to pulsar.

Gascoigne, Sidney Charles Bartłomiej ("Ben") (1915-2010)

Astronom urodzony w Napier w Nowej Zelandii, profesor Australijskiego Uniwersytetu Narodowego w Canberze. Pracował nad ewolucją gwiazd, skalą odległości wszechświata i fotometrią. Był naukowcem projektu dla Teleskopu Anglo-Australijskiego w Siding Spring w Nowej Południowej Walii.

Gascoigne, William (1621-44)

Angielski astronom i konstruktor instrumentów, zginął na polu bitwy pod Marston Moor w hrabstwie Yorkshire. Wynalazł mikrometr okularowy, wykorzystujący śrubę do pomiaru odległości między dwoma przewodami wewnątrz okularu, aby precyzyjnie mierzyć małe kąty, i wykonał teleskopy, w tym jeden z dwiema soczewkami wypukłymi.

Gaspra

Asteroida odkryta przez Grigorija Neujmina w 1916 roku, oznaczona jako (951) Gaspra. W październiku 1991 roku stała się pierwszą asteroidą sfotografowaną z bliskiej odległości, kiedy sonda Galileo minęła ją w odległości około 16 000 km w drodze do Jowisza. Obrazy pokazały bardzo kanciaste ciało o wymiarach 18 × 11 × 9 km, usiane małymi kraterami, ale z kilkoma dużymi kraterami, więc albo Gaspra ma mocną, bogatą w metale powierzchnię, albo jest młodym obiektem. Galileo wykrył również znaczącą interakcję z lokalnym międzyplanetarnym polem magnetycznym, co sugeruje istnienie pozostałości magnetyzmu. Gaspra okrąża Słońce w średniej odległości 2,21 AU (331 mln km), w pobliżu wewnętrznej krawędzi głównego pasa asteroid, w okresie 3,28 lat; nachylenie orbity wynosi 4°, a mimośród 0,17. Jest to asteroida typu S, o widmie odbicia podobnym do zwykłego chondrytu i meteorytów kamienno-żelaznych.

Gassendi [Gassend], Pierre (1592-1655)

Teolog, urodzony w Champtercier w Prowansji we Francji. Gassendi odrzucił filozofię DESCARTESA, kładąc nacisk na metodę indukcyjną, atomizm i mechanistyczny pogląd na naturę. Gassendi zaobserwował pierwszy zarejestrowany tranzyt Merkurego, który KEPLER przewidział w 1631 roku.

Gamow, George (1904-68)

Fizyk urodzony w Odessie w Rosji, badał radioaktywność i rozszczepienie atomowe, wyemigrował do USA. Pracował z EDWARDEM TELLEREM nad rozpadem beta, opracował teorię gwiezdnych reakcji jądrowych w kategoriach tunelowania zderzającego się jądra przez barierę potencjału innego jądra. Chociaż istnieje tylko niewielkie prawdopodobieństwo, że nukleon na Słońcu przebije się przez barierę odpychania elektrostatycznego innego nukleonu (powiedzmy raz na 10 000 miliardów miliardów miliardów zderzeń), zderzenia w jądrze słonecznym są tak częste, że wystarczająca liczba jąder zbliża się wystarczająco blisko łączyć i uwalniać energię słoneczną. Gamow opracował kosmologię Wielkiego Wybuchu, w której pierwotna materia (ylem) istniała u początku wszechświata. Poparł model Wielkiego Wybuchu LEMAÎTRE′a, przewidując, że jego konsekwencją będzie szczątkowa kosmiczna kula ognia promieniowania tła o temperaturze 10 kelwinów (PENZIAS i WILSON odkryli później to promieniowanie o temperaturze 3 kelwinów, co jest zaskakująco bliskie przewidywaniom Gamowa). Był głównym inicjatorem teorii pochodzenia pierwiastków w Wielkim Wybuchu, w której neutrony były sekwencyjnie dodawane do wodoru, aby zbudować układ okresowy pierwiastków jeden po drugim. Była to teoria alfa-beta-gamma, nazwana częściowo od sekwencji, a częściowo od autorów, ALPHER, BETHE i samego Gamowa. Poza astronomią poprawnie wysunął teorię, że struktura DNA tworzy kod kierujący syntezą białek. Był odnoszącym sukcesy popularyzatorem nauki, wynalazcą postaci z kreskówek, pana Tompkinsa, który podróżował przez świat naukowych przygód.

Gazowi giganci

Alternatywna nazwa gigantycznych planet, odzwierciedlająca fakt, że są one głównie gazowe.

Galle, Johann Gottfried (1812-1910)

Astronom urodzony w Pabsthaus w Niemczech. W 1846 roku w Obserwatorium Berlińskim odkrył planetę Neptun, której pozycję obliczył LEVERRIER. Leverrier napisał do Galle′a, prosząc go o poszukiwanie "nowej planety" w przewidywanym miejscu. Galle wraz ze swoim asystentem HEINRICHEM D′ARRESTEM rozpoczęli poszukiwania jeszcze tej samej nocy, kiedy otrzymali list. Zgodnie z sugestią D′Arresta, Galle użył najnowszej mapy nieba, którą Encke dopiero co sporządził. W ciągu 30 minut zlokalizowali gwiazdę, której nie było na mapie, potwierdzając, że następnej nocy była to nowa planeta na podstawie jej ruchu względem innych gwiazd. Galle napisał do Leverriera, mówiąc: "Monsieur, planeta, której pozycję wskazałeś, naprawdę istnieje". Leverrier odpowiedział: "Dziękuję ci za gorliwość, z jaką zastosowałeś się do moich instrukcji. Tym samym, dzięki wam, na pewno posiadamy nowy świat". Galle wykrył również pierścień C Saturna i obserwował mniejsze planety, próbując określić odległość Słońca poprzez obserwację bliskiego zbliżenia się jednego z nich.

Gamma Draconis

Czasami znany pod starożytną nazwą Eltanin (lub Etamin), "Głowa Smoka", z opisu w rewizji Syntaxis Ptolemeusza opublikowanej przez Ulugh Beigha w XV wieku. Gwiazda ma pozorną jasność 2,24 mag i jest typu widmowego K5III. W odległości 148 lat świetlnych ma paralaksę 0,022 i wielkość bezwzględną -1,0. Ta gwiazda drugiej wielkości przez prawie 300 lat miała duże znaczenie dla astronomów pozycyjnych, zwłaszcza obserwujących z Królewskiego Obserwatorium w Greenwich. Ze względu na to, że jego deklinacja (51°29,3′') jest w przybliżeniu równa szerokości geograficznej Greenwich (51° 28,6′), przechodzi tam bardzo blisko zenitu: 4′ na północ od zenitu w czasach pierwszego astronoma królewskiego, Jana Flamsteeda (1646-1719) i tylko 2′ na północ do czasów siódmego królewskiego astronoma, GB Airy′ego (1801-92), który opisał ją jako "gwiazdę narodzin współczesnej astronomii". Przejście w kierunku zenitalnym jest bardzo korzystne, ponieważ nie tylko upraszcza wymagany montaż teleskopu, a tym samym poprawia stabilność, ale błędy pozycji spowodowane efektami refrakcji atmosferycznej są zerowe w zenicie. Te zalety zostały już dawno docenione. W 1669 r. Robert Hooke (1635-1703) założył teleskop pionowy w Gresham College w londyńskim City, próbując zmierzyć roczną paralaksę γ Draconis, a tym samym jej odległość. Wtedy nie zdano sobie sprawy, jak odległe są gwiazdy, paralaksy 0,022 w rzeczywistości nie można było zmierzyć instrumentami z czasów Hooke′a. W 1677 roku Flamsteed kazał wykopać w Greenwich 90-metrową studnię, która miała działać jako "rura" pionowego refraktora do obserwacji gwiazdy, ale obserwacje wykonane za jej pomocą były najeżone trudnościami i okazały się mało przydatne. W 1725 roku James Bradley (1693-1762), Savilian profesor astronomii w Oksfordzie, chciał obserwować ? Draconis w tym samym celu. Dołączył do bogatego angielskiego astronoma-amatora Samuela Molyneux (1689-1728) w Kew, gdzie wykorzystali sektor zenitu Molyneux o długości 24,5 stopy autorstwa George'a Grahama (1675-1752). Podobnie jak Hooke, uzyskali różne wyniki dla zenitalnej odległości gwiazdy podczas tranzytu, ale nie wydaje się, aby można je było wytłumaczyć roczną zmiennością spowodowaną paralaksą. Zaintrygowany tymi rozbieżnościami Bradley zamówił u Grahama doskonały nowy sektor zenitu o długości 12,5 stopy i umieścił go w swoim domu w Wanstead. Po wielu dalszych obserwacjach gwiazdy Bradley doszedł do wyjaśnienia zmian w jej obserwowanej pozycji i ogłosił odkrycie aberracji światła. Dalsze prace doprowadziły do jego odkrycia nutacji, ogłoszonego w 1748 r. Po nominacji na trzeciego astronoma królewskiego w 1742 r. Bradley przekonał Admiralicję do zakupu jego sektora zenitu, aby obserwacje te mogły być kontynuowane w Greenwich. Jako główną "gwiazdę zenitową" ? Draconis obserwowano w Greenwich przez kolejne dwa stulecia. W 1851 roku Airy wprowadził refleksyjną tubę zenitalną własnego projektu, aby kontynuować obserwacje tej i innych znacznie słabszych gwiazd zenitalnych, a obserwacje wizualne o znacznie zwiększonej dokładności były wykonywane za pomocą tego instrumentu przez następne 60 lat. Od 1911 do 1950 został zastąpiony przez pływającą rurę zenitową używaną wcześniej w Cambridge przez Bryana Cooksona (1874-1909). Sukces projektu Airy′ego dla lustrzanej tuby zenitowej doprowadził do opracowania pierwszej fotograficznej tuby zenitowej przez FE Rossa z Obserwatorium Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych w Waszyngtonie w 1911 roku. Znacznie ulepszona iw pełni zautomatyzowana wersja została zaprojektowana i zainstalowana w Royal Greenwich Observatory w Herstmonceux w 1955 r., pierwszy z sieci podobnych instrumentów utworzonych w głównych obserwatoriach na całym świecie. Okazało się, że są to najdokładniejsze instrumenty, jakie kiedykolwiek zbudowano do astronomicznego określania czasu i szerokości geograficznej - niezwykły hołd dla projektu Airy′ego sprzed stu lat, instrument specjalnie do obserwacji γ Draconis.

Galaktyka

Duże skupisko gwiazd, gazu i pyłu utrzymywane razem dzięki wzajemnemu oddziaływaniu grawitacyjnemu między jego składnikami. Galaktyki zawierają od kilku milionów do około dziesięciu bilionów (1013) gwiazd wraz z różnymi proporcjami materii międzygwiazdowej (gazu i pyłu). Większość galaktyk można sklasyfikować jako zwykłe galaktyki, ale kilka procent (te, które wykazują niezwykłe cechy, takie jak posiadanie zwartego, zmiennego jądra, promieniujące głównie promieniowanie niegwiazdowe i zaburzony wygląd) należy do kategorii galaktyk aktywnych. Normalne galaktyki można klasyfikować na wiele sposobów, z których najbardziej powszechnym jest schemat klasyfikacji Hubble′a, który dzieli galaktyki na następujące główne typy: eliptyczne, spiralne, spiralne z poprzeczką i nieregularne. Galaktyki eliptyczne mają kształt kulisty lub elipsoidalny, są zdominowane przez stare czerwone gwiazdy i zawierają bardzo mało gazu międzygwiazdowego. Galaktyki spiralne składają się z centralnego jądra stosunkowo ciasno upakowanych gwiazd otoczonych spłaszczonym, dyskowym układem gwiazd, gazu i pyłu, wewnątrz którego świecące obłoki gazu i najjaśniejsze, najmłodsze gwiazdy są zebrane w spiralne "ramiona", które wydają się rozprzestrzeniać z regionu nuklearnego. W spiralach z poprzeczką jądro jest wydłużone lub ma kształt pręta, a ramiona spiralne wychodzą z obu końców pręta jądrowego. Nieregularne galaktyki nie wykazują żadnego oczywistego wzoru ani struktury. Spirale i spirale z poprzeczką zawierają większą część (zwykle około 10%) gazu i pyłu niż spirale eliptyczne. Zawartość gazu w nieregularnych jest bardzo różna, ale zazwyczaj wynosi około 20%. Masy galaktyk wahają się od kilku milionów mas Słońca w przypadku karłowatych galaktyk eliptycznych do kilku bilionów (1013) mas Słońca w przypadku najbardziej masywnych galaktyk eliptycznych. Ich jasność waha się od około 200 000 do biliona (1012) razy większa od Słońca, a ich średnice w większości wahają się od kilku tysięcy lat świetlnych do kilkuset tysięcy lat świetlnych. Chociaż większość galaktyk eliptycznych jest stosunkowo mała, "olbrzymie" obiekty eliptyczne znajdują się w jądrach gromad galaktyk, ich podzbioru, "nadolbrzymów" (cD), o średnicach dochodzących do pięciu milionów lat świetlnych. Pomiary krzywych rotacji galaktyk spiralnych (wykresy prędkości, z jakimi gwiazdy i obłoki gazu obracają się w różnych odległościach od centrum galaktyk) wskazują, że gwiazdy i obłoki gazu w zewnętrznych obszarach galaktyk poruszają się z taką samą lub większą prędkością niż , które znajdują się bliżej ich centrów. Wyniki te sugerują, że do 90% masy galaktyki składa się z ciemnej materii (materia, która nie emituje wykrywalnego promieniowania, ale wywiera wpływ grawitacyjny), z których większość znajduje się w jej zewnętrznych obszarach. Galaktyka, do której należy Słońce, znana jest jako Galaktyka (przez duże "G") lub Galaktyka Drogi Mlecznej. Jest to układ spiralny lub spiralny z poprzeczką, który zawiera ponad 100 miliardów gwiazd i którego całkowita średnica (mierzona w poprzek dysku) wynosi około 100 000 lat świetlnych.

Gale, Walter Frederick (1865-1945)

Australijski bankier i finansista, astronom-amator, urodzony w Paddington w stanie NSW, odkrył szereg komet i gwiazd podwójnych

Gagarin, Jurij Aleksiejewicz (1934-1968)

Rosyjski kosmonauta urodzony w Gżacku w Rosji (przemianowany na Gagarina na cześć swojego ulubionego syna). Wyszkolony w lotnictwie radzieckim, w 1961 roku jako pierwszy człowiek odbył podróż w kosmos, okrążając Ziemię w statku kosmicznym Wostok.

Galaktyczna szerokość geograficzna

Odległość kątowa między równikiem galaktycznym a ciałem niebieskim, mierzona prostopadle do równika galaktycznego i przyjmująca wartości z zakresu od 0 do 90°. Jest oznaczony przez b^II, aby zaznaczyć, że wartość szerokości geograficznej galaktycznej odnosi się do równika galaktycznego określonego w 1959 roku przez Międzynarodową Unię Astronomiczną w odniesieniu do linii środkowej Drogi Mlecznej wyznaczonej przez obserwacje radiowe neutralnego wodoru. Poprzedni system jest oznaczony b^I.

Galaktyczna długość geograficzna

Odległość kątowa między kierunkiem centrum galaktyki a punktem na równiku galaktycznym prostopadle poniżej (lub powyżej) ciała niebieskiego; jest mierzony w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara i przyjmuje wartości od 0 do 360°. Długość galaktyczna jest oznaczona przez l^II, aby zaznaczyć, że odnosi się ona do pozycji zerowej długości geograficznej uzgodnionej w 1959 roku przez Międzynarodową Unię Astronomiczną (i pokrywającej się ze źródłem radiowym Sagittarius A, które uważa się za centrum galaktyki). Stary układ (oznaczony l^I) odnosił się do punktu przecięcia równika galaktycznego i równika niebieskiego i był przesunięty od centrum galaktyki o jakieś 30°.

Galaktyka radiowa

Galaktyka, która jest intensywnym źródłem emisji o częstotliwości radiowej. Jasność radiowa silnej galaktyki radiowej (10^37<-10³⁹ watów) może być milion razy większa niż moc wyjściowa konwencjonalnej galaktyki (zwykle około 1033 watów) i nawet sto razy większa niż jasność optyczna galaktyki jak Droga Mleczna. Optycznymi odpowiednikami galaktyk radiowych są zwykle galaktyki eliptyczne. W typowej galaktyce radiowej większość emisji radiowej pochodzi z dwóch "płatków" (obłoków materiału emitującego promieniowanie radiowe), często znajdujących się poza i po obu stronach widzialnej galaktyki. Zazwyczaj chmury emitujące fale radiowe obejmują obszar przestrzeni od pięciu do dziesięciu razy większy niż galaktyka optyczna. Ogólny zasięg galaktyki radiowej (mierzony w poprzek jej płatów) może wynosić kilka milionów lat świetlnych; w rzeczy samej, płaty olbrzymiej galaktyki radiowej 3C 236 ("3C" oznacza źródło radiowe z Trzeciego Katalogu Cambridge) mają całkowitą średnicę prawie 20 milionów lat świetlnych. Obrazy w wysokiej rozdzielczości pokazują, że wiele galaktyk radiowych posiada również zwarte centralne źródło radiowe, z którego wyłania się dżet lub para przeciwnie skierowanych dżetów materiału emitującego promieniowanie, skierowane na zewnątrz w kierunku odległych płatów. Uważa się, że płaty emitujące promieniowanie radiowe to obłoki naładowanych elektrycznie cząstek (głównie elektronów), które zostały wyrzucone w przeszłości z centralnej "elektrowni" w jądrze galaktyki. Dżety wydają się być strumieniami wysokoenergetycznych elektronów, które zostały przyspieszone do znacznego ułamka prędkości światła. Plamy o zwiększonej intensywności są często widoczne w miejscach, gdzie wypływające strumienie cząstek wdzierają się w odległe płaty. Dżet i płaty promieniują promieniowaniem synchrotronowym (rodzaj promieniowania emitowanego przez naładowane cząstki poruszające się z dużymi ułamkami prędkości światła w polach magnetycznych). Widmo galaktyki radiowej jest stosunkowo "płaskie", wykazując płynny, powolny spadek intensywności od niskich do wysokich częstotliwości (od długich do krótkich długości fal), co jest typowe dla źródła synchrotronowego (dla kontrastu widmo galaktyki takiej jak Droga Mleczna jest zdominowany przez połączone światło swoich gwiazd składowych i, podobnie jak gwiazda, wznosi się stromo na krótkofalowym końcu widma, osiąga szczyt w zakresie widzialnym i maleje w podczerwieni). Energia potrzebna do wytworzenia płatów i utrzymania ich przez dziesiątki milionów lat jest bardzo duża; w okolicach 1053 dżuli dla silnej galaktyki radiowej. Uważa się, że "maszyna energetyczna", która jest odpowiedzialna za wyrzucanie płatów i zasilanie dżetów, znajduje się w jądrze galaktyki i jest powszechnie uważana za supermasywną czarną dziurę otoczoną dyskiem akrecyjnym ogrzanego gazu. Pierwszą zidentyfikowaną galaktyką radiową był Cygnus A, klasyczna silna galaktyka radiowa z dwoma płatami. Najbliższa (raczej słaba) galaktyka radiowa, Centaurus A, znajduje się w odległości około 15 milionów lat świetlnych.

Gwiazdy I populacji

Stosunkowo młode, bogate w metale gwiazdy, które znajdują się w dyskach i ramionach spiralnych galaktyk spiralnych. Pierwotnie odróżnione od gwiazd populacji II przez urodzonego w Niemczech amerykańskiego astronoma Waltera Baade′a (1893-1960) w 1944 roku, na podstawie ich metaliczności i rozmieszczenia przestrzennego, są obecnie postrzegane jako reprezentujące gwiazdy, które powstały w ostatnich stadiach morfologicznej ewolucji galaktyk. i ewolucja chemiczna. Ich orbity wokół centrum galaktyki mają małą ekscentryczność i małe nachylenie do płaszczyzny galaktyki. Najstarsze gwiazdy z populacji I są dość silnie skoncentrowane w kierunku płaszczyzny galaktycznej, gdzie ich rozkład przestrzenny pokrywa się z najmłodszą z populacji II. Gwiazdy pośredniej populacji I mają w przybliżeniu kołowe orbity, są silnie skoncentrowane wzdłuż płaszczyzny galaktyki i mają nieregularny rozkład. Do tej populacji należy Słońce, razem z gwiazdami ze starszych gromad otwartych, wieloma gwiazdami, olbrzymami i karłami linii emisyjnej (Me). Gwiazdy Ekstremalnej Populacji I mają wyjątkowo nierówne rozmieszczenie w ramionach spiralnych galaktyk i mają największą obfitość ciężkich pierwiastków. Należą do nich młode gwiazdy w procesie formowania, gwiazdy T-Tauri, asocjacje OB, gwiazdy klas widmowych O i B, nadolbrzymy, klasyczne cefeidy i młode gromady otwarte.

Gwiazdy II populacji

Stare czerwone gwiazdy, które występują w galaktykach eliptycznych i soczewkowatych oraz w halo, gromadach kulistych i zgrubieniach centralnych galaktyk spiralnych. Różnią się od gwiazd populacji I tym, że mają bardzo niską zawartość metali, a te cięższe pierwiastki, które zawierają, prawdopodobnie zostały wyprodukowane przez masywne, krótkotrwałe gwiazdy wcześniejsze, które tworzą hipotetyczną populację III. Gwiazdy z populacji II są obecnie postrzegane jako tworzące kontinuum z młodszymi gwiazdami z populacji I, chociaż dla wygody rozpoznawane są różne podklasy. Ich odpowiednie rozmieszczenie może być związane ze stopniową koncentracją materii w kierunku płaszczyzny galaktycznej, która zachodzi w ewolucji galaktycznej, wraz z ewolucją chemiczną samych gwiazd, a więc i ośrodka międzygwiazdowego. Najstarsze gwiazdy o najniższej zawartości metali mają zasadniczo kulisty rozkład i są znane jako gwiazdy Halo Population II. Ta grupa obejmuje gwiazdy w gromadach kulistych, długookresowe gwiazdy RR Lyrae (okres >0,4 dnia), gwiazdy W Virginis (znane również jako cefeidy typu II) oraz niektóre ubogie w metale podkarły. Gwiazdy pośredniej populacji II, do których należy większość gwiazd o dużych prędkościach i wiele zmiennych typu Mira, również są ubogie w metale, ale są silniej skoncentrowane w kierunku płaszczyzny galaktycznej. Obie podklasy wykazują rosnącą gęstość przestrzenną w kierunku centrum galaktyki. Najmłodsze gwiazdy Populacji II to te z zgrubienia galaktycznego, gdzie mieszają się z najstarszymi gwiazdami Populacji I i tworzą część Populacji Dysku. Należą do nich krótkookresowe gwiazdy RR Lyrae (okres <0,4 dnia). Ekscentryczność orbity i nachylenie do płaszczyzny galaktycznej wskazują na spadek z gwiazd Populacji Halo II do Populacji Dysku.

Gwiazdy III populacji

Hipotetyczna populacja gwiazd, która mogła istnieć w bardzo wczesnym Wszechświecie. Zgodnie z pierwotnym założeniem, te niezwykle masywne gwiazdy powstały przed najwcześniejszymi galaktykami i były odpowiedzialne za "pierwotną" zawartość helu we Wszechświecie, a także za dużą część kosmicznego mikrofalowego promieniowania tła. Hipoteza ta nie zgadza się z obecnie powszechnie akceptowaną teorią Wielkiego Wybuchu ani z "odgórnymi" teoriami powstawania galaktyk i gwiazd. Następnie termin ten był używany w odniesieniu do wczesnej populacji masywnych gwiazd, dawno wymarłych, które eksplodowałyby jako supernowe, a tym samym odpowiadały za zawartość metali w gwiazdach populacji II w gromadach kulistych. Pozostałościami tej wczesnej populacji byłyby gwiazdy neutronowe lub czarne dziury, a zatem mogłyby one odpowiadać za część ciemnej materii, która ma wyjaśniać brak masy w galaktycznych halo.

Gwiazda Plasketta

Spektroskopowy układ podwójny w Jednorożcu, odkryty w 1922 r. przez kanadyjskiego astronoma JS Plasketta (1865-1941) za pomocą spektrografu, który zaprojektował specjalnie do pomiaru prędkości radialnych gwiazd, przymocowanego do 72-calowego reflektora Dominion Astrophysical Observatory w Victorii w Wielkiej Brytanii Kolumbia. Teleskop był również w dużej mierze projektem Plasketta i jest obecnie znany jako "teleskop Plasketta". Gwiazda Plasketta, oznaczona również jako V640 Mon, znajduje się w regionie między Betelgezą a Procjonem, około 10° na południe od gwiazdy γ Geminorum. Jest członkiem dużej gromady gorących, młodych gwiazd związanych z Mgławicą Rozeta, NGC 2244. Jej pozorna jasność waha się między 6,04 a 6,08 w okresie 14,396 dni. Układ, uważany za jedną z najmasywniejszych par gwiazd w Galaktyce, składa się z dwóch niebieskich nadolbrzymów klasy widmowej O8e, które mogą być oddalone od siebie o zaledwie 80 milionów kilometrów. Dlatego musi istnieć turbulentna masa gazu otaczająca i przepływająca między elementami. Najnowsze ustalenia wskazują, że masa każdego ze składników jest rzędu 50 mas Słońca. Sir James Jeans (1877-1946) opisał Gwiazdę Plasketta jako "najbardziej masywną i absolutnie najjaśniejszą gwiazdę, której elementy są znane z dużą pewnością". Temperatura 28 000 °C. Każdy centymetr kwadratowy powierzchni emituje energię wystarczającą do uruchomienia lokomotywy z pełną prędkością przez miliony lat.

Grzbiet Zmarszczek

Długi grzbiet na powierzchni ciała planetarnego. Grzbiety zmarszczek zostały po raz pierwszy zidentyfikowane na Księżycu, gdzie często kojarzone są z strumykami. Gdy maria księżycowa krzepła, siły rozciągające w zewnętrznych obszarach otworzyły uskoki, które wytworzyły strumyki, podczas gdy siły ściskające bliżej środka pchnęły powierzchnię, tworząc grzbiety zmarszczek. Niektóre grzbiety zmarszczek mogą wynikać z wyciskania lawy na małą skalę wzdłuż szczelin; inne rozciągają się od marii na otaczające tereny wyżynne. Księżycowe grzbiety zmarszczek mają zazwyczaj kilkaset metrów wysokości i kilkaset kilometrów długości. Na Wenus grzbiety zmarszczek są wspólne dla równin, gdzie rozciągają się na 10 do 50 km. Ułożenie wielu z nich sugeruje, że są one związane z siłami ściskającymi, które podniosły północny region wyżyny Aphrodite Terra.

Galaktyka Wirowa

Zwrócona twarzą do góry galaktyka spiralna M51, której nazwa pochodzi od śmiałego i wyraźnego wzoru spiralnego. Znajdująca się w odległości około 20 milionów lat świetlnych w konstelacji Psów Gończych M51 (znana również jako NGC 5194), która ma dwa wyraźnie zaznaczone ramiona, które wychodzą spiralnie ze stosunkowo niewielkiego centralnego zgrubienia, jest klasycznym przykładem spirala "wielkiego projektu". W schemacie klasyfikacji Hubble′a jest klasyfikowana jako galaktyka Sc. Chociaż ma średnicę 65 000 lat świetlnych i masę około 5 × 10¹⁰ mas Słońca, jest nieco mniejsza niż Droga Mleczna, ale jest kilka razy jaśniejsza, a jej ramiona spiralne są obciążone jasnymi młodymi gromadami i regionami HII . M51 ma mniejszego, słabszego towarzysza (NGC 5195), który leży na końcu jednego z większych ramion spiralnych galaktyki. Chociaż NGC była tradycyjnie klasyfikowana jako galaktyka nieregularna, zawiera wydłużoną strukturę poprzeczną i ślady początkowych ramion spiralnych. Wydaje się, że NGC 5194 krąży wokół M51 w okresie około 500 milionów lat. Oddziaływanie pływowe między nimi podczas ich ostatniego bliskiego spotkania, które miało miejsce około 70 milionów lat temu, prawdopodobnie odegrało dużą rolę w ustaleniu odważnego wzoru spiralnego w M51 i stymulowaniu intensywnego procesu formowania się gwiazd w jej obrębie. M51 była pierwszą galaktyką, której rozpoznano spiralny kształt. Odkrycia tego dokonał w 1845 roku William Parsons (1800-1867), trzeci hrabia Rosse, za pomocą 1,8-metrowego (72-calowego) teleskopu, który założył w Birr w Irlandii i który w tym czasie był największy teleskop na świecie.

Galaktyka Czarnego Oka

Popularna nazwa galaktyki spiralnej M64 w gwiazdozbiorze Coma Berenices. Ma niezwykle gładkie ramiona spiralne i bardzo widoczną ciemną smugę pyłu na zewnątrz jądra, a jej nazwa wywodzi się od obecności tej rzucającej się w oczy ciemnej plamy. Oznaczona jako galaktyka Sb w schemacie klasyfikacji Hubble′a, leży w odległości około 12 milionów lat świetlnych i ma średnicę około 65 000 lat świetlnych.

Gwiazdy binarne: wolnostojące

Odłączone układy podwójne to układy podwójne gwiazd, w których obie gwiazdy są mniejsze niż ich ROCHELOBES. Te systemy są przydatne w określaniu podstawowych właściwości gwiazd, takich jak masa i promień, ponieważ w większości przypadków nie było przenoszenia masy między dwiema gwiazdami na dużą skalę.

Gwiazda Barnarda

Godna uwagi gwiazda w niepozornym gwiazdozbiorze Wężownika, leży około 34° na południe od Wegi i 28° na zachód od Altaira. Jest on identyfikowany jedynie przez oznaczenie katalogowe, np. BD+4°3561. Pomimo tego, że jest bardzo słaba, pozorna jasność 9,54 magnitudo, a zatem widoczna tylko przez potężną lornetkę lub mały teleskop, ma kilka powodów do naszego zainteresowania. Z paralaksą 0,549 , w odległości 5,9 lat świetlnych, tylko potrójny układ Alfa Centauri jest nam bliższy. Odkryta w 1916 roku przez wielkiego amerykańskiego obserwatora Edwarda Barnarda (1857-1923), szybko stało się jasne, że gwiazda ta ma największy znany ruch własny, 10,36 rocznie. Ta tak zwana "gwiazda stała" porusza się po niebie na odległość równą średnicy Księżyca co 174 lata. Jest to czerwona gwiazda podkarłowata, typ widmowy sdM4, o bardzo niskiej jasności wewnętrznej (magistrant bezwzględny 13,2). Badanie jego obserwowanego ruchu przez Petera van de Kampa (ur. 1901) sugeruje, że podlega regularnym, niewielkim fluktuacjom zarówno rektascensji, jak i deklinacji, co sugeruje, że jego ruch jest zaburzony przez obecność podwójnego towarzysza, zbyt słabego, aby go oddzielnie obserwowane. Van de Kamp oszacował, że ten towarzysz może równie dobrze być nieświecącym ciałem o masie około 1,6 razy większej od Jowisza, czyli planetą. Był to pierwszy dobrze udokumentowany przypadek tego rodzaju, ale nie został potwierdzony.

Galaktyka spiralna z poprzeczką

Galaktyka, w której ramiona spiralne wyłaniają się z końców poprzeczki lub wydłużonej elipsoidy złożonej z gwiazd, która otacza jądro, a nie z samego jądra. Galaktyki spiralne z poprzeczką, oznaczone jako "SB" w schemacie klasyfikacji Hubble′a, są klasyfikowane zgodnie z rozmiarem centralnego zgrubienia, zwartością wzoru spiralnego i stopniem zlepienia w ramionach. Centralne zgrubienie naszej galaktyki, Drogi Mlecznej, wydaje się być wydłużoną elipsoidą, widzianą prawie od końca z obecnego położenia Słońca. W związku z tym istnieją podstawy do zaklasyfikowania go jako spirali z poprzeczką.

Gwiazda Van Maanena

Ta gwiazda w konstelacji Ryb, choć słaba, ma duże znaczenie, ponieważ jest najbliższym, łatwym do zaobserwowania białym karłem - klasą gwiazd o dużym znaczeniu w badaniach ewolucji gwiazd. Białe karły Syriusz B i Procyon B są bliżej, ale ich bliskość do znacznie jaśniejszych towarzyszy sprawia, że bardzo trudno je badać jako pojedyncze gwiazdy. Gwiazda Van Maanena, znana również pod oznaczeniem katalogowym Wolf 28, znajduje się około 2° na południe od δ Piscium. Został odkryty w 1917 r. Przez holendersko-amerykańskiego astronoma Adriaana Van Maanena (1884-1946) na podstawie porównania płyt odsłoniętych w 1914 i 1917 r., Aby mieć duży ruch własny 2,978″ rocznie. Jej widmo jest sklasyfikowane jako DG. Z paralaksą 0,227″, jest oddalona tylko o 14,4 lat świetlnych, ale jej pozorna jasność wynosi tylko 12,37, co wskazuje, że ma bardzo niską wewnętrzną jasność (jej jasność bezwzględna wynosi 14,1). Oszacowano, że jego średnica może być nie większa niż 12 500 km, porównywalna do średnicy Ziemi.

Gęstość strumienia

Miara promieniowania docierającego ze źródła z określoną częstotliwością. Strumień energii promienistej to ilość energii na sekundę (w watach) przechodząca przez jednostkową powierzchnię (1 metr kwadratowy) prostopadle do kierunku źródła i wyrażona jako W⋅m^-2. Gęstość strumienia jest strumieniem energii promieniowania w jednostkowym przedziale częstotliwości (pasmo częstotliwości o szerokości 1 herca) i jest wyrażana jako W⋅m^-2Hz^-1. Gęstości strumienia dla większości kosmicznych źródeł radiowych są bardzo niskie. Jednostką gęstości strumienia używaną przez radioastronomów jest jansky (Jy), gdzie 1 Jy = 10^-26 W⋅m^-2Hz^-1

Gwiazda Keplera

Pozostałość po supernowej w Ophiuchus, około 2,2° na wschód od ξ Ophiuchi. Gwiazda została po raz pierwszy dostrzeżona w październiku 1604 przez Johannesa Keplera (1571-1630) i opisana w jego książce De Stella Nova. Osiągnęła maksymalną pozorną wielkość -2,5 i pozostawała widoczna gołym okiem przez około rok. Zapisy wskazują, że była to supernowa typu Ia. Obecnie widoczne pozostałości obejmują tylko kilka słabych włókien i sękatych fragmentów mgławicy, ale jest to silne źródło na falach radiowych, z identyfikacją 3C 358.

Gwiazda Kapteyna

Słaby czerwony karzeł (pozorna jasność 8,86mag, typ widmowy M0V), położony w południowej konstelacji Pictora, około 12″ na północny-zachód od Canopus. Odkryty przez holenderskiego astronoma Jacobusa Kapteyna (1851-1922) w 1897 r., wyróżnia się drugim co do wielkości znanym ruchem własnym: jego ruch wynoszący 8,67″ rocznie przewyższa jedynie ruch Gwiazdy Barnarda. Jest to również jedna z najbliższych gwiazd Słońca: oddalona o 12,8 lat świetlnych, ma paralaksę 0,255″, a jej jasność bezwzględna wynosi 10,9.

Gwiazdy Zodiaku

Gwiazdy znajdujące się w odległości 8? od ekliptyki, czyli w obrębie zodiaku. W Katalogu Zodiakalnym (ZC) znajduje się 3539 gwiazd o pozornej wielkości 8,5 i jaśniejszej. Są to jedyne gwiazdy, które mogą być przesłonięte przez Księżyc: obserwacje zakryć Księżyca są cenne jako sprawdzenie pozycji Księżyca.

Geodezja

Geodezja to najkrótsza trasa między dwoma punktami na zakrzywionej powierzchni. Na płaskiej powierzchni intuicyjnie wiemy, że jest to linia prosta. Jednak gdy powierzchnia jest zakrzywiona, najkrótsza trasa może być reprezentowana przez bardziej ogólną krzywą, która minimalizuje odległość zdefiniowaną na powierzchni przez metrykę. Najbardziej znaną geodezją nieeuklidesową są koła wielkie, takie jak równik i tory lotu samolotów dalekiego zasięgu. W wielu przypadkach geodezję można określić za pomocą całkowania, jako minimum funkcji różniczkowej opisującej ścieżki między dwoma obiektami. W ten sposób geodezja jest opisana w ogólnej teorii względności Einsteina, gdzie przedstawia ścieżki ciał w zakrzywionej czasoprzestrzeni. Fakt, że najkrótsze odległości w przestrzeni są w rzeczywistości krzywymi geodezyjnymi, może wyjaśniać nieregularności orbit planet wokół Słońca oraz odchylenia zarówno lekkich, jak i masywnych obiektów w pobliżu czarnych dziur.

Geometria liczb zespolonych

Geometryczna interpretacja liczb zespolonych za pomocą diagramu Arganda zapewnia prostą interpretację dwóch innych cech liczb zespolonych: sprzężenia zespolonego i nierówności trójkąta. Złożony koniugat z = a + ib, znany jako z* lub , to a - ib, obraz z odzwierciedlony na osi rzeczywistej (x). Proste obliczenie pokazuje, że |z|² = zz* , a także, że rzeczywistą i urojoną część z można zapisać w kategoriach sumy i różnicy liczby oraz jej sprzężenia zespolonego jako (z + z*)/2 i (z - z*)/2 . Nierówność trójkąta jest matematycznym sformułowaniem stwierdzenia, że dłuższy bok trójkąta musi być krótszy niż suma jego pozostałych dwóch boków. Suma dwóch liczb zespolonych jest geometrycznie taka sama jak suma dwóch wektorów, gdzie składnikami liczby zespolonej są jej części rzeczywiste i urojone. Zatem dla liczb zespolonych z, w i z + w, |z + w| ? |z| + |w|, czyli nierówność trójkąta.

Grupa potworów

Grupa potworów jest największą sporadyczną grupą prostą i jest ważna w klasyfikacji grup skończonych. Jej jedynymi normalnymi podgrupami są grupa trywialna i sam Potwór. Pierwotnie przypuszczano w latach 70., Potwór został ostatecznie wytropiony przez Roberta Griessa w 1981 roku i opisany w artykule z 1982 roku zatytułowanym Przyjazny potwór . Zawiera 808017424794512875886459904961710757005754368000000000 (około 8 × 10⁵³) elementów. Zapisana w formie macierzowej tablica potworów wymaga 196 883 × 196 883 elementów. Wielkość i złożoność takich grup oznacza, że zajęło trochę czasu upewnienie się, że uwzględniono wszystkie możliwe grupy sporadyczne. Chociaż najwcześniejsze zostały odkryte pod koniec XIX wieku, pełny opis wszystkich grup sporadycznych został ukończony dopiero na początku XXI wieku.

Grupy Lie

Grupy Lie to ważne rodziny grup, których elementy zależą od zmiennych ciągłych, w przeciwieństwie do dyskretnych struktur grupy Monster i grup symetrii wielokątów. Na przykład, jeśli weźmiemy pod uwagę symetrię koła, okaże się, że obrót wokół środka o dowolny kąt odwzorowuje okrąg na siebie. Dlatego grupa symetrii koła nie może być sklasyfikowana w taki sam sposób, jak grupa symetrii ciała podobnego do trójkąta równobocznego z sześcioma oddzielnymi elementami. Zamiast tego mówi się, że grupa symetrii koła, która jest grupą Liego, ma ciągłą parametryzację. Nic dziwnego, że teoria grup ciągłych jest bardziej skomplikowana niż teoria grup dyskretnych, chociaż grupy Liego są najlepiej poznane. Można je opisać tylko poprzez charakter ich parametrów, ale dziedziczą one nie tylko ciągłą strukturę. Można je również postrzegać jako gładkie lub różniczkowalne rozmaitości, które są specyficznymi typami przestrzeni topologicznych

Grupy symetrii

Grupa symetrii reprezentuje różne sposoby przekształcania obiektu, dzięki czemu efekt końcowy jest nie do odróżnienia od samego początku. Obejmuje to również operację kompozycji, zastosowanie jednej transformacji do wyniku innej, podobnie jak wszystkie manipulacje grupowe. Rozważ trójkąt równoboczny. Jeśli obrócimy go zgodnie z ruchem wskazówek zegara o 120° lub odbijemy go w linii przechodzącej przez wierzchołek i środek, wynik wydaje się niezmieniony. Jeśli nazwiemy obrót a i odbicie b, to możemy użyć mnożenia, aby wskazać skład tych dwóch. Zatem a²b oznacza, że obracamy trójkąt dwukrotnie o 120°, a następnie odbijamy go na prostej. W rzeczywistości istnieje sześć różnych kombinacji a i b, które dają niezależne przekształcenia trójkąta: e, a,², b, ab i a²b, gdzie e jest tożsamością, która nie wpływa na trójkąt. Każda inna kombinacja jest równoważna jednej z poniższych: a³ lub b² oznaczają nic nie robienie lub e.

Grupy

Grupa to zestaw elementów wraz z operacją binarną, którą można traktować jako mnożenie lub dodawanie, ale nie jest ona wymieniona w ogólnej definicji. Dla dowolnego zbioru G, operacji ⋅ i trzech elementów a, b i c muszą być spełnione cztery podstawowe właściwości lub aksjomaty:

1. Zamknięcie: jeśli a i b są w G, to tak jest a ⋅ b
2. Asocjatywność: a ⋅(b⋅c) = (a ⋅ b) ⋅c
3. Tożsamość: istnieje element e w G taki, że e ⋅ a = a dla wszystkich a w G.
4. Odwrotność: dla każdego a w G istnieje a?1 w G, takie, że a ⋅ a^-1 = e, gdzie a^?1 jest znane jako element odwrotny do a.

Na przykład zbiór liczb całkowitych i operacja dodawania tworzą grupę z e = 0, ponieważ jest to jedyna liczba, którą można dodać do elementu bez jego zmiany. Grupy mogą być również używane do reprezentowania właściwości fizycznych, takich jak symetrie regularnych wielokątów, struktury krystaliczne lub płatki śniegu.

Geometria wektora

Geometria wektorowa opisuje użycie wektorów do rozwiązywania problemów geometrycznych. Wiele pomysłów w geometrii można znacznie uprościć, przedstawiając je w formie wektorowej, zwłaszcza podczas pracy w trzech lub więcej wymiarach. Na przykład, jeśli położenie punktu w trzech wymiarach jest reprezentowane przez wektor r = (x, y, z), zwany wektorem położenia, to dwuwymiarowa płaszczyzna przechodząca przez punkt o wektorze położenia r0 jest dana rozwiązaniami o a ⋅ (r - r₀) = 0, gdzie a jest wektorem prostopadłym do płaszczyzny. Jeśli wypiszemy równania współrzędnych trzech płaszczyzn za pomocą tego wzoru, warunek ich przecięcia jest określony trzema równoczesnymi równaniami. Zaletą takiego postrzegania problemu jest to, że z geometrii staje się oczywiste, że trzy równoczesne równania liniowe mają albo unikalne rozwiązanie, typowy przypadek (nieskończenie wiele rozwiązań, gdzie wszystkie płaszczyzny byłyby takie same), albo brak rozwiązań, gdzie w co najmniej dwie płaszczyzny są równoległe i nierówne.

Geometrie nieeuklidesowe i nieklasyczne

Geometria nieeuklidesowa jest oparta na powierzchni lub w przestrzeni innej niż znane płaskie płaszczyzny geometrii euklidesowej. W tych okolicznościach piąty aksjomat Euklidesa, że istnieje dokładnie jedna linia przechodząca przez punkt równoległy do innej danej linii, nie ma zastosowania. Rozważmy na przykład geometrię powierzchni sferycznej. Tutaj linia przekłada się na łuk wielkiego koła na obwodzie kuli. Jeśli wybierzemy punkt, który nie znajduje się na tej linii, każdy inny wielki okrąg przechodzący przez nowy punkt przetnie się z naszym pierwotnym okręgiem. Więc na powierzchni kuli nie ma równoległych linii! Geometrie nieeuklidesowe można podzielić na geometrie eliptyczne o dodatniej krzywiźnie, takie jak powierzchnia kuli, oraz na geometrie hiperboliczne o ujemnej krzywiźnie, takie jak siodło pokazane obok. Możliwe jest również konstruowanie tzw. geometrii nieklasycznych, w których przez dany punkt może przebiegać wiele linii równoległych do danej linii.

Geometria

Geometria to nauka o kształcie, rozmiarze, położeniu i przestrzeni. W klasycznej formie ustalonej przez greckiego matematyka Euklidesa około 300 r. p.n.e. opiera się na wykazach obiektów i założeniach zwanych aksjomatami, z których wynikają wszystkie wyniki. Wpływowa książka Euklidesa Elementy wymienia pięć aksjomatów:

1. Między dowolnymi dwoma punktami można narysować linię.
2. Odcinek linii można wydłużyć w nieskończoność w dowolnym kierunku.
3. Okrąg można narysować o dowolnym promieniu ze środkiem w dowolnym punkcie.
4. Dowolne dwa kąty proste są równe.
5. Dla danej prostej i punktu nie na linii, jest dokładnie jedna linia przechodząca przez ten punkt, linia równoległa, która nie przecina pierwotnej linii.

Warto zauważyć, że aksjomaty Euklidesa używają wielu terminów, takich jak linia, kąt prosty i promień, bez wyjaśnienia ani definicji. W rezultacie pod koniec XIX wieku wprowadzono nowe aksjomaty, aby opracować geometrię w ściśle logicznych ramach.


Gry i zabawy

•  Gry planszowe były niezwykle popularne w starożytnym Egipcie. Cieszyły się nimi zarówno dorośli, jak i dzieci. Gry planszowe i zabawki należą do najstarszych przedmiotów znalezionych w Egipcie.
•  Senet była grą, w której dwóch graczy rywalizowało, aby jako pierwszy dotrzeć do królestwa bogów. Każdy gracz miał od pięciu do siedmiu pionków na jednym końcu planszy papirusu. Celem gry było przeniesienie wszystkich pionków na drugi koniec.
•  Jedną z najstarszych gier planszowych był Mehen, czyli "wąż". Gracze przesuwali pionki wokół spiralnej planszy, aż dotarli do głowy węża pośrodku.
•  Gra Ogary i Szakale może być prekursorem Węży i Drabin. Najstarsza znaleziona deska pochodzi z I Okresu Przejściowego.
•  Zabawki były zwykle proste i były wykonane z drewna, kamienia, kości słoniowej, ceramiki lub kości. Przykłady, które przetrwały, obejmują kręgle i lalki, pałeczki do bicia i miotły.
•  Niektóre zabawki są dość skomplikowane. W British Museum znajduje się model krokodyla z ruchomą szczęką. W el Lisht znaleziono zabawki z ruchomymi częściami, które można było wprawić w ruch za pomocą pociągania za sznurki.
•  Dzieci grały ze sobą wo kulki. Wydaje się, że ich gra została oparta na miniaturowej wersji kręgli.
•  Egipskie dzieci bawiły się w takie gry jak żaba skacząca, przeciąganie liny, siłowanie się na rękę i żonglerka. Niektóre z nich są pokazane na obrazach i rzeźbach.
•  Wiele gier, w które grały egipskie dzieci, mogło być wczesnymi wersjami współczesnych gier, takich jak Ślady Babci i Wzmocnienie ślepca.


Gwiazdy

Jeden segment w macierzy udziału w rynku, są to liderzy na rynkach o wysokim wzroście.

Gazety

Jeden z najczęściej używanych nośników reklamowych.

Gęste zbiory

Gęstość to właściwość opisująca relacje między zbiorami a ich podzbiorami, gdy istnieje pojęcie odległości między elementami zbiorów. Zapewnia sposób oceny względnego "rozmiaru" różnych nieskończonych zbiorów, który różni się od liczenia elementów. Na przykład jednym ze sposobów matematycznego nadania sensu idei, że liczby wymierne są "bardzo dużym" zbiorem, jest to, że są one gęste w określonym podzbiorze, w tym przypadku w liczbach rzeczywistych, które same są "bardzo duże". O zbiorze X mówi się, że jest gęsty w innym zbiorze Y, jeśli X jest podzbiorem Y, a dowolny punkt w X jest albo elementem Y, albo dowolnie zbliżony do jednego: dla dowolnego punktu w Y możemy wybrać dowolną odległość d większe niż 0 i znajdź punkt w X w odległości d od tego punktu. Aby udowodnić, że wartości wymierne są gęste w liczbach rzeczywistych, na przykład wybieramy odległość d i liczbę rzeczywistą y, a następnie udowadniamy, że zawsze istnieje liczba wymierna x w ciągu d od y, co można zrobić przez obcięcie dziesiętnej ekspansji liczby y.


Górny Egipt

•  Górny Egipt ma długość 1250 km i ciągnie się na południe od Pustyni Libijskiej aż po Abu Simbel. Przez dolinę przepływa Nil.
•  Historycy dzielą predynastyczną historię górnego Egiptu na trzy okresy - badarian (5500 - 4000 pne), amratyjski (4000 - 3500 pne) i gerzański (3500 - 3100 pne).
•  Przeddynastyczny Górny Egipt był dość obszernie badany. Wynika to z faktu, że w korzystniejszych warunkach archeologicznych Górnego Egiptu przetrwało więcej starożytnych stanowisk.
•  Górny Egipt był pod silnym wpływem kultury ludów okresu gerzejskiego (3500 - 3100 pne). Opierając się w pobliżu Teb, przenieśli się do Górnego Egiptu jako handlarze i tam osiedlili.
•  Górny Egipt był znany jako Shemau. Region został podzielony na 22 nomy między współczesnym Asuanem i na południe od Kairu.
•  Ludność Górnego Egiptu koncentrowała się wokół miasta zwanego Hierakonpolis ("Miasto Jastrzębia"). Jest prawdopodobne, że to miasto było rządzone przez wielu królów, w tym Skorpiona i Narmera i znajdowało się 80 km na południe od Teb.
•  Król Górnego Egiptu nosił białą koronę, czyli "hedjet". Jest również określany jako "nefer" lub "biały nefer".
• Symbolem Górnego Egiptu był kwiat lotosu, czyli lilia wodna. W żyznej, żyznej glebie kwitły tu trzy rodzaje tego kwiatu.
•  Ważnym znaleziskiem archeologicznym z tego regionu jest nóż Gebel el-Arak. Należał do faraona Górnego Egiptu, który żył około 3500 r. p.n.e. Zdobią go symbole boga płodności min.
•  Ostatni z królów rządzących Górnym Egiptem nazywał się Narmer. Jego największym osiągnięciem było podbicie Dolnego Egiptu i zjednoczenie Egiptu. To zwycięstwo było początkiem wielkiej ery faraonów.


Greckie miasta-państwa

•  Starożytna Grecja nie była pojedynczym krajem w swoich wczesnych dniach, ale zbiorem niezależnych miast lub państw-miast.
•  Greckie miasto-państwo nazywano polis (liczba mnoga poleis).
•  Polis daje nam słowa polityka i policja- i grzeczny.
•  W starożytnej Grecji było kilkaset poleis. Największe były Ateny i Sparta.
•  Każde miasto zazwyczaj posiadało kopiec zwany akropolem ze świątynią na szczycie oraz targowisko zwane agorą.
•  Na początku (od około 800 do 600BC), miasta-państwa były rządzone przez oligarchów (kilku wpływowych ludzi) ora tyrana, ale ludzie stopniowo mieli więcej do powiedzenia.
•  Ludzie w greckich państwach-miastach byli albo wolni, albo niewolnikami. Wolni mężczyźni (nie kobiety) zostali podzieleni na obywateli (urodzonych w samym mieście) i metyków (imigrantów).
•  W 508 p.n.e. człowiek o nazwisku Klejstenes dał Atenom nowy system rządów zwany demokracją.
•  Demokracja pochodzi od greckiego słowa demos (lud) i kratos (rząd). Pomysł polegał na tym, że każdy obywatel (ale nie metycy i niewolnicy) miał prawo przemawiać i głosować w Zgromadzeniu, które odbywało się co dziesięć dni na wzgórzu zwanym Pnyx.


Greccy bogowie i mity

•  Grecy mieli bogactwo mitów - opowieści o bogach, boginiach, bohaterach i złoczyńcach.
•  O mitach wiemy głównie z wierszy Homera i książki Hezjoda Teogenia, obydwa z około 700 roku p.n.e.
•  Teogeneza tak zaczęła się Ziemia, kiedy bogini ziemi Gaja wyłoniła się z chaosu i urodziła Urana, króla nieba.
•  Wiele dzieci Gai i Urana nazywano Tytanami, prowadzonymi przez Cronosa.
•  Kronos poślubił swoją siostrę Rheę. Ich dzieci, kierowane przez Zeusa, zbuntowały się przeciwko Tytanom, aby stać się nowymi czołowymi bogami, zwanymi Olimpijczykami.
•  Podobno na górze Olimp mieszkali olimpijczycy, a wśród nich najsłynniejsi bogowie greccy, tacy jak Apollo, bóg światła, Demeter, bogini zbóż, Artemida, bogini Księżyca i Dionizjusz, bóg wina.
•  Bohaterowie greccy to głównie bohaterowie z czasów wojen trojańskich lub wcześniejszych
•  Wcześni bohaterowie to Jason, który poprowadził Argonautów (swoją załogę) w poszukiwaniu bajecznego Złotego Runa, oraz Tezeusza, który zabił minotaura.
•  Trojańscy bohaterowie wojenni, w tym Achilles i Odyseusz
•  Największym bohaterem był super silny Herakles, którego Rzymianie nazwali później Herkulesem.
•  Aleksander Wielki był młodym królem macedońskim, który był jednym z największych generałów w historii. Zbudował imperium rozciągające się od Grecji po Indie.
•  # Alexander urodził się w 356 r. p.n.e. w Pelli, stolicy Macedonii. Jego ojciec, król Filip II, był twardym wojownikiem, który podbił sąsiednią Grecję. Jego matką była ognista Olimpias, która powiedziała mu, że pochodzi od Achillesa, bohatera Iliady.
•  Jako chłopiec był wychowywany przez słynnego filozofa Arystotelesa. Opowieść opowiada o tym, jak oswoił wielkiego, nieuzbrojonego konia Bucefała, który potem zawiózł go aż do Indii.
•  Kiedy Aleksander miał 20 lat, jego ojciec został zamordowany przez ochroniarza i został królem. Aleksander szybko stłumił bunt.
•  W 334 r. p.n.e. Aleksander wraz ze swoją armią przekroczył wąską szyję morską oddzielającą Europę od Azji. W ciągu roku podbił potężne imperium perskie
•  W 331 p.n.e. Aleksander poprowadził swoją armię do Egiptu, gdzie został faraonem i założył miasto Aleksandria. Udał się do pustynnej oazy Siwah, gdzie legenda głosi, że wyrocznia ogłosiła go synem boga Zeusa.
•  W 327 pn.e. poślubił uroczą księżniczkę Bactrian, Roxane.
•  Po zdobyciu Babilonu i wykończeniu perskiego króla Dariusza Aleksander poprowadził swoją armię do Indii. Tutaj jego tęskniący za domem żołnierze w końcu poprosili o powrót do domu.
•  W 325 r. p.n.e. Aleksander kazał zbudować statki i sprowadził swoją armię w dół rzeki Indus i wrócił do Babilonu. W ciągu roku zachorował i zmarł.


Guptowie

•  Guptowie byli rodziną władców, która panowała w północnych Indiach od 320-ok.500 n.e. To złoty wiek Indii, z u szczytu pisarstwa, rzeźby i innych sztuk.
•  Guptowie byli pierwotnie rodziną bogatych właścicieli ziemskich, którzy przejęli kontrolę nad małym królestwem Magadha w dolinie Gangesu.
•  Chandragupta Wszedłem na tron w 320 n.e.. Poszerzył swoje ziemie, poślubiając odpowiednie kobiety.
•  Syn Chandragupty Samudragupta i jego wnuk Chandragupta II zdobyli kontrolę nad większością północnych Indii poprzez podboje wojskowe.
•  Religie hinduska i buddyjska zaczęły rozkwitać w okresie Gupty.
•  W północnych Indiach powstały piękne świątynie i rzeźby religijne.
•  Około 450 n.e. Kalidasa, największy poeta i dramaturg Indii, napisał swoją słynną sztukę Sakuntala, pełną romansów i przygód.
•  Muzyka i taniec rozwinęły swoją najwyższą klasyczną formę.
•  Hinduscy matematycy opracowali system dziesiętny (liczenie w dziesiątkach), którego używamy dzisiaj.
•  Władza Gupty załamała się o około 500 AD pod wielokrotnymi atakami Hunów z północy.


Galowie i Frankowie

•  Galowie byli ludem celtyckim, żyjącym w Europie Zachodniej, głównie we Francji. Galowie mogli być odważnymi wojownikami, a ponieważ mężczyźni mieli długie włosy i brody, Rzymianie uważali ich za dzikich.
•  W 390 r. p.n.e. Galowie przekroczyli Alpy, najechali Rzym i splądrowali miasto. Później wycofali się, ale przez prawie 200 lat okupowali północne Włochy.
•  W 278 rpne Galowie najechali tereny dzisiejszej Turcji, zasiedlając obszar zwany Galacją.
•  W latach 50. p.n.e. Juliusz Cezar poprowadził błyskawiczną kampanię rzymską, by zmiażdżyć Galów. To, co jest teraz Francją, stało się Galią rzymską.
•  Frankowie byli narodem niemieckim podzielonym na dwie gałęzie, Salians i Ripurians.
•  W AD486 Clovis, król Franków Salijskich, najechał rzymską Galię aby stworzyć wielkie królestwo obejmujące współczesną Francję i Belgię.
•  Pierwszy okres rządów Franków w Galii nosi nazwę Merowingów (od 486 do 751); drugi nazywa się Karolingiem (751-987).
•  Po śmierci Clovisa w 511 r. królestwo Merowingów zostało podzielone i osłabione. Około 719 r. niektórzy królowie Merowingów pozwolili człowiekowi o imieniu Karol Martel - martel oznacza młot - przejąć kontrolę na północy jako "burmistrz pałacu". Martel wkrótce kontrolował całą Galię

---

[ 127 ]

---